Bitwa pod Memphis

Bitwa pod Memphis
Wojna secesyjna
Ilustracja
Bitwa pod Memphis oczami rysownika. Na pierwszym planie CSS „General Beauregard” taranowany przez „Monarch”.
Czas

6 czerwca 1862

Miejsce

rzeka Missisipi pod Memphis, Tennessee

Terytorium

Skonfederowane Stany Ameryki

Wynik

zwycięstwo floty Unii

Strony konfliktu

Unia

Konfederacja
Dowódcy
Charles Henry Davis
Charles Ellet Jr.
James E. Montgomery
Siły
5 kanonierek pancernych
5 taranowców
8 taranowców
Straty
1 taranowiec uszkodzony7 taranowców zatopionych lub zdobytych
Położenie na mapie Tennessee
Mapa konturowa Tennessee, blisko lewej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Ziemia35°07′44,76″N 90°09′20,88″W/35,129100 -90,155800

Bitwa pod Memphis – starcie na rzece Missisipi pod Memphis, które miało miejsce w trakcie wojny secesyjnej, stoczone między flotą Unii i flotą Konfederacji 6 czerwca 1862. Zakończyła się zwycięstwem Unii.

Podłoże

W ramach kampanii dążącej do opanowania strategicznie ważnej rzeki Missisipi i jej brzegów, siły Unii musiały zająć ważny węzeł kolejowy Memphis w stanie Tennessee. W jego kierunku posuwały się od północy wzdłuż rzeki wojska Unii o sile około 20 000 żołnierzy, dowodzone przez generała brygady Johna Pope’a, wspierane przez Zachodnią Flotyllę komandora podporucznika Charlesa Henry’ego Davisa. Drogę do Memphis blokował Fort Pillow, położony nad Missisipi w odległości około 65 kilometrów od miasta. Flotylla rzeczna Unii od 14 kwietnia prowadziła ostrzał Fortu Pillow, lecz był on mało skuteczny.

10 maja jednostki Flotylli Zachodniej po raz pierwszy w toku kampanii starły się ze zorganizowaną flotyllą rzeczną konfederatów, kiedy zostały niespodziewanie zaatakowane na zakręcie Plum Point pod Fort Pillow przez 8 taranowców konfederackich (cottonclads) z Flotylli Obrony Rzeki, dowodzonych przez komandora Jamesa E. Montgomery’ego. W starciu, CSS „General Bragg”, „General Sterling Price” i „General Sumter” staranowały i zatopiły kanonierkę pancerną USS „Cincinnati”, a CSS „General Earl Van Dorn” i „General Sumter” zatopiły USS „Mound City”, po czym okręty wycofały się pod działa Fort Pillow, trzy spośród nich uszkodzone[1]. Obie kanonierki, zatopione na płytkiej wodzie, zostały jednak podniesione i wyremontowane. 4 czerwca Fort Pillow został opuszczony przez konfederatów w obawie przed okrążeniem przez wojska lądowe Unii generała Hallecka, które 29 maja zajęły Corinth.

Bitwa

6 czerwca rano pod Memphis przypłynęło 5 pancernych kanonierek i 5 nowych taranowców Unii z flotylli taranowców pułkownika Elleta (aktywny udział w starciu zdołały wziąć jednak tylko dwa z nich: „Queen of the West” i „Monarch”). Dostępu do miasta broniło 8 taranowców z konfederackiej Flotylli Obrony Rzeki, uformowanych w dwóch liniach, poprzecznych do nurtu. Bitwę śledzili liczni mieszkańcy Memphis, zgromadzeni nad rzeką[2]. Kanonierki początkowo płynęły rufą naprzód, aby polepszyć manewrowość płynąc w dół rzeki, po czym się obróciły[3]. Wprowadzenie do akcji taranowców po stronie Unii, wypływających przed ociężałe kanonierki pancerne, było dla konfederatów zaskoczeniem.

W toku godzinnej chaotycznej bitwy na bliskie odległości, jaka się wywiązała, okręty Unii zatopiły taranując dwa okręty (CSS „Colonel Lovell” i „General Beauregard”) i ogniem artylerii dwa dalsze (CSS „General Sterling Price” i „General M. Jeff Thompson”[4]). Następnie podjęły pościg za wycofującymi się w dół rzeki pozostałymi jednostkami, zdobywając dalsze 3 okręty, które zostały uszkodzone i osadzone na mieliźnie (CSS „General Bragg”, „General Sumter” i „Little Rebel”). Jedynie CSS „General Earl Van Dorn” uszedł pod Vicksburg. Po stronie Unii uszkodzony został jedynie „Queen of the West” (przez „General Beauregard”). Od ostrzału z broni palnej zginął na nim jednak pomysłodawca flotylli taranowców, pułkownik Charles Ellet Jr.[2]. Memphis zostało w tym czasie, około godziny 11:00, obsadzone przez oddziały lądowe Północy.

Bitwa ta była ostatnim dużym starciem okrętów rzecznych na Missisipi, po niej konfederaci nie zdołali już odbudować flotylli rzecznej[2], aczkolwiek pewne sukcesy odniósł jeszcze później okręt pancerny CSS „Arkansas”. Bitwa wykazała skuteczność taranowania, jednakże także konieczność połączenia tej taktyki z ogniem artylerii[2]. Po naprawie unioniści wcielili do służby „General Bragg”, „General Sumter” i „Little Rebel”, a także „General Sterling Price” po podniesieniu z dna[5]. CSS „General Earl Van Dorn” został później spalony, aby nie wpaść w ręce Unii.

Siły

† – okręty zatopione lub zdobyte
# – okręty uszkodzone

Unia

  • Zachodnia Flotylla (Western Flotilla) – komandor podporucznik Charles Henry Davis
    • kanonierki pancerne: „Benton” (flagowy), „Louisville”, „Carondelet”, „St. Louis”, „Cairo”[6]
  • Flotylla Taranowców – pułkownik Charles Ellet Jr.
    • taranowce: „Queen of the West”# (flagowy), „Monarch”, „Switzerland”, „Lancaster”, „Lioness”[7]

Konfederacja

  • Flotylla Obrony Rzeki (River Defense Fleet) – komandor James E. Montgomery[7]
    • CSS „Colonel Lovell”†
    • CSS „General Beauregard”†
    • CSS „General Sterling Price”†
    • CSS „General M. Jeff Thompson”†
    • CSS „General Bragg”†
    • CSS „General Sumter”†
    • CSS „Little Rebel”†
    • CSS „General Earl Van Dorn

Przypisy

  1. A. Konstam, Mississippi... s. 33.
  2. a b c d A. Konstam, Mississippi... s. 34-35.
  3. Angus Konstam, Union River Ironclad 1861-65, New Vanguard no. 56, Osprey Publishing 2002, ISBN 1-84176-444-2, s. 18 (ang.)
  4. „General M. Jeff Thompson” został zatopiony ogniem artylerii według A. Konstam (op.cit.). T. Gozdawa-Gołębiowski (op.cit.) podaje jako zatopiony „Little Rebel”
  5. A. Konstam, Mississippi...
  6. Okręty według T. Gozdawa-Gołębiowski (op.cit.)
  7. a b Okręty według A. Konstam (op.cit.)

Bibliografia

  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Od wojny krymskiej do bałkańskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985, s. 129-130, ISBN 83-215-3259-4, OCLC 830182417.
  • Angus Konstam: Mississippi River Gunboats of the American Civil War 1861-1865, seria New Vanguard 46, Osprey Publishing, 2002, ISBN 1-84176-413-2.

Media użyte na tej stronie

Usa edcp relief location map.png
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of the USA (without Hawaii and Alaska).

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

* N: 37.0° N

Central meridian :

* E: 96.0° W

Standard parallels:

* 1: 32.0° N
* 2: 42.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Formulas for x and y:

x = 50.0 + 124.03149777329222 * ((1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180))
      * sin(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
y = 50.0 + 1.6155950752393982 * 124.03149777329222 * 0.02613325650382181
      - 1.6155950752393982  * 124.03149777329222 *
     (1.3236744353715044  - (1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180)) 
      * cos(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
Legenda miejsce bitwy.svg
Symbol miejsca bitwy do legendy mapy
USA Tennessee relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Tennessee, USA

Geographic limits of the map:

  • N: 38.1° N
  • S: 33.6° N
  • W: 90.5° W
  • E: 81.4° W
Memphis h42367.jpg

"The Total Annihilation of the Rebel Fleet by the Federal Fleet under Commodore Davis."
"On the Morning of June 6th 1862, off Memphis, Ten." Lithograph by Middleton, Strobridge & Co.
In the foreground, the print depicts the Confederate ships (from left to right): General M. Jeff Thompson (shown sinking); Little Rebel (shown burning); General Sterling Price; General Beauregard (shown being rammed by the Ellet Ram Monarch); General Bragg (shown aground) and Colonel Lovell (shown sinking). In the background are the Federal warships (from left to right): Queen of the West; Cairo; Carondelet; Louisville; Saint Louis; a tug; and Benton. The city of Memphis is in the right distance, with a wharf boat by the shore. Courtesy of the Naval Historical Foundation.
Removed caption read: Photo # NH 42367 "The Total Annihilation of the Rebel Fleet ...", off Memphis, Tennessee, June 1862; THE TOTAL ANNIHILATION OF THE REBEL FLEET UNDER COMMODORE DAVIS [smaller illegible text] U.S. Naval Historical Center Photograph.

Photo #: NH 42367