Bodaki (województwo małopolskie)

Bodaki

wieś
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Sękowa
Sołectwo	Bodaki
Liczba ludności (2011)	158[1]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	38-307
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0464745
Położenie na mapie gminy Sękowa Bodaki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bodaki
Położenie na mapie województwa małopolskiego Bodaki
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Bodaki
49°35′24″N 21°17′36″E/49,590000 21,293333

Bodaki (łemkow. Бодакы) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa.

Położenie geograficzne

Wieś Bodaki położona jest w środkowej części Beskidu Niskiego w Karpatach Zachodnich. Leży w dolinie potoku Bartnianka otoczona górami: Męcińską Górą (679 m n.p.m.) od północy i Dziamerą (757 m n.p.m.), Ostrą Górą (759 m n.p.m.) i Holą (660 m n.p.m.) od południa^[2].

Integralnymi częściami miejscowości są: Przegonina i Pstrążne^[3].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Historia

Historycznie Bodaki, podobnie jak sąsiednie Pstrążne były przysiółkami głównej wsi, którą była Przegonina. Zapis z lustracji królewszczyzn z 1581 wykazuje, że Przegonina była na prawie wołoskim z sołectwem i dwoma półdworzyszczami. W 1589 pojawia się przysiółek Pstrążne, natomiast Bodaki jako przysółek Przegoniny po raz pierwszy odnotowano w dokumentach w 1794^[2]. Jako wieś królewska Przegonina należała do starostwa bieckiego. Po 1789 od władz austriackich wieś nabył starosta biecki hr. Wilhelm Siemieński. Wśród mieszkańców przeważali wówczas łemkowscy grekokatolicy^[4]. W okresie międzywojennym w Przegoninie było 120 gospodarstw, w tym w Bodakach 23, a w Pstrążnem 38^[5]. Po schizmie tylawskiej na liczącą ponad 400 mieszkańców wieś około 150 stanowili prawosławni. Zbudowali w latach 1932–1934 w Bodakach cerkiew. W 1947 po akcji „Wisła” z Przegoniny, Pstrążnego i Bodaków wysiedlono ponad 300 mieszkańców. W wyniku tych zmian w 1948 Bodaki uzyskały status wsi, a Przegonina podobnie jak Pstrążne stały się jej integralnymi częściami^[6].

Przegonina i Bodaki, podobnie jak sąsiednie Bartne, były ośrodkiem kamieniarstwa. Piaskowiec był wydobywany na stoku Kornut. W Przegoninie już w XVII wieku wykorzystywany był jako materiał budowlany^[6]. Wyrabiano także osełki do kos, brusy do ostrzenia siekier, kamienie do żaren. Ponadto kamieniarze z Przegoniny wytwarzali kamienie młyńskie, nagrobki zdobione reliefami i rzeźbami oraz kuli krzyże przydrożne^[7]. W Bodakach wytwarzano również kamienne blaty stołowe i płyty chodnikowe do Gorlic. W okresie międzywojennym Łemkowie z Przegoniny zajmowali się wyrobem galanterii drewnianej w postaci rzeźbionych talerzy, kasetek, figurek itp^[7].

Pod koniec XIX wieku próbowano na terenie Przegoniny i Bodaków wydobywać ropę naftową. Niewielka jej kopalnia funkcjonowała tu do początków XX wieku^[4].

W miejscowości zachowało się tradycyjne budownictwo ludowe, być może dlatego, że dopiero w 1987 doprowadzono tu szosę z Ropicy Górnej^[6]. Obecnie wieś zamieszkana jest w większości przez Łemków, którzy powrócili z wysiedleń^[5].

Nazwa wsi pochodzi od nazwiska mieszkańców, rodziny Bodaków^[5].

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8]:

• Cerkiew greckokatolicka św. Dymitra z 1902, obecnie kościół filialny parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Małastowie;
• Cerkiew prawosławna również św. Dymitra, z 1934, stanowi filię parafii w Bartnem;
• Cmentarz wojenny nr 69 z I wojny światowej;
• Dom drewniany tzw. "chyża łemkowska" przeniesiony z Bartnego – rok budowy 1891, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych woj.małopolskiego pod nr. A-1244/M

Inne obiekty historyczne

• Szkoła powstała w prywatnym domu w 1910 a w 1920 przeniesiona została do budynku gromadzkiego;
• Kapliczka kryta gontem, z końca XIX wieku, ufundowana przez wędrownego szklarza Stefana Żelema^[5];
• Zabytkowe krzyże żeliwne na cokole z piaskowca.

Galeria

Przypisy

Bibliografia

• Wojciech Krukar, Stanisław Kryciński i inni, Beskid Niski. Przewodnik, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 1999, ss. 252,253 ISBN 83-85557-59-8

Linki zewnętrzne

• Bodaki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 271 .
• Sercu bliski Beskid Niski (mapa, fotografie)