Bitwa pod Małymi Gajanami

Bitwa pod Małymi Gajanami
Wojna polsko-bolszewicka
Ilustracja
Czas7 sierpnia 1919
Miejscepod Małymi Gajanami
TerytoriumZarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Wynikzwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
 Polska Rosyjska FSRR
Dowódcy
Władysław Anders
Siły
1 pułk Ułanów Wielkopolskichoddziały strzelców łotewskich
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[1]

Bitwa pod Małymi Gajanamiwalki polskiego 1 pułku Ułanów Wielkopolskich z oddziałami sowieckimi toczone w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

W pierwszych miesiącach 1919 roku na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 jednostki polskie weszły w kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy niewypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3].

Wskutek zarządzenia pogotowia bojowego przeciwko Niemcom, w maju i czerwcu front przeciwsowiecki pozostawał w defensywie. W drugiej połowie lipca Naczelne Dowództwie WP zakończyło prace nad planem szeroko zakrojonej operacji zaczepnej, której celem było opanowanie Mińska, Borysowa, Bobrujska i oparcie frontu o linię rzek Dźwiny i Berezyny[4][5].

W rozkazie operacyjnym Frontu Litewsko-Białoruskiego z 3 sierpnia 1919 przewidziano, że natarcie na Mińsk ubezpieczą na lewym skrzydle oddziały 1 Dywizji Piechoty Legionów w rejonie Mołodeczna, Wilejki, a na prawym skrzydle oddziały Grupy Operacyjnej gen. Lasockiego. 2 Dywizja Piechoty Legionów miała wykonać natarcie na miasto z północnego zachodu, a następnie miała ubezpieczyć Mińsk z kierunku Borysowa. Z kolei Grupa Wielkopolska gen. Konarzewskiego miała nacierać od południowego zachodu, a jednocześnie 1 pułk Ułanów Wielkopolskich miał wyjść na tyły Mińska i przeciąć drogę oraz linię kolejową Mińsk-Borysów[6].

Walczące wojska

Jednostka
Dowódca
Podporządkowanie
II Rzeczpospolita Wojsko Polskie
Grupa Wielkopolskagen. Daniel KonarzewskiFront Litewsko-Białoruski
1 pułk Ułanów Wielkopolskichppłk Władysław Andersgrupa ppłk. Andersa
→ 1 szwadronpor. Konrad Łoziński
→ 2 szwadronrtm. Jarema Zapolski
→ 4 szwadronpor. Bartłomiej Zakrzewski
⇒ 2 bateria konnapor. Alfred Milewski
Armia Czerwona
oddziały łotewskie16 Armia

Walki pod Małymi Gajanami

14 Dywizja Piechoty - 1 Dywizja Strzelców Wlkp. - w wojnie i pokoju[7]

W sierpniu 1919, w ramach polskiej ofensywy na Mińsk, 1 pułk Ułanów Wielkopolskich ppłk. Władysława Andersa otrzymał rozkaz wykonania zagonu na północ od Mińska z zadaniem przecięcia traktu i linii kolejowej łączących Mińsk z Borysowem. Miał też zwalczać sowieckie odwody zmierzające z Borysowa w kierunku Mińska[8][9].

Rano 7 sierpnia 1 pułk Ułanów Wielkopolskich przeszedł za frontem oddziałów 2 Dywizji Piechoty Legionów na jej lewe skrzydło i po kilku godzinach marszu dotarł pod Małe Gajany[6].Dowódca polskiego pułku wysłał na rozpoznanie 1 szwadron. Szwadron stoczył parę zwycięskich utarczek z patrolami nieprzyjaciela i zajął folwark Łysa Góra skąd nadał meldunek rozpoznawczy. Miejscowości bronił trzystuosobowy oddział łotewskiego pułku strzelców i szwadron kawalerii[10].

Podpułkownik Anders zdecydował uderzyć od czoła spieszonym 1 i 4 szwadronem, a 2 szwadron konno obszedł miejscowość i zaatakował ze skrzydła[a][11]. Zaskoczeni strzelcy łotewscy nie potrafili zorganizować skutecznej obrony i wycofali się w nieładzie[8]. Po opanowaniu miejscowości 1 i 4 szwadron zanocowały w Małych Gajanach, a pozostała część pułku w folwarku Magazyn[10]. W kolejnym dniu pułk realizował postawione przed nim zadanie[12].

Bilans walk

Zdobycie Małych Gajan wybiło lukę w sowieckiej obronie i umożliwiło kontynuowanie zagonu przez szwadrony 1 pułku Ułanów Wielkopolskich. Zdobyto kilka ckm-ów i wzięto kilkudziesięciu jeńców. Straty pułku to 3 rannych[10].

Bój pod Małymi Gajnami był chrztem bojowym przyszłego 15 pułku Ułanów Poznańskich[8].

Uwagi

  1. W tym czasie 3 szwadron por. Jerzego Skrzydlewskiego przydzielony był do 4 pułku Strzelców Wielkopolskich[9].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
14 DP Zdobycie Mińska 8.VIII.1919.png
Szkic Nr 8: Zdobycie Mińska 8 sierpnia 1919 r.
A.Przybylski - Szkic nr 10.jpg
Ofensywa na Froncie Litewsko-Białoruskim; 1919 r. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 10.
Bitwa gajany 1919.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zagon na Gajany Małe (7 sierpnia 1919)