Bolesław Pochmarski

Bolesław Pochmarski
Ilustracja
Bolesław Pochmarski około 1935 roku
Data i miejsce urodzenia

10 kwietnia 1883
Parchacz

Data i miejsce śmierci

28 kwietnia 1945
Sandbostel

Poseł na Sejm II, III i IV kadencji (II RP)
Okres

od 1928
do 1938

Przynależność polityczna

BBWR

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi Złoty Wawrzyn Akademicki
Przełęcz Legionów (Rogodze Wielkie) w Gorganach, 1914 – zdjęcie z książki Pochmarskiego i in. o szlaku bojowym Legionów
Jeden z najdłuższych mostów na Drodze Legionów w Gorganach (50 m) – zdjęcie z książki o szlaku bojowym Legionów
Msza święta Legionistów – Rafajłowa, 1915 – zdjęcie z książki o szlaku bojowym Legionów

Bolesław Pochmarski, ps.: bp, B. A., Bol. P., Pb., Ślązak-Legionista, Szymon (ur. 10 kwietnia 1883 w Parchaczu, zm. 28 kwietnia 1945 w Sandbostel) – polski nauczyciel, pedagog, polonista, filolog klasyczny, krytyk teatralny i literacki, działacz społeczny, polityk, poseł na Sejm II Rzeczypospolitej II, III i IV kadencji.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana (1836–1917), uczestnika powstania styczniowego, administratora majątków ziemskich i Emilii z Czerniatowiczów (1858–1944). W 1902 ukończył C. K. V Gimnazjum we Lwowie, zdając egzamin dojrzałości. W latach 1902–1906 studiował polonistykę i filologię klasyczną na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie. Ukończył również szkołę podchorążych w „Sokole-Macierzy” we Lwowie[1].

W czasie studiów był zaangażowany w działalność Czytelni Akademickiej i Towarzystwa „Życie”, którego był współzałożycielem. Od 30 marca 1906 roku pracował jako zastępca nauczyciela, a od 10 kwietnia 1908 roku jako nauczyciel łaciny, greki i języka polskiego w VIII gimnazjum we Lwowie. Zdał egzamin nauczycielski 7 czerwca 1909 roku, a stałym nauczycielem został mianowany 10 sierpnia tego roku. W roku szkolnym 1909/1010 pracował w gimnazjum w Dębicy, w kolejnym roku uczył języka polskiego w II Szkole Realnej we Lwowie, później w gimnazjach: IV (1911/12 – 1912/13) i VIII (1913/14), w prywatnym Gimnazjum Żeńskim im. Juliusza Słowackiego i Prywatnym Gimnazjum Zofii Strzałkowskiej (1910/14)[2][3].

Należał do Związku Strzeleckiego, „Sokoła-Macierzy”, Polowych Drużyn Sokolich, Towarzystwa Miłośników Wiedzy Wojskowej. W latach 1908–1914 uczestniczył w ćwiczeniach wojskowych Związku Strzeleckiego, w 1913 roku był wykładowcą na trzecim kursie Tajnej Polskiej Szkoły Państwowej. Był naczelnikiem „Sokoła” w Samborze.

Po wybuchu I wojny światowej 29 sierpnia 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich, od 30 września 1914 roku służył w Departamencie Wojskowym NKN, od 1 stycznia 1915 roku – w 3 pułku piechoty, od 15 lipca 1915 roku w Komendzie, od 25 lutego 1916 roku znów w Departamencie Wojskowym, od 15 sierpnia 1916 – w 3 i 4 pułku piechoty Legionów, w szeregach II Brygady (w 3 pp brał udział w kampanii karpackiej i bukowińskiej oraz na froncie wołyńskim, w 4 pp – udział w walkach nad Styrem i Stochodem). 20 marca 1915 roku został awansowany na stopień chorążego[4]. Opracowywał historię walk Legionów Polskich. Od września 1917 roku, po kryzysie przysięgowym służył w wojsku austriackim. Był członkiem POW.

Razem z Henrykiem Lewartowskim i Józefem Andrzejem Teslarem napisał książkę Szlakiem bojowym Legionów. Krótki zarys organizacyi i dziejów 2 Brygady Legionów Polskich w Karpatach, Galicyi i na Bukowinie. Oprac. Oficerowie Legionów Polskich. Lwów, 1915. Nakładem Funduszu Wdów i Sierot po Legionistach, 209 stron.

W październiku 1918 roku został wyreklamowany do pracy nauczycielskiej, wrócił do VIII Gimnazjum we Lwowie, skąd został przeniesiony do Krakowa. Do wybuchu II wojny światowej pracował w Gimnazjum św. Jacka: od września do listopada 1918 roku jako nauczyciel języka polskiego i łaciny.

Od 1 grudnia 1918 roku do połowy kwietnia 1920 roku służył ochotniczo w Wojsku Polskim. 18 listopada 1918 generał Bolesław Roja przydzielił go do Biura Prasowego w Polskiej Komendzie Wojskowej w Krakowie[5]. Następnie przez krótki czas praca nauczycielska, i znów w latach 1920–1921 służył w Wojsku Polskim. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego „Kraków” w Krakowie, pozostając na ewidencji 1 pułku Strzelców Podhalańskich[6]. Został zdemobilizowany w 1921 roku w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919.

W roku szkolnym 1927/28 uzyskał płatny urlop na studia naukowe zagranicą (1 września 1927 – 31 stycznia 1928), w czasie pracy w gimnazjum prowadził sekcję literacką i był kuratorem kółka naukowo-wychowawczego.

Prowadził działalność publicystyczną i dziennikarską w czasopismach „Nowa Reforma”, „Gazeta Literacka”, „Głos Prawdy”. W latach 1932–1935 pracował jako kierownik literacki Miejskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, był członkiem i kierownikiem literackim Komitetu Teatru Szkolnego powstałego na terenie Miejskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego, redaktorem serii wydawniczej Teatr Polski Żywej (1938–1939), prezesem Robotniczego Instytutu Oświaty i Kultury im. Stefana Żeromskiego, wiceprezesem Towarzystwa Nauczycieli Polskich Szkół Średnich i Wyższych, założycielem i wiceprezesem Klubu Społecznego w Krakowie

W 1932 roku został wybrany do zarządu krakowskiego oddziału Związku Zawodowego Literatów Polskich, był członkiem Związku Legionów Polskich (prezesem zarządu oddziału i zarządu okręgu w Krakowie, członkiem Zarządu Głównego), wiceprezesem Zarządu Powiatowego Związku Oficerów Rezerwy w Krakowie i członkiem Rady Naczelnej Związku Związków Zawodowych[7].

W wyborach parlamentarnych w 1928 roku został wybrany posłem na Sejm II kadencji (1928–1930) z listy nr 1 (BBWR) w okręgu wyborczym nr 42 (Kraków). Bezskutecznie startował z listy państwowej nr 1 (BBWR). W kadencji tej należał do klubu BBWR. Pracował w komisjach: ochrony pracy i oświatowej[8].

W wyborach parlamentarnych w 1930 roku został ponownie wybrany posłem na Sejm III kadencji (1930–1935) z listy nr 1 (BBWR) w tym samym okręgu (nr 42). W kadencji tej również należał do klubu BBWR. Pracował w komisjach: wojskowej, oświatowej, spraw zagranicznych i morskiej, w której był zastępcą członka[8].

W wyborach parlamentarnych w 1935 roku został ponownie wybrany posłem na Sejm IV kadencji (1935–1938) 16 213 głosami z okręgu nr 80, obejmującego obwody I, II i III w Krakowie. W kadencji tej pracował w komisjach: oświatowej (przewodniczący), budżetowej (zastępca członka) i pracy. Był sprawozdawcą preliminarzy budżetowych MWRiOP 1936/37 (21 lutego 1936), 1937/38 (20 lutego 1937), 1938/39 (18 lutego 1938), projektu ustawy o Polskiej Akademii Literatury (16 czerwca 1937), o Akademii Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego (16 czerwca 1938); w związku z brutalną akcją policji 23 marca 1936 roku wobec strajkujących w krakowskiej fabryce „Semperit” zgłosił interpelację pod adresem ministra spraw wewnętrznych i ministra opieki społecznej (24 marca 1936)[1][9][8].

Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 roku uciekł do Lwowa, następnie do Brzeżan. Jesienią 1941 roku próbował organizować Biuro Informacji i Propagandy obszaru południowo-wschodniego ZWZ-AK. W 1941 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie uczestniczył w działalności konspiracyjnej w AK. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony do Ostrowa, następnie w październiku 1944 roku – do obozu jenieckiego w Stalag XI C Bergen w Dolnej Saksonii, następnie, w końcu 1944 roku – do Oflagu II D Gross-Born, a po ewakuacji obozu trafił do Stalagu X B Sandbostel k. Hanoweru, gdzie zmarł[7].

Bolesław Pochmarski ożenił się w lipcu 1939 roku ze Stefanią Skas, aktorką Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Nie miał dzieci[7].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 579. reprint Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984
  2. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Zofii Strzałkowskiej we Lwowie za rok szkolny 1910/11. Lwów: 1911, s. 42.
  3. ↑ Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1912/13. Lwów: 1913, s. 31.
  4. ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 26.
  5. ↑ Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 11 z 18 listopada 1918 roku.
  6. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. Nr 37 z 24 września 1921 r., s. 224, 822.
  7. ↑ a b c d Józef Pietrusza: Pochmarski Bolesław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 27: Pniowski Jan – Pogonowski Jan. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Polska Akademia Nauk – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 8–10. ISBN 83-04-01268-5.
  8. ↑ a b c Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Bolesław Pochmarski. [dostęp 2012-07-14].
  9. ↑ Scriptor (opr.): Sejm i Senat 1935–1938 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936, s. 251.
  10. ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  11. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352 „za pracę w dziale odzyskania niepodległości”.
  12. ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 406 „za zasługi dla dobra literatury”.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Msza polowa w Rafajłowej.jpg
Polowa msza święta legionistów - Rafajłowa 1915
POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
Most na Drodze Legionów.jpg
Jeden z najdłuższych mostów na Drodze Legionów w Gorganach (50m)
Przelecz legionow krzyz.jpg
Walki II Brygady Legionów Polskich w Karpatach. Na zdjęciu widoczny siedmiometrowy krzyż wzniesiony przez legionistów 3 pułku piechoty na tzw. Przełęczy Legionów (Rogodze Wielkie) w Gorganach, prowadzącej z Węgier do Galicji. Nazywanej też przełęczą Pantyrską. Wspomniana przełęcz była najwyższym punktem tzw. Drogi Legionów. Październik 1914 roku (chociaż niektóre źródła podają rok 1915.)
Pochmarski Bolesław.jpg
Poseł na Sejm IV kadencji (1935–1938) II Rzeczypospolitej