Bronisław Hełczyński
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 22 października 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 25 listopada 1978 |
| Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | Włodzimierz Orski |
| (p.o.) Prezes Światowego Związku Polaków z Zagranicy „Światpol” | |
| Okres | |
| Członek (Tymczasowej) Rady Jedności Narodowej | |
| Okres | |
| Prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Członek Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres | |
| Minister spraw zagranicznych rządu RP na uchodźstwie | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
 | |
| Odznaczenia | |
   _BAR.svg){kind=small}       | |
_with_President_Ignacy_Mo%c5%9bcicki_(1931).JPG)
Bronisław Hełczyński (ur. 22 października 1890 w Bortatyczach, zm. 25 listopada 1978 w Londynie[1]) – polski prawnik, profesor na Wydziale Prawa UJ, działacz społeczny i państwowy, m.in. szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta Ignacego Mościckiego i prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego, założyciel zrzeszeń ponadpartyjnych w dziedzinie oświaty i kultury narodowej, m.in. członek założyciel i prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, członek władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich[2], Zastępca Przewodniczącego Głównego Sądu Koleżeńskiego Związku Legionistów Polskich od 1936 roku[3].
Życiorys
Urodził się 22 października 1890 w Bortatyczach. Jako uczeń brał udział w strajku szkolnym, co sprawiło, że maturę uzyskał z opóźnieniem (Kraków, 1910). Studiował na prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W lutym 1910 roku wstąpił do tajnego akademickiego związku „Zet”. Był aresztowany przez żandarmerię rosyjską za przenoszenie „bibuły” przez granicę Królestwa (zwolniony za kaucją z powodu niepełnoletności). Studia przerwało uwięzienie w maju 1912 roku; kontynuował je od jesieni 1912 roku, biorąc aktywny udział w działalności krakowskiej organizacji „Zarzewie” i w Drużynie Strzeleckiej. W roku 1913 należał, wraz ze Stanisławem Długoszem i Andrzejem Bystroniem, do Delegacji Naczelnej ruchu niepodległościowego, która – wraz z komendantem Marianem Żegota-Januszajtisem – podjęła decyzję o podporządkowaniu Drużyn Strzeleckich Józefowi Piłsudskiemu[4].
Żołnierz I Brygady Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej.
Od 1937 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doradca prawny prezesa Rady Ministrów w latach 1926–1930. Od 1931 do 1934 – szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Od 1 lutego 1934 do 1939 – prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego[5]. Od 1932 – wiceprezes Światowego Związku Polaków za Granicą „Światopol”, od 1939 p.o. prezesa (w latach 1949–1954 – prezes tej organizacji[4]). 20 stycznia 1938 został wybrany prezesem rady głównej Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej[6].
We wrześniu 1939 roku został, wraz z polskim władzami, ewakuowany do Rumunii, skąd przez Francję dotarł do Londynu, gdzie kontynuował działalność naukową, społeczną i polityczną[1].
W latach 1945–1947 – profesor polskiego wydziału prawa na Oxford University. Wykładowca Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. Od 1956 – prezes Rady Głównej Polskiej YMCA (honorowy prezes polskiej sekcji YMCA w II RP[7]). W latach 1961–1965 i 1966–1978 – prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Działacz Ligi Niepodległości Polski.
Minister spraw zagranicznych rządu RP na uchodźstwie w latach 1974–1976, członek Tymczasowej Rady Jedności Narodowej i Rady Jedności Narodowej w latach 1954–1972, członek Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1973–1976.
Ordery i odznaczenia
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[8][9]
- Krzyż Niepodległości (10 grudnia 1931)[10]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[8]
- Krzyż Walecznych[8]
- Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)[11]
- Medal za Długoletnią Służbę (1938)[12]
- Wielka Wstęga Orderu Korony Rumunii (Rumunia)[8]
- Wielka Wstęga Orderu Świętego Sawy (Jugosławia, 1931)[8][13]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1934)[8][14]
- Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja)[8]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b NSA: Wspomnienie prof. Bronisława Hełczyńskiego. [w:] Rzeczpospolita [on-line]. Gremi Media Sp. z o.o, 2016-07-26. [dostęp 2016-12-30].
- ↑ Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938-1939, w: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.
- ↑ Związek Legionistów Polskich: 1936-1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 34.
- ↑ a b Stanisław Józef Biegański: Prezesi Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i Ich Życiorysy. [w:] Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie [on-line]. [dostęp 2016-12-30].
- ↑ Dr. Hełczyński prezesem NTA. „Gazeta Lwowska”. Nr 29, s. 3, 1 lutego 1934.
- ↑ Komunikat Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej. „Drogi Polski”. Nr 2, s. 136, 1938.
- ↑ Jan Kulma: Dykteryjki przedśmiertne poprawione!. Warszawa: Nowy Świat, 2015-07-14. ISBN 978-83-7386-856-4.
- ↑ a b c d e f g Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 253.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za wybitne zasługi na polu sądownictwa administracyjnego”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 287, poz. 381 „za pracę w dziele odzyskania niepodległościl”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy ustawodawczej”.
- ↑ Odznaczenie P. Marszałka Śmigłego-Rydza i Premiera gen. Składkowskiego medalem. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 112 z 19 maja 1938.
- ↑ Z pobytu ministra Marinkovića w Polsce. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 281 z 4 grudnia 1931.
- ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).
Bibliografia
- Krzysztof Tarka, Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna Rządu RP na uchodźstwie 1945–1990, Warszawa 2003.
| W dniu zaprzysiężenia | |
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
Media użyte na tej stronie
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Baretka Orderu Krzyża Orła 2 klasy
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Autor: Daphne Urbanska, Licencja: CC0
Alfred Urbański Premier Polski na uchodztwie w Wielkiej Brytanii w latach 1972-1976.
Autor: AleksanderDąbrowicz1526, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nagrobek Bronisława Hełczyńskiego w Londynie
Podpis Bronisława Hełczyńskiego.
Wizyta prezydenta Ignacego Mościckiego w Centralnej Bibliotece Wojskowej w Warszawie. Na zdjęciu: Bronisław Hełczyński (1. z lewej), płk Jan Głogowski (na prawo za B. Hełczyńskim), dyrektor ppłk Marian Łodyński, dr A. Lewak, por. Władysław Krotkiewski, prezydent Ignacy Mościcki