Bronisław Zelek

Bronisław Zelek
Data i miejsce urodzenia27 września 1935
Nastasów
Data i miejsce śmierci28 lutego 2018
Ybbsitz
Narodowośćpolska
Dziedzina sztukigrafik
Epokagrafika, typografia, plakat

Bronisław Zelek (ur. 27 września 1935 w Nastasowie, zm. 28 lutego 2018 w Ybbsitz) – polski grafik, autor plakatów i projektant krojów typograficznych.

Życiorys

Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (początkowo na Wydziale Rzeźby, potem na Wydziale Grafiki), na której w roku 1961 obronił dyplom (w pracowni profesora Henryka Tomaszewskiego). W latach 1961-1971 był wykładowcą tej uczelni i działał aktywnie w środowisku Polskiej Szkoły Plakatu[1]. W roku 1967 został laureatem prestiżowej Nagrody Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego im. Tadeusza Trepkowskiego w kategorii Plakat roku[2]. Jako uczestnik warszawskiego Biennale Plakatu zadebiutował w roku 1968 plakatem „Ptaki” (1965) do filmu Alfreda Hitchcocka o tym samym tytule[3]. W latach 60. i 70. stworzył  wiele prac, które uznano za najlepsze w jego twórczości (między innymi „Głód” do filmu Henninga Carlsena o tym samym tytule). W roku 1971 wyjechał do Austrii i osiadł w Wiedniu. Zmarł 31 marca 2018.

Plakat

Podstawą kompozycji i ekspresji w plakatach Zelka są litery. Jest mistrzem w kompilacji obrazu z typografią. Zajmował się głównie projektowaniem plakatów na potrzeby filmu, tworzył także dla Polskiej Federacji Jazzowej. Jest autorem uznawanego za jeden z najlepszych plakatów chopinowskich na „VIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina”. Najbardziej znane plakaty: „Dni Filmu Polskiego” (1964), „Pierwszy krzyk” (1965), „Nos poślubna w deszczu” (1968), „Wielka miłość” (1970), „Chłodnym okiem” (1972), „Che” (1973).

Kroje typograficzne

Zelek był autorem kilku krojów typograficznych, które projektował w latach 70. i 80. dla francuskiego przedsiębiorstwa poligraficznego Mecanorma: New Zelek Zelek Boldline, Zelek Sheadline, Zelek Black (tak zwane „zelki”). Wykończenia liter kroju New Zelek zaprojektowane są pod kątem 45 stopni (początkowo krój ten nazywano liczbą 45[4]). New Zelek należy do najbardziej znanych na świecie krojów Zelka w erze przedcyfrowej. Było to pierwsze polskie pismo zawierające oprócz liter łacińskich także znaki z innego alfabetu (cyrylicę)[4]. Otrzymało także kilka wersji rosyjskich i brytyjskich (ostatnia w roku 2009 autorstwa Brytyjczyka Simona Griffina). O początkach swojej przygody z liternictwem Zelek napisał: „Byłem kiedyś przeziębiony. Przyszła mnie odwiedzić moja dziewczyna i wypełniła kilka kształtów, które wcześniej narysowałem. Wysłałem to na konkurs do Paryża i zdobyłem pierwszą nagrodę”[4].
Krój New Zelek wykorzystany został m.in. w logotypie Wien Energie[5] oraz kopalni „Halemba” w Rudzie Śląskiej oraz w logo londyńskiego zespołu muzycznego Basement Jaxx.
W 2012 roku miała miejsce pierwsza od czterdziestu lat w Polsce wystawa plakatów i malarstwa „LITERA OBRAZ” Bronisława Zelka w warszawskiej Galerii Grafiki i Plakatu.

Jedyna poprawnie zdigitowalizowana i zaaprobowana przez autora wersja kroju pisma New Zelek nosi nazwę New Zelek Pro. Jest dostępna także w Cyrylicy i dystrybuowana przez sklep z fontami Threeedotstype.com. Krój New Zelek Pro został użyty na okładce projektu muzycznego Taconafide[6].

Bibliografia

  • Janusz Górski, Jak ktoś mógł na to pozwolić! Z twórcami polskiej szkoły grafiki rozmawia Janusz Górski, Czysty Warsztat Pracownia Sp. z o.o., Gdańsk 2012 (​ISBN 978-83-89945-62-4​).

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Autorzy, www.desa.pl [dostęp 2016-03-22].
  2. ↑ Sylwia Giżka, Bronisław Zelek, „Culture.pl” [dostęp 2016-03-22].
  3. ↑ Zelek i jego plakaty, O.pl Polski Portal Kultury [dostęp 2016-03-22].
  4. ↑ a b c Agnieszka Warnke, Litery nie są niewinne, czyli o projektowaniu pisma w Polsce, Culture.pl [dostęp 2016-03-22].
  5. ↑ NEW ZELEK PRO, „NN6T - Notes Na 6 Tygodni”, 9 maja 2017 [dostęp 2018-04-20] (pol.).
  6. ↑ Taconafide na muralu Spotify! - Brand journal Spotify Poland, spotify.prowly.com [dostęp 2018-04-20] (pol.).