Bitwa pod Nowosiółkami

Bitwa pod Nowosiółkami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	28 grudnia 1919
Miejsce	pod Nowosiółkami
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Wynik	wygrana Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Gustaw Paszkiewicz
Siły
1 DS Wlkp. 4 pułk strzelców 68 pułk strzelców
brak współrzędnych

Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921^[1]

Bitwa pod Nowosiółkami – walki polskiego 4 pułku strzelców wielkopolskich z oddziałami sowieckiej 8 Dywizji Strzelców toczone w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

W drugiej połowie lipca 1919 Naczelne Dowództwie WP zakończyło prace nad planem szeroko zakrojonej operacji zaczepnej, której celem było opanowanie Mińska, Borysowa, Bobrujska i oparcie frontu o linię rzek Dźwiny i Berezyny^[2][3].

W rozkazie operacyjnym Frontu Litewsko-Białoruskiego z 3 sierpnia 1919 przewidziano, że Grupa Wielkopolska gen. Konarzewskiego miała nacierać od południowego zachodu, a jednocześnie 1 pułk Ułanów Wielkopolskich miał wyjść na tyły Mińska i przeciąć drogę oraz linię kolejową Mińsk-Borysów^[4][5].

Po zajęciu Mińska zaistniała możliwość kontynuowania przez wojska Frontu Litewsko-Białoruskiego działań zaczepnych aż do linii rzeki Berezyny. Gdy czołowe elementy Grupy Wielkopolskiej osiągnęły 24 sierpnia rejon Osipowicz, gen. Stanisław Szeptycki wydał rozkaz opanowania Bobrujska. W czasie walk o Bobrujsk kombinowana Grupa Wielkopolska wyparła z miasta oddziały 8 Dywizji Strzelców i opanowała przyczółek na wschodnim brzegu Berezyny^[6][7].

W połowie września w rejon Bobrujska przybyły pozostałe oddziały 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Front ustabilizował się, a przyczółek stał się doskonałą bazą dla wypadów organizowanych na tyły wojsk sowieckich^[6]. Wypady organizowali też Sowieci.

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
4 pułk strzelców wielkopolskich		1 Dywizja Strzelców Wlkp.
⇒ 7 kompania	ppor. Leonard Krukowski	4 pułk strzelców wlkp.
→ placówka „Nowosiółki”
Armia Czerwona
⇒ oddziały ACz		15 Armia

Walki pod Nowosiółkami

Pluton 4 kompanii 58 pp Wlkp. na pozycji nad Berezyną

W końcu 1919 pododdziały 4 pułku strzelców wielkopolskich broniły nad Berezyną odcinka frontu szerokości trzydziestu kilometrów. Ze względu na szczupłość sił, obsadzono jedynie węzły komunikacyjne i większe miejscowości, a resztę frontu dozorowano przy pomocy patroli i placówek^[8]. W folwarku Nowosiółki znajdowała się placówka 7 kompanii ppor. Leonarda Krukowskiego w składzie 18 żołnierzy z lekkim karabinem maszynowym i miotaczem min. Stanowiska obronne przygotowane były do obrony okrężnej^[9][10].

28 grudnia pod Nowosiółki podszedł sowiecki batalion strzelców i szwadron kawalerii. W sumie liczył około 600 żołnierzy^[11]. Ubezpieczenie placówki otworzyło ogień, tym samym alarmując całą jej załogę. Sowieci wycofali się na znaczną odległość i przygotowali natarcie całością sił. Dobrze okopani Polacy odparli ogniem dwa kolejne ataki. Podczas trzeciego tyraliery sowieckie zdołały podejść na trzydzieści kroków od polskich pozycji, ale zostały obrzucone granatami ręcznymi, poniosły straty i wycofały się w nieładzie^[12]. Powtarzane jeszcze kilkakrotnie sowieckie ataki zostały także powstrzymane przed przednim skrajem obrony. Po sześciu godzinach walki do placówki zaczęły zbliżać się polskie odwody. Sowieci nie podjęli z nimi walki i wycofali się^[13].

Bilans walk

Obronę placówki pod Nowosiółkami podawano jako przykład zwycięstwa garstki żołnierzy, „ożywionych pragnieniem walk o niepodległość ojczyzny”, nad wielokrotnie silniejszym przeciwnikiem. Na przedpolu znaleziono 47 poległych Sowietów. Byli wśród nich dowódca batalionu, dowódca kompanii i dowódca szwadronu. Po stronie polskiej było kilku rannych żołnierzy^[14].

Dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego gen. Stanisław Szeptycki tak ocenił działania wielkopolskich żołnierzy: ^[10]:

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• 14 Dywizja Piechoty - 1-sza Dywizja Strzelców Wielkopolskich - w wojnie i pokoju. Poznań: 1937.
• Jerzy Łapiński: Zarys historji wojennej 58-go pułku piechoty wielkopolskiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Juliusz S. Tym: Działania na Froncie Litewsko-Białoruskim (czerwiec 1919 – kwiecień 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
• Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.