Browar Karscha

Browar Karscha
Ilustracja
Browar Karscha (2010)
Browar Karscha
Państwo

 Polska

Siedziba

Kielce, Wzgórze Karscha

Data założenia

1872[a]

Data zamknięcia

po 1916

Położenie na mapie Kielc
Mapa konturowa Kielc, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Browar Karscha”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Browar Karscha”
Ziemia50°51′58,5″N 20°37′36,7″E/50,866250 20,626861

Browar Karscha – nieistniejący browar, położony w Kielcach na Wzgórzu Karscha przy skrzyżowaniu ulic Jana Pawła II i Ogrodowej, wybudowany w latach 1869–1872.

Historia

Pierwotnie teren, na którym znajduje się Browar Karscha, należał do rozciągającego się do Sukowa biskupiego folwarku zwanego Psiarnią, upaństwowionego pod koniec XVIII w., podobnie jak inne dobra biskupów krakowskich[1]. W 1847 Aleksander Dunin Borkowski został mianowany budowniczym powiatu kieleckiego, zaś trzy lata później, najprawdopodobniej z protekcją naczelnika powiatu kieleckiego Tomasza Zielińskiego, otrzymał w wieczystą dzierżawę za roczny czynsz 9 rubli[b] ową posiadłość na wzgórzu. Borkowski wybudował tam dwór według swojego projektu, oficynę, stajnię i wozownię. Od strony południowej założył ogród[2].

W 1868 Borkowskiego pozbawiono stanowiska ze względu na to, że nie miał protekcji naczelnika. Został więc zmuszony do odsprzedania posiadłości pochodzącemu z Radomia Ludwikowi Strumpfowi za 15 tys. rubli[b]. Nowy właściciel na zakupionej ziemi wybudował w latach 1869–1872 browar według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego[2]. Zakład stał się jednym z najnowocześniejszych tego typu na ziemiach polskich[c]. W 1878 zyskał on napęd parowy o mocy 35 koni. W najlepszych latach swojej działalności browar zatrudniał 64 pracowników[1].

Pod koniec XIX w. właścicielem browaru stał się inny radomski przemysłowiec, Teodor Karsch, który zakupił go za 205 728 rubli[3]. Z jego polecenia dobudowano od strony wschodniej funkcjonującą do dziś oficynę[1]. Po 1916 produkcja piwa zaczęła podupadać, choć w okresie międzywojennym produkowano jeszcze gatunkowe wódki i likiery[3]. W 1921 w browarze pracowało 30 pracowników, budynki powoli uległy dewastacji. Po zakończeniu II wojny światowej wywłaszczono je z przeznaczeniem na magazyny. Część z nich została rozebrana, a w 1958 dwór został przejęty przez państwo[2].

Obecnie

Obecnie Wzgórze Karscha jest własnością prywatną. Wyjątkiem jest budynek starego browaru[4]. W 2007 pojawił się pomysł na budowę kamienic wzdłuż ul. Jana Pawła II i zabudowę pozostałości ogrodu. Developer postanowił otworzyć w budynku restaurację oraz wybudować obok apartamentowce, na co nie zgodził się konserwator zabytków[5].

Uwagi

  1. ↑ Budowę rozpoczęto w 1869.
  2. ↑ a b Rubel był wówczas jednostką monetarną używaną w Królestwie Kongresowym.
  3. ↑ W latach 1795–1918 Rzeczpospolita Obojga Narodów znajdowała się pod zaborami.

Przypisy

  1. ↑ a b c Dorota Kosierkiewicz, Jak to z browarem było, „Kielce Plus”, 13 czerwca 2010, s. 11.
  2. ↑ a b c Jak to z browarem było..., [w:] Swietokrzyskie.org.pl [online] [dostęp 2010-06-14].
  3. ↑ a b Jan Zieliński, Kielce w Polsce Ludowej, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1978, s. 34.
  4. ↑ Agata Kowalczyk, Wzgórze Karscha – co miasto zrobi z obskurnym budynkiem po browarze?, [w:] Echo Dnia Świętokrzyskie [online], 17 marca 2009 [dostęp 2010-06-14].
  5. ↑ Zastrzeżenia do zabudowy wzgórza Karscha, [w:] Gazeta.pl [online] [dostęp 2010-06-14].

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Kielce-outlined.svg
Autor: Paweł Cieśla Staszek Szybki Jest, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa Kielc
Browar Karscha.jpg
Browar Karscha w Kielcach