Boguszyce (województwo opolskie)

Boguszyce

wieś
Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	opolski
Gmina	Prószków
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	46-061
Tablice rejestracyjne	OPO
SIMC	0502440
Położenie na mapie gminy Prószków Boguszyce
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Boguszyce
Położenie na mapie województwa opolskiego Boguszyce
Położenie na mapie powiatu opolskiego Boguszyce
50°35′39″N 17°56′02″E/50,594167 17,933889

Boguszyce (dodatkowa nazwa w j. niem. Boguschütz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Prószków.

Od 1950 miejscowość administracyjnie należy do województwa opolskiego.

Nazwa

Nazwa wsi jest staropolską nazwą patronimiczną pochodzącą od polskiego imienia męskiego Bogusz, które jest derywatem imienia Bogusław^[1][2]. Nazwy te tworzono od właścicieli lub założycieli miejscowości, względnie jego potomków^[1]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Bogusice podając jej znaczenie "Dorf des Bogusch" czyli po polsku "Wieś Bogusza"^[1]. Pojawia się ona po raz pierwszy w spisanych po łacinie dokumentach księcia Władysława Opolczyka z 1260 roku jako Bogusici. Nazwa w historii została zapisana w wielu wariantach: „Bogusici”, „Bogussicz”, „Boguschicze”, „Bogschitz”, „Boguschütz”.

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Bogusic oraz nazwą zgermanizowaną Boguschütz^[3]. Polską nazwę Boguszyce oraz niemiecką Boguschütz wymienia w 1896 roku śląski pisarz Konstanty Damrot w książce o nazewnictwie miejscowym na Śląsku^[4]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany pod koniec wieku XIX podaje dwie polskie nazwy miejscowości – Boguszyce i jako starszą – Bogusice oraz niemiecką Boguschütz^[5].

Po dojściu do władzy w Niemczech narodowych socjalistów nazwa miejscowości została zmieniona w 1936 roku na całkowicie niemiecką „Gottesdorf” (1936-1945).

Historia

W 1783 roku zamieszkiwało Boguszyce tylko 170 osób, wieś miała jedną rozwiniętą jak na tamte czasy i potrzeby sieć usług, gdyż oprócz rolników mieszkali w niej młynarz, kowal, szynkarz i rybak. Sto lat później oprócz młyna wodnego stał też wiatrak, uruchomiono wapiennik, a jeszcze nieco później tartak. Kilka rodzin zajmowało się handlem krupami (kaszą).

Około 1850 roku przeprowadzono we wsi pierwsze scalenia i komasację gruntów. Podzielono wówczas gospodarzy na kilka grup, w zależności od posiadanej ziemi. „Arystokrację” wiejską tworzyli gburzy, mający od 25 do 50 hektarów. Odpowiednio mniej ziemi mieli trzyćwiertnicy i półgburzy. U dołu drabiny byli zagrodnicy gospodarujący na około 7 hektarach, a na samym dole chałupnicy, którzy posiadali tylko dom i niewielkie poletko. W 1864 roku gospodarzyło w Boguszycach 17 półgburów, trzyćwiertników i gburów, 19 zagrodników i 12 chałupników.

W miejscowej szkole uczyły się także dzieci z Chrzowic i Źlinic.

Podczas plebiscytu w 1921 roku 178 osób głosowało za Polską, a 149 za Niemcami^[6].

Najbardziej tragicznym okresem w najnowszych dziejach miejscowości był styczeń 1945 roku, kiedy to wkraczające do wsi wojska radzieckie zamordowały w ciągu kilku dni około 270 mieszkańców (ta liczba może być większa, gdyż w tym czasie przybyło tutaj wielu uciekinierów z prawobrzeżnego Opola; Mark Sołonin podaje rozstrzelanie 23 stycznia 1945 270 osób, w tym małych dzieci, oraz 20-40 członków bractwa maryjnego)^[7]. Doszło też do wielu gwałtów na miejscowych kobietach^[8]. Jednym z powodów masakry miejscowej ludności była nieodpowiedzialna decyzja miejscowego Ortsgruppenleitera NSDAP, który nakazał członkom Volkssturmu i Hitlerjugend utworzyć punkty oporu w piwnicach domów należących do miejscowej ludności. W wyniku tych działań Sowieci podjęli akcję palenia zabudowań i mordowali w odwecie miejscowa ludność^[9].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[10]:

• ruina wapiennika, z XIX w.

inne zabytki:

• kościół, zbudowany w latach 1868-1872. Kościół budowali mieszkańcy wsi Boguszyce i Źlinice. W latach 1872-1876 wybudowano plebanię, składającą się z domu mieszkalnego, stodoły, obory i szopy. Założono też przy niej sad. Do 1925 roku nabożeństwa odbywały się w języku polskim, od roku 1925-1939 jedno nabożeństwo po polsku i drugie po niemiecku. W czasie drugiej wojny światowej tylko w języku niemieckim.

Przypisy

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• Wypisy do dziejów gmin podopolskich, red. F. Hawranek, Opole 1977.

Linki zewnętrzne

• Nieoficjalna strona Boguszyc
• Werner I. Juretzko: Te trzy dni gdy Bóg o Boguszycach zapomniał