Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)

Brynica
Ilustracja
Brynica widziana z mostu w Wojkowicach (2018)
KontynentEuropa
Państwo Polska
Województwo śląskie
Rzeka
Długość57,2 km
Powierzchnia zlewni482,7 km²
Źródło
MiejsceMysłów
Współrzędne50°34′05,2″N 19°12′00,1″E/50,568111 19,200028
Ujście
RecypientCzarna Przemsza
MiejsceMysłowice
Wysokość243,8 m n.p.m.[1]
Współrzędne50°15′32″N 19°08′14″E/50,258889 19,137222
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Brynica (niem. Brinitz) – rzeka, prawy dopływ Czarnej Przemszy[2] o długości 57,2 km[3] i powierzchni dorzecza 482,7 km².

Rzeka płynie w województwie śląskim. Jej źródła znajdują się w Mysłowie, na wysokości 350 m n.p.m. Płynie przez Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Piekary Śląskie, Bobrowniki, Wojkowice, Czeladź, Będzin, Siemianowice Śląskie, Katowice, Sosnowiec i Mysłowice. W Mysłowicach, przy granicy z Sosnowcem, uchodzi do Czarnej Przemszy.

Rola kulturalna i historyczna

W średniowieczu słynęła z siedlisk bobrów, które rozciągały się od jeziora Oparów (niedaleko Ożarowic) po Milowice, uniemożliwiając na tym odcinku żeglugę. Obecnie, w dolnym i średnim biegu, jest bardzo zanieczyszczona, choć w ostatnich latach jej stan wyraźnie się poprawił. Jest siedliskiem kaczek głównie krzyżówek i łabędzi, najczęściej niemych.

Jej brody i mosty były miejscem przepraw kupców, co sprzyjało rozwojowi osadnictwa nad jej brzegami. Nad jednym z takich brodów, później mostów powstała Czeladź. W 1840 roku koryto rzeki na terenie dzisiejszego Sosnowca przesunięto w kierunku zachodnim, a w 1935 roku w Kozłowej Górze zbudowano na niej zbiornik wody pitnej (pojemność ok. 15,8 mln m³).

Brynica na wysokości Stadionu Ludowego w Sosnowcu

Odcinek Brynicy stanowi historyczną granicę między Śląskiem a Zagłębiem Dąbrowskim, także częściowo granicę administracyjną między Katowicami a Sosnowcem. Dawniej była to granica pomiędzy państwem Habsburgów (potem Prusami) a Rzecząpospolitą, następnie granica pomiędzy Prusami (później Niemcami) a Rosją; w latach 1918–1922 stanowiła granicę niemiecko-polską. 20 czerwca 1922 roku, zgodnie z postanowieniami konwencji o podziale Górnego Śląska z 15 maja 1922, wojska polskie, pod dowództwem gen. broni Stanisława Szeptyckiego, przekroczyły most między Szopienicami a Sosnowcem, przejmując wschodnią część Górnego Śląska pod polską administrację. Wkraczających żołnierzy powitała Maria Kamińska (babka Kazimierza Kutza). Jeden z powstańców śląskich – Janusz Howaniec symbolicznie rozerwał kajdany niewoli. Wydarzenie to upamiętnione jest znajdującą się tutaj tablicą[4].

Rzeka w przeszłości zwana była Brzennyczą, Braną (za czasów Bolesława Chrobrego), Brzeźnicą oraz Brenicą.

Zobacz też

  • Rzeki Polski

Przypisy

Bibliografia

  • Władysław Mroziński: B – jak Brynica w „Kurier Związkowy”

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Silesian Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Brynica Piekary Slaskie Wojkowice.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Brynica z mostu w Wojkowicach, pomiędzy Piekarami Śląskimi-Kamieniem (kierunek w lewo) a Wojkowicami-Kamycami.
Rzeka Brynica na wysokości Stadionu Ludowego w Sosnowcu.jpg
Autor: Jacek Juszkiewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeka Brynica na wysokości Stadionu Ludowego w Sosnowcu