Browar Królewski w Krakowie

Browar Królewski
Symbol zabytku nr rej. A-1079 z 3 marca 1998[1].
Ilustracja
Browar Królewski na zdjęciu z końca XIX wieku
Państwo Polska
MiejscowośćKraków
Adresul. Powiśle 7
Rozpoczęcie budowyokoło 1770
Zniszczono2002
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Browar Królewski”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Browar Królewski”
Ziemia50°03′21″N 19°55′51″E/50,055833 19,930833
Hotel Sheraton na zdjęciu z 2020 roku (ul. Powiśle 7)
Wodowskaz

Browar Królewski – budynek wzniesiony na przełomie XVII i XVIII wieku (około 1770 roku)[2] przy ul. Powiśle 5–7, u podnóża Wawelu. Był to rozległy, parterowy budynek z piętrem na osi elewacji, nakrytym trójkątnym frontonem, o skromnej klasycyzującej architekturze. Budowla została wyburzona w 2002 roku, a na jej miejscu powstał hotel Sheraton.

Historia

W XIX wieku w posiadanie budynku wszedł Privilegierte Österreichische Nationalbank/Österreichisch-Ungarische Bank, a w latach 60. XIX wieku zajęty został na koszary (potoczna nazwa „koszary na Groblach”) kawalerii i taborów (niem. Weisel Kaserne)[3], w końcowym okresie zaboru austriackiego koszary tzw. C.K. flotylli wiślanej. Na dziedzińcu, który stanowił połączenie z koszarami przy ul. Zwierzynieckiej 26 działała szkoła kucia koni. Po odzyskaniu niepodległości budynek przejęło Wojsko Polskie i był zajmowany przez V Dowództwo Okręgu Korpusu.

W roku 1927 przeniesiono tu z dawnego maneżu przy ul. Lubicz cerkiew garnizonową Wojska Polskiego. W „Wielkiej Sali” ustawiono XIX-wieczny ikonostas ze zlikwidowanej cerkwi w Miechowie, uzupełniając go obrazami pochodzącymi ze starych zbiorów, jak też i nowymi. Parafia stanowiła dekanat diecezji warszawsko-chełmskiej Kościoła prawosławnego w Polsce[4]. Podczas okupacji hitlerowskiej cerkiew została eksmitowana, a budynek wraz z okolicznymi zajęły oddziały piechoty SS i Luftwaffe[5].

Po II wojnie światowej do 1993 roku w browarze znajdowało się Wojskowe Biuro Projektów Budowlanych. Następnie był podnajmowany przez małe podmioty gospodarcze, a brak remontu powodował jego powolne niszczenie. 3 marca 1998 roku wojewódzki konserwator zabytków w Krakowie wpisał budynek do rejestru zabytków Krakowa pod numerem A-1079. W roku 2002, w atmosferze skandalu budynek, będący wówczas zabytkiem, pośpiesznie wyburzono i natychmiast przystąpiono do budowy hotelu, nie przeprowadziwszy nawet archeologicznych badań sondażowych terenów przynależących do pierwszej fazy osadniczej wczesnośredniowiecznego Krakowa (ze stanowiska małopolskiego konserwatora zabytków zrezygnował wtedy Andrzej Gaczoł)[6][7][8]. Jedynym zachowanym fragmentem jest narożnik budynku (na rogu placu Na Groblach i ul. Powiśle), w który wmurowano drewniany wodowskaz oraz trzy tablice dotyczące powodzi w Krakowie (z lat 1813, 1876 i 1903)[9].

Fasada zaprojektowana przez Andrzeja Kadłuczkę i Serach International i UNA Architecture z Belgii[6], wzniesionego na miejscu gmachu hotelu Sheraton w sposób ogólny nawiązuje do fasady dawnego browaru. Obok dawnego budynku Operetki krakowskiej (wcześniej wspomniany wyżej austro-węgierski maneż[10], obecnie na jego miejscu budynek Opery Krakowskiej) i dawnych (liczących sobie ponad 125 lat) budynków Krakowskich Zakładów Mięsnych[11] (obecnie Galeria Kazimierz), hotel jest kolejnym przykładem zastępowania w Krakowie oryginalnych budynków ich zarysem, bądź fragmentem kopii (w ostatnim przypadku).

Przypisy

  1. ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2021-04-02].
  2. ↑ AK. Co oznacza „wymiana substancji zabytkowej”?. „Gazeta Krakowska”, 2002-02-12. [dostęp 2011-03-04]. Sprawdź autora:1.
  3. ↑ Artur Szkatuła: Zaplecze twierdzy Kraków (pol.). www.gk.strefa.pl. [dostęp 2011-03-04].
  4. ↑ Historia Cerkwi Prawosławnej w Krakowie na tle dziejów Prawosławia w Polsce. www.krakow.cerkiew.pl. [dostęp 2011-03-04].
  5. ↑ Zygmunt Niepokój, W imieniu Polski Podziemnej. Rozpoznanie podrozdział w: Akcja „Koppe”, Dynamit cz. 2., WL 1967 [dostęp 2011-03-03]
  6. ↑ a b Jerzy S. Majewski, Tomasz Urzykowski. Konserwator przeciw zabytkom, czyli kim jest prof. Andrzej Kadłuczka. „Gazeta Wyborcza”, 2006-03-02. [dostęp 2011-03-04]. 
  7. ↑ Senat Rzeczypospolitej Polskiej: Oświadczenie złożone przez senatora Bogdana Podgórskiego skierowane do generalnego konserwatora zabytków Macieja Klimczaka. www.senat.gov.pl. [dostęp 2011-03-04].
  8. ↑ Krzysztof Fijałek. Inwestycje bez badań archeologicznych. „Gazeta Wyborcza”, 2002-09-22. [dostęp 2011-03-04]. 
  9. ↑ Portal: MMKrakow.pl: Wojtek z Krakowa: Dawne pamiątki po wylewach. [dostęp 2011-03-04].
  10. ↑ Piotr Śliwiński. Zostało z Twierdzy Kraków (cz. IV) – dokończenie: Festung Krakau – w obliczu przemian (1855–1870). „Tygodnik Salwatorski”. 42/409, 20 października 2002. [dostęp 2011-03-04]. 
  11. ↑ KF. Trwają wyburzenia budynków po Krakowskich Zakładach Mięsnych. „Gazeta Wyborcza”, 2003-08-21. [dostęp 2011-03-04]. Sprawdź autora:1.

Bibliografia

  • Aleksander Strojny: Piwnym szlakiem po Europie Środka. Kraków: 2003. ISBN 83-916762-6-9.
  • Browar Królewski zburzony. www.fortykrakow.net. [dostęp 2011-03-04].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Flood level sign, 7 Powiśle street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wodowskaz, ul. Powiśle 7, Nowy Świat, Kraków
Browar Krolewski.jpg
Dawny Browar Królewski z XVIII wieku w Krakowie
Sheraton Krakow Hotel, 7 Powiśle street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hotel Sheraton, ul Powiśle 7, Nowy Świat, Kraków