Bitwa pod Konotopem

Bitwa pod Konotopem

Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)
Czas	8 lipca 1659
Miejsce	Konotop
Wynik	zwycięstwo polsko-kozacko-tatarskie
Strony konfliktu
Hetmanat, Rzeczpospolita, Chanat Krymski Carstwo Rosyjskie Kozacy zaporoscy
Dowódcy
Iwan Wyhowski, Mehmed IV Girej Aleksy Trubecki, hetman, Iwan Bezpały
Siły
ok. 30-50 tys. ok. 50-60 tys.[1], 36 tys.[2]
Straty
ok. 3-6 tys. Tatarów, 4 tys. Kozaków[3] 4769 Rosjan, 2 tys. Kozaków[4]
Położenie na mapie Ukrainy miejsce bitwy
51°13′20,64″N 33°09′30,60″E/51,222400 33,158500

Bitwa pod Konotopem (zwana niekiedy bitwą sosnowską lub bitwą nad rzeką Sosnówką) miała miejsce 8 lipca 1659 podczas wojny polsko-rosyjskiej 1654-1667.

Geneza

Po śmierci Bohdana Chmielnickiego hetmanem został Iwan Wyhowski, a dwa lata później 22 maja 1659 roku Sejm Rzeczypospolitej zatwierdził unię hadziacką. Pomimo tego część Ukrainy zadnieprzańskiej nadal opowiadała się przeciwko Wyhowskiemu i popierała Moskwę. W konsekwencji armia moskiewska dowodzona przez księcia Aleksieja Nikitycza Trubeckiego przekroczyła Dniepr i obległa obwarowane miasteczko Konotop (ukr. Конотоп), bronione przez ok. 4 tys. Kozaków.

Stosunek sił

Oblegająca Konotop armia Aleksego Trubeckiego składała się z ok. 28 tys. żołnierzy moskiewskich i ok. 6,6 tys. Kozaków hetmana Iwana Bezpały. Na odsiecz Konotopowi wyruszyła z kolei armia kozacko-polsko-tatarska pod wodzą hetmana kozackiego Iwana Wyhowskiego licząca 32-48 tys. żołnierzy (14-22 tys. Kozaków, ok. 1,5 tys. Polaków pod dowództwem stolnika kijowskiego Krzysztofa Łasko i ok. 15-25 tys. Tatarów).

Bitwa

Na wieść o odsieczy Trubecki wysłał przeciw Wyhowskiemu zagon jazdy pod dowództwem Semena Pożarskiego (ok. 5,6 tys. Rosjan i 2 tys. Kozaków). Wyhowski podzielił swoje wojska na dwie części i 7 lipca związał walką rosyjski korpus Pożarskiego broniący przeprawy przez rzekę Sosnówka. Jednocześnie oddziały polskie i kozackie zdobyły i zniszczyły most przez rzekę, odcinając Rosjanom możliwość odwrotu, a następnie większa część ordy Mehmed Gireja IV dokonała obejścia pozycji Rosjan, przeprawiła się przez rzekę i uderzyła na korpus Pożarskiego od tyłu. Zaskoczeni Rosjanie zostali osaczeni i zniesieni, jedynie nieliczni zdołali wyrwać się z otoczenia i uciec do warownego obozu armii Trubeckiego pod Konotopem, który po klęsce Pożarskiego w szyku taborowym przedarł się w ciągu 5 dni do Putywla^[5]. Jeszcze w tym samym dniu, w którym rozegrała się bitwa, Tatarzy wymordowali niemal wszystkich rosyjskich jeńców (ok. 5 tys.). Skutkiem moskiewskiej klęski pod Konotopem był ostatni wielki najazd tatarski na ziemie rosyjskie w wyniku którego spustoszone zostały razrjad siewski i białogrodzki.

Obecnie na Ukrainie uważa się tę bitwę za największy triumf wojsk ukraińskich (kozackich) nad wojskami Carstwa Rosyjskiego – Moskwą.

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Kroll: Iwan Wyhowski. W: P. Kroll, M. Nagielski, M. Wagner: Hetmani zaporoscy w służbie króla i Rzeczypospolitej. Zabrze: Infort Editions, 2010. ISBN 978-83-89943-52-1.
• Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Tom I
• Łukasz Ossoliński Rzecz o hetmanie Wyhowskim, Warszawa 2009