Brzeg (miasto)
| |||||
 Zamek Piastów Śląskich, kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, budynek poczty, Rynek, Brama Odrzańska, ratusz | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Prawa miejskie | 1248, 1250 | ||||
| Burmistrz | Jerzy Wrębiak | ||||
| Powierzchnia | 14,6 km² | ||||
| Populacja (31.12.2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | 77 | ||||
| Kod pocztowy | 49-300 do 49-306 | ||||
| Tablice rejestracyjne | OB | ||||
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||
 50°51′37″N 17°28′02″E/50,860278 17,467222 | |||||
| TERC (TERYT) | 1601011 | ||||
| SIMC | 0965252 | ||||
Urząd miejski ul. Robotnicza 1249-300 Brzeg | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Brzeg (niem. Brieg) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, siedziba powiatu brzeskiego. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na skraju Równiny Grodkowskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
Przez miasto przepływa Odra.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 31 grudnia 2020 roku było zamieszkane przez 35 226 mieszkańców[2].
Geografia
Położenie
Brzeg jest położony w zachodniej części województwa opolskiego nad Odrą, we wschodniej części Równiny Grodkowskiej. Jest gminą miejską, stanowi siedzibę powiatu brzeskiego.
Środowisko naturalne
| Klimatogram dla Brzegu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
28 1 -5 | 26 3 -4 | 28 8 -1 | 36 14 3 | 62 19 7 | 72 22 11 | 81 24 12 | 75 23 12 | 48 19 9 | 38 14 5 | 38 7 1 | 34 3 -3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: climate-data.org | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
W Brzegu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,5 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Brzegu wynoszą 566 mm. Dominują wiatry zachodnie[3].
Podział miasta
Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Brzegu są[4]:
- Brygidki
- Czerwone Koszary
- Parkowa Druga
- Rataje
- Zacisze
W mieście znajdują się również osiedla:
Nazwa
Nazwa miasta pochodzi od polskiej nazwy na brzeg rzeki[11]. Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, wymienia trzy nazwy miasta zanotowane w dokumentach z 1178 roku Berega, Brega oraz polską Brzeg podając ich znaczenie Stadt auf dem hohen Ufer – miasto nad wysokim brzegiem[11].
Miejscowość wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1250 roku, wydanym przez kancelarię księcia Henryka III Białego, gdzie miasto zanotowano po łacinie – Alta ripa[12], którą Colmar Grünhagen (edytor publikujący dokumenty brzeskie) przetłumaczył: Der alte name fur Brieg, im Slawischen wyssoki brzeg, czyli po polsku Stara nazwa Brzegu, w języku słowiańskim Wysoki Brzeg[12]. Ta łacińska nazwa pojawia się wielokrotnie w średniowiecznych dokumentach związanych z miastem.
W łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej w latach 1295–1305 za czasów biskupa Henryka z Wierzbna, miejscowość wymieniona została w zlatynizowanej formie Brega[13][14]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Brega, Bregum[15]. W dziele Matthäusa Meriana Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae z 1650 roku, miasto zanotowane jest pod dwiema nazwami Brig oraz Briegk[16].
W pruskim urzędowym dokumencie z 1750 roku, wydanym języku polskim w Berlinie przez Fryderyka Wielkiego, miasto zostało wymienione pośród innych śląskich miejscowości jako Brzeg. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, wydany w latach 1880–1904, podaje polską nazwę miejscowości Brzeg oraz niemiecką Brieg[17].
Nazwę Brzeg w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej, wydanej w Głogówku w 1847 roku, wymienia śląski pisarz Józef Lompa[18]. Polską nazwę Brzeg oraz niemiecką Brieg wymienia również śląski pisarz Konstanty Damrot w książce o nazewnictwie miejscowym na Śląsku, powstałej w 1896 roku[19]. Damrot podaje także starszą nazwę miejscowości, pochodzącą z łacińskiego dokumentu z roku 1234 Visoke breg (pol. Wisokibrzeg)[20] (Wissokembreghe).
Historia
 | Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Historyczna legenda lokacji
Nie poparta faktami teoria mówi: Ciągłość zasiedlenia tego miejsca udokumentowana źródłami historycznymi sięga blisko 1850 lat. W czasach antycznych istniała tutaj miejscowość o nazwie Budorigum. Została ona odwzorowana na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142–147 naszej ery[21]. O tym, że miejscowość ta znajdowała się w okolicach Brzegu, informuje skorowidz nazw historycznych Orbis Latinus[22] oraz wynika to z położenia wśród innych zidentyfikowanych miejscowości Śląska. Mapa ta jest zbyt mało dokładna, aby ustalić w którym dokładnie miejscu znajdowało się Budorigum. Część hipotez przyjmuje, iż znajdowała się ona na terenie Wrocławia.
Średniowiecze
Pierwsza wzmianka o osadzie targowo-rybackiej Wisokibrzeg (Wissokembreghe) pochodzi z 1235[20]. Przywilej lokacyjny księcia wrocławskiego Henryka III Białego uzyskał w 1248. Na terenie osad Wysoki Brzeg i Małkowice wytyczono regularnie rozplanowane miasto z umocnieniami obronnymi. Brzeg został zasiedlony przez kolonistów, w dużej mierze niemieckojęzyczną ludność z Saksonii i Turyngii[23].
Od 1311 miasto było stolicą niezależnego księstwa brzeskiego (potem legnicko-brzeskiego i legnicko-wołowsko-brzeskiego) wydzielonego z księstwa legnickiego – we władaniu najdłuższej linii dynastii Piastów, wygasłej w 1675 na Jerzym IV Wilhelmie.
Trudne położenie polityczne zmusiło w 1329 księcia Bolesława III Rozrzutnego do złożenia hołdu lennego Czechom.
O Brzegu wspominał Jan Długosz w jego działa „Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego”.
XVI–XX wiek
Za panowania księcia Jerzego II brzeskiego w XVI wieku doszło do rozkwitu miasta. W 1597 założona została pierwsza drukarnia przez Herberta Nebelinga[24].
W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko miasta; Brzeg należał do terytorium, na którym dominował język polski[25]. W mieście działała prudnicka rodzina szlachecka Bilicerów[26].
O Brzegu wspominał Jan Kochanowski[27].
10 kwietnia 1741 doszło do bitwy pod Małujowicami. Po zbombardowaniu miasta przez króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego Brzeg przeszedł w ręce Królestwa Prus.
15 sierpnia 1842 została otwarta linia kolejowa z Wrocławia do Brzegu, będąca fragmentem najstarszej na obecnych ziemiach polskich linii kolejowej (Kolei Górnośląskiej łączącej Wrocław z Górnym Śląskiem). W 1843 Brzeg został połączony linią kolejową z Opolem i Katowicami, w 1848 z Nysą, w 1894 ze Strzelinem i w 1910 z Wiązowem.
W 1844 został oddany do użytku Most Odrzański, który zastąpił drewniany most zwodzony.
Do I wojny światowej trwał dynamiczny rozwój miasta na tle szybkiego awansu politycznego, gospodarczego i cywilizacyjnego państwa pruskiego (od 1871 jako części zjednoczonych Niemiec). W latach 1845–1914 ludność miasta została zwiększona z 11,7 tys. do 29 tys.[23]
- rozwój przemysłu: garbarnia E.W. Molla (1811), fabryka wyrobów pasmanteryjnych T.T. Heinzego (1830), cukrownia Löbbecka (1846), gazownia miejska (1848), fabryka fortepianów H. Schutza (1874), cukrownia „Concordia” (1876), fabryka ksiąg biurowych Löwenthala (1879), fabryka pieców szamotowych (1887), fabryka wyrobów cementowych H. Bienecka (1902), a także fabryka pojazdów konnych, fabryka maszyn Güttlera, fabryka maszyn rolniczych Przillasa, fabryka krzeseł, fabryka cygar i browar[28]
- rozwój przestrzenny: wchłonięcie dotychczasowych przedmieść, usunięcie murów średniowiecznych wraz z bramami (1863–1865)
W 1909 wybudowano kanał żeglowany wzdłuż Odry i portu miejskiego.
Podczas rządów burmistrza Juliusa Peppela (1895–1910): po włączeniu do miasta nowych terenów, liczba mieszkańców wzrosła o 8 tysięcy; liczne inwestycje: skanalizowanie miasta, doprowadzenie bieżącej wody, wymiana nawierzchni ulic i chodników, wybudowanie elektrowni oraz urządzenie parku (przez wiele lat noszącego nazwę Park Wolności, obecnie Park Wolności im. Juliusa Peppela)[29].
W latach 1878–1928 rada miejska ufundowała liczne pomniki poświęcone niemieckim osobistościom i mężom stanu[30]. Było to zgodne z trendem panującym w Niemczech na przełomie XIX i XX w., równocześnie jednak świadczyło o powiększaniu się zasobności kasy miejskiej i aspiracji władz Brzegu oraz jego społeczności. Stawianie pomników o określonej tematyce nie pozostawało także bez związku z obecnością w Brzegu i jego okolicach mniejszości polskiej. W mieście do lat 50. XX w. znajdował się szachulcowy kościół ewangelicki, w którym do 1829 odprawiano msze dla ludności polskiej.
27 października 1895 roku oddano do użytku nowy Most Odrzański.
II wojna światowa
W 1940 roku do Brzegu i okolic dotarł pierwszy gaz przesłany z Gazowni Miejskiej w Wałbrzychu, co znacząco wpłynęło na rozwój miasta[31]. Jesienią 1944 w trakcie marszu ewakuacyjnego więźniów z miejscowego więzienia strażnicy niemieccy zamordowali 200 więźniów[32].
Radziecko-niemieckie walki o miast rozpoczęły się 23 stycznia 1945. Podczas nich Most Odrzański został poważnie uszkodzony. 6 lutego Brzeg został zajęty przez Armię Czerwoną. Podczas walk zginęło 914 żołnierzy radzieckich z 1 Frontu Ukraińskiego, potem m.in. ku ich czci na Placu Bramy Wrocławskiej zostaje wzniesiony Pomnik Zwycięstwa[33]. Stare miasto z szeregiem cennych zabytków legło w gruzach, ogółem zburzeniu uległo 70% substancji miejskiej.
Po wyparciu oddziałów niemieckich miasto zostało przejęte przez polską administrację. Wówczas w Brzegu i okolicy została osiedlona między innymi część polskich przesiedleńców z Kresów Wschodnich.
Polska Ludowa
Obecna nazwa miasta została urzędowo zatwierdzona 7 maja 1946[34].
Po wojnie na terenie miasta i okolic działało kilkanaście oddziałów podziemia antykomunistycznego, w tym lokalne struktury organizacji Wolność i Niezawisłość[35]. Przewodził w nich m.in. Wincenty Mucha, który był także pierwszym komendantem niezależnego harcerskiego Hufca Brzeg[36].
Most Piastowski został zbudowany w latach 1953–1954[37].
W latach 60. XX wieku trwała odbudowa najważniejszych zabytków miasta, zabudowa starego miasta blokami mieszkalnymi, a także rozwój przemysłu maszynowego, elektrotechnicznego, skórzanego i spożywczego[38].
26 maja 1966 ludność miasta wystąpiła w obronie mienia kościelnego. Zostali brutalnie stłumieni przez oddziały ZOMO i funkcjonariuszy SB (tzw. pacyfikacja brzeska).
Przez Brzeg biegła droga państwowa nr 34[39] (do grudnia 1985 roku[40]) oraz droga międzynarodowa E22[41] (do 1983 roku[a]), następnie droga krajowa nr 4 i trasa europejska E40[43].
III Rzeczpospolita
W 1992 miasto opuściło wojsko radzieckie.
Do 31 grudnia 2001 Brzeg był siedzibą wiejskiej gminy Brzeg, przemianowanej na gminę Skarbimierz, z siedzibą w Skarbimierzu-Osiedlu.
Demografia
Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Brzeg miał 35995 mieszkańców (4. miejsce w województwie opolskim i 128. w Polsce), powierzchnię 14,6 km² (20. miejsce w województwie opolskim i 427. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 2471,6 os./km²[44].
Mieszkańcy Brzegu stanowią około 39,53% populacji powiatu brzeskiego, co stanowi 3,65% populacji województwa opolskiego.
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźny | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 36110 | 100 | 18947 | 52,4 | 9929 | 47,6 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 2471,6 | 1297,7 | 1173,9 | |||
Liczba mieszkańców miasta
- 1825 – 9992[45]
- 1875 – 16438[46]
- 1880 – 17508[46]
- 1885 – 18899[46]
- 1890 – 20154[46]
- 1910 – 29095[46]
- 1925 – 27344[46]
- 1933 – 29816[46]
- 1939 – 29580[46]
- 1995 – 39937[1]
- 1996 – 39658[1]
- 1997 – 39837[1]
- 1998 – 39764[1]
- 1999 – 39165[1]
- 2000 – 39169[1]
- 2001 – 39081[1]
- 2002 – 38841[1]
- 2003 – 38718[1]
- 2004 – 38550[1]
- 2005 – 38379[1]
- 2006 – 38163[1]
- 2007 – 37842[1]
- 2008 – 37625[1]
- 2009 – 37609[1]
- 2010 – 37346[1]
- 2011 – 37329[1]
- 2012 – 37261[1]
- 2013 – 36980[1]
- 2014 – 36675[1]
- 2015 – 36469[1]
- 2016 – 36292[1]
- 2017 – 36110[1]
- 2018 – 35995[1]
- 2019 – 35709[1]
- 2020 – 35226[1]
- 1875 – 16438[46]
Piramida wieku mieszkańców Brzegu w 2014 roku
Zabytki
1.jpg)
- renesansowy Zamek Piastów Śląskich z XIII-XVI wieku, zwany Śląskim Wawelem, zespół zamkowy (wraz z kaplicą) jest wpisany na listę zabytków klasy międzynarodowej (według dawnej klasyfikacji – klasy „0”).
- Układ urbanistyczny Starego Miasta, z połowy XIII w., zmieniony po 1945.
- Kościoły:
- kościół pw. św. Mikołaja, gotycki (1370–1417)
- kościół Podwyższenia Krzyża św. z XVIII wieku, barokowy z iluzjonistycznymi freskami Jana Kubena z lat 1739–1745
- dawny kościół franciszkanów, gotycki, najstarsza świątynia Brzegu, wzmiankowana w 1285 wraz z klasztorem
- kościół ewangelicko-augsburski św. Łukasza, pierwotnie staroluterski, poświęcony w dniu 10 października 1897
- Barokowe figury Jana Nepomucena i Tadeusza Judy z 1722, postawione przed fasadą kościoła Podwyższenia św. Krzyża w 1755.
- Pomnik św. Trójcy na pl. Zamkowym, barokowy, wzniesiony w 1731.
- Ratusz, z XIV wieku, przebudowany w latach 1569–1571.
- Gimnazjum Piastowskie założone w 1569.
- Kamienice mieszczańskie:
- Rynek pod nr 19 (aktualnie pod nr 18) – renesansowa fasada z 1621 (rekonstrukcja).
- Rynek, cała pierzeja wschodnia zawiera fragmenty kamienic z XIV wieku.
- Chopina 1, renesansowa z 1597.
- Jabłkowa 5, barokowa kamienica Kreyera z 1715.
- Jabłkowa 7, kamienica z 1797 w stylu empire.
- Brama Odrzańska z lat 1595–1596.
- Stare Koszary fryderycjańskie, z lat 1781–1782.
- Planty – pozostałości twierdzy bastionowej wzniesionej wokół średniowiecznego miasta. Budowę rozpoczęto od 1572, kilkakrotnie rozbudowywana w XVII, XVIII i XIX wieku, rozebrana w 1807 i zamieniona w XIX wieku na zespół parków, dzisiaj Planty.
- Zespół ulic o zabudowie modernistycznej i eklektycznej, które zostały zabudowane w XIX wieku, po likwidacji twierdzy.
- Willa Löbbecke z XIX wieku przy ul. Chrobrego, z fontanną z Trytonem (fontanna przeniesiona na zamek).
- Budynek sądu na rogu ul. Chrobrego i Armii Krajowej. Zbudowany w latach 1898–1903.
- Willa Neugebauera (właściciela cukrowni „Concordia”; dzisiejsze Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego) przy ul. Jana Pawła II. Wzniesiona w 1898 w stylu eklektycznym, obiekt otoczony ogrodem, w którym zachowały się liczne krzewy rododendronu i innych roślin.
- Chłopiec z łabędziem – fontanna w Parku Centralnym.
- Dawna kaplica cmentarna św. Krzyża, dziś kościół garnizonowy. Obecnego kształtu nabrała w 1724.
- Wieża ciśnień przy ulicy Rybackiej z 1877.
- Czerwone Koszary z początku XIX wieku.
- Synagoga z 1799.
- Cmentarz żydowski
- Nieistniejące pomniki niemieckie z lat 1878–1939[30].
- pomnik króla Prus Fryderyk II Wielki aut. Louis Sussmann-Hellborn postawiony w 1878.
- pomnik cesarza Niemiec Wilhelma I aut. Johannes Boese postawiony w 1900.
- pomnik Marcina Lutra aut. Robert Hanig postawiony w 1905.
- pomnik kanclerza Rzeszy Ottona von Bismarcka aut. Heinrich Victor Seifert postawiony w 1908.
- pomnik burmistrza miasta Juliusa Peppela postawiony w 1911 na terenie parku nazwanego jego imieniem, obecnie Park Wolności
- monument poświęcony bohaterom wojny francusko-pruskiej 1870–1871 postawiony w 1918.
- pomnik pierwszego prezydenta Niemiec Friedricha Eberta postawiony w 1927.
- monumentalne założenie pomnikowe „Pomnik Bohaterów” aut. Hans Damman, Heinrich Victor Seifert oraz architekt Höpner postawione w 1928.
Pomniki przyrody
W Brzegu jest 51 pomników przyrody: lipa srebrzysta, 17 dębów szypułkowych, dąb burgundzki, dąb czerwony, 24 platany klonolistne, jesion wyniosły, cis pospolity, tulipanowiec amerykański, buk pospolity, dwa miłorzęby chińskie, cypryśnik błotny
Gospodarka
Brzeg jest ośrodkiem przemysłowym i gospodarczym, zarówno w województwie opolskim, jak i w skali całego kraju. W mieście wyróżnić możemy fabryki maszyn rolniczych, silników elektrycznych, zakłady tłuszczowe, cukiernicze.
W 2017 wskaźnik bezrobocia w Brzegu wynosił 9,8%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Brzegu wynosiło 3 858,63 zł[47].
18,5% aktywnych zawodowo mieszkańców Brzegu pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i przemysł wydobywczy), 35,8% w sektorze przemysłowym (przemysł przetwórczy i budownictwo), a 15,5% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 2,6% pracuje w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości)[47].
Przedsiębiorstwa
W Brzegu, przy ul. Małujowickiej, mieści się Podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 54 ha[48][49].
Przy ul. Starobrzeskiej 7 znajduje się Przedsiębiorstwo Wyrobów Cukierniczych „Odra”[50]. Do 2008 funkcjonował Browar Brzeg[51]. Przy ul. Fabrycznej 2 swoją siedzibę ma Fabryka Maszyn Rolniczych Agromet, która stanowi jeden z zakładów produkcyjnych Unia Group[52].
Transport
Transport drogowy
Przez Brzeg przebiegają drogi krajowe:
- A4E40 granica państwa z Niemcami – Zgorzelec – Węgliniec – Bolesławiec – Legnica – Wrocław – Brzeg – Opole – Prószków – Strzelce Opolskie – Gliwice – Chorzów – Katowice – Mysłowice – Jaworzno – Chrzanów – Kraków – Wieliczka – Gmina Kłaj – Bochnia – Brzesko – Tarnów – Dębica – Rzeszów – Jarosław – Przemyśl – granica państwa z Ukrainą
- 39 Łagiewniki – Strzelin – Biedrzychów – Owczary – Brzeg – Namysłów – Kępno
- 94 Bolesławiec – Krzywa – Chojnów – Legnica – Prochowice – Wrocław – Brzeg – Opole – Strzelce Opolskie – Toszek – Pyskowice – Bytom – Będzin – Sosnowiec – Dąbrowa Górnicza – Olkusz – ... – Tarnów – Rzeszów – Jarosław – Radymno – droga 1698R
Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:
- 401 Brzeg – Grodków – Pakosławice
- 457 Brzeg – Dobrzeń Wielki
Transport kolejowy
Brzeg posiada dobrze rozwinięty transport kolejowy. Stacja PKP Brzeg jest obsługiwana przez PKP Intercity oraz Polregio. Miasto posiada bezpośrednie połączenia kolejowe z Opolem, Wrocławiem, Krakowem, Warszawą, Katowicami, Poznaniem, Szczecinem, Zieloną Górą, Lublinem, Kielcami, Przemyślem, Zamościem, Nysą.
Stacja w Brzegu, położona w połowie drogi między Wrocławiem a Opolem, jest jedną z najstarszych stacji w Polsce i leży na najstarszej linii uruchomionej na obecnych ziemiach polskich. Kolej dotarła do Brzegu w sierpniu 1842 roku[53]. Dworzec w Brzegu, który powstał w latach 1869–1870 jest wpisany do rejestru zabytków[54].
| Brzeg | ||
| Linia nr 132 Bytom – Wrocław Gł. (139,447 km) | ||
  odległość: 9,406 km |  | odległość: 8,629 km |
| Linia nr 288 Nysa – Brzeg (47,404 km) | ||
odległość: 7,207 km |  | |
| Linia nr 304 Brzeg – Łagiewniki Dzierżoniowskie (0,000 km) | ||
| Małujowice odległość: 6,430 km | |
Komunikacja miejska
Przewozy autobusowe zapewnia przedsiębiorstwo PKS Brzeg. Ważniejsze kierunki to Wrocław, Opole, Grodków, Namysłów, Nysa, Karpacz, Strzelin, Wiązów. W niedziele uruchamiany jest specjalny kurs do Szklarskiej Poręby.
Komunikację miejską (zbiorową) zapewnia miastu także spółka PKS Brzeg uruchamiająca 10 linii na terenie miasta i gminy – 0A, 0B, 1, 2, 2A, 3, 5, 6 i 8 – z czego ta ostatnia uruchamiana jest tylko w okresie wakacyjnym.
Dworzec autobusowy w Brzegu znajduje się na Placu Dworcowym.
Lądowisko
W 2013 przy ul. Mossora oddano do użytku sanitarne lądowisko przeznaczone jest do wykonywania startów i lądowań śmigłowców sanitarnych i ratowniczych o dopuszczalnej masie startowej do 5700 kg w dzień i w nocy.
Oświata
Na terenie Brzegu działa: 10 przedszkoli, 6 szkół podstawowych, 5 szkół ponadpodstawowych, szkoła muzyczna, 5 szkół językowych, 1 szkoła wyższa i 2 szkoły policealne.
Przedszkola _ID_609816.jpg) Przedszkole Publiczne nr 1
Szkoły podstawowe _ID_609777.jpg) Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1  Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3
| Szkoły ponadpostawowe
Szkoły policealne
Szkoły wyższe
Inne .jpg) Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
|
Kultura
 | Treść tej sekcji może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji. |
Brzeg od wieków był ważnym ośrodkiem kulturalnym. Muzyka, literatura, plastyka oraz teatr stanowiły nieodłączny element życia dworu książęcego brzeskich Piastów i miasta. Obecni animatorzy działań kulturalnych stworzyli z Brzegu nowe centrum kulturalne w kraju. Brzeg otworzył swoje bramy przed artystami i zadbał o rozwój kulturowy mieszkańców. Dzięki działalności animacyjnej Muzeum Piastów Śląskich i Brzeskiego Centrum Kultury, miasto Brzeg przyciąga organizatorów imprez, takich jak Międzynarodowy Festiwal „Wratislavia Cantans”, Festiwal Muzyczny „Porozumienie” (obecnie „Eurosilesia”) Wrocławski Festiwal Jazzowy „Jazz nad Odrą”, Międzynarodowy Konkurs im. F. Liszta. Koncerty, wystawy, plenery malarskie, jarmarki renesansowe i spektakle odbywają się w stylowych komnatach, na dziedzińcu Zamku Piastów Śląskich, w kościołach pw. św. Mikołaja, pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i pw. Miłosierdzia Bożego, w sali teatralnej Brzeskiego Centrum Kultury, w Galerii Sztuki Współczesnej i Wielkiej Sali Stropowej renesansowego Ratusza, a także w Amfiteatrze Miejskim i na brzeskim Rynku.
Brzeskie Centrum Kultury
Brzeskie Centrum Kultury (do 1992: Brzeski Dom Kultury) otwarto w lutym 1967, po dziesięcioletnim remoncie działającego w latach międzywojennych teatru miejskiego – Brieger Stadttheater.
_ID_609764.jpg)
Brzeskie Centrum Kultury obejmuje swą działalnością:
- Dom Kultury (przy ul. Mlecznej 5),
- Galerię Sztuki Współczesnej w brzeskim Ratuszu,
- Amfiteatr Miejski (na ok. 5000 widzów) przy ul. B. Chrobrego,
- Kino „Centrum” działające w budynku Domu Kultury – reaktywowane w listopadzie 2004,
- Tymczasowa siedziba BCK (spowodowana przez remont[79]) – przy ul. Jabłkowej 5
Brzeskie Centrum Kultury jest organizatorem imprez artystycznych. W latach 70. zorganizowane zostały w trzech edycjach koncerty tzw. „Małego Jazzu nad Odrą”, będącego „filią” wrocławskiego festiwalu „Jazz nad Odrą”. W ramach imprezy wystąpiły gwiazdy europejskiego jazzu i muzyki jazz-rockowej jak: SBB z Józefem Skrzekiem na czele, Novi Singers, Trio Bartkowski-Karolak-Namysłowski, Hagaw, muzycy z Czech i Szwajcarii. Brzeg organizował także Ogólnopolski Festiwal Muzyki Współczesnej „Brzeskie Kontakty Muzyczne”, „Opolskie Spotkania Muzyczne”, Ogólnopolskie warsztaty dla piosenkarzy i zespołów wokalno-instrumentalnych, w trakcie których wykładowcami byli m.in.: Janusz Kondratowicz, Waldemar Parzyński, Stanisław Śliwiński, Zbigniew Górny, Krzysztof Heering, Krzysztof Barcik, Wojciech Zieliński, Janusz Koman, Marcin Pospieszalski, Elżbieta Zapendowska, Adam Bubiłek i wielu innych.
Brzeskie imprezy kulturalne i festiwale
Oferta kulturalna miasta wzbogaciła się w ostatnich latach o wiele ogólnopolskich imprez: Ogólnopolski Festiwal Teatrów Różnych Form „Theatron”, Muzyczną Scenę Młodych „Bariery Kariery” (obecnie Brzeskie Konfrontacje Muzyczne). Do tradycyjnych imprez organizowanych w Brzeskim Centrum Kultury należą też: Przegląd Kolęd i Pastorałek „Brzeskie kolędowanie”, Ogólnopolski Festiwal Piosenki Religijnej „Corda Cordi” i Festiwal Piosenki Angielskiej „FACE THE MUSIC” organizowany wspólnie ze Stowarzyszeniem FPA.
Wśród laureatów Festiwalu znaleźli się: Alicja Bachleda-Curuś – Zosia z Pana Tadeusza w reżyserii A. Wajdy, Justyna Świrniak – laureatka programu TVN „Zostań gwiazdą”, Grzegorz Markocki – laureat telewizyjnej „Szansy na sukces”, który zadebiutował w filmie W. Adamka Poniedziałek, Mirosław Witkowski z Nowego Sącza, Monika Urlik z Dzierżoniowa, Kamila Juda z Wrocławia – laureatka „Szansy na sukces” z Budką Suflera, Beata Pieczywek (pseudonim artystyczny: Beata Wald) z Grunwaldu – laureatka „Szansy na sukces” z Beatą Kozidrak oraz Grand Prix VIII FPA w Brzegu, która wygrała finał „Szansy na sukces” w Sali Kongresowej w Warszawie w maju 2003. i Georgina Tarasiuk z Białej Podlaskiej – laureatka Kategorii Dziecięcej VI FPA.
Brzeg zorganizował także Międzynarodowy Plener Malarski w ramach cyklicznego projektu „Festiwal kultur – Średniowiecze Brzeg 2006” oraz Międzynarodowy Plener Malarski „Festiwal kultur – Renesans Brzeg 2008”, Międzynarodowy Festiwal Sztuki Ulicznej „BuskerBus” Wrocław – Brzeg – Jelenia Góra – Zielona Góra 2008. Po 30 latach przerwy doszło do reaktywacji koncertów Międzynarodowego Festiwalu Jazzowego „Jazz nad Odrą w Brzegu”, a także w 2008 roku zorganizowano po raz pierwszy Festiwalu Piosenki Francuskiej.
Od roku 2008 odbywa się w Brzegu coroczny Festiwal Kultury Argentyńskiej – „Magia Tanga”, który przyciąga miłośników tego tańca z całego świata.
Od 2014 roku na Zamku w Brzegu odbywa się Ogólnopolska Konferencja Genealogiczna organizowana przez regionalne towarzystwo genealogiczne Opolskich Genealogów[80].
Instytucje kulturalne
- Miejska Biblioteka Publiczna im. Księcia Ludwika I
- Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna
Zespoły muzyczne
- Lustrum (symfoniczny black metal)[81]
- Melther (viking metal)[82]
- Rebirth (symfoniczny black metal)[83]
- Shadowmore (thrash metal)[84]
Media lokalne
Prasa
- Nowa Trybuna Opolska – oddział w Brzegu
- Gazeta Brzeska – najstarsza w Brzegu, ukazuje się od 1990, obecnie bezpłatny dwutygodnik, wydawca prywatny
- Kurier Brzeski – tygodnik wydawany od 1993, obecnie przez Brzeską Oficynę Wydawniczą s.c.
- Panorama Powiatu – lokalny tygodnik wydawany przez BRZEG24.PL Sp. z.o.o., dystrybuowany na terenie powiatu brzeskiego,
- Express Brzeski – od marca 2010, gazeta grupy Expressy Dolnośląskie wydawana raz na miesiąc
- Brzeska Regionalna – ukazuje się od września 2011, bezpłatny tygodnik dystrybuowany na terenie całego powiatu
Radio
- Radio Opole – oddział w Brzegu
- Radio Park – oddział w Brzegu
- Radio z Pasją – internetowa rozgłośnia w Brzegu, nadawca Brzeskiego Centrum Kultury w Brzegu
Portale
- Brzeg24.pl – portal informacyjny tygodnika Panorama Powiatu, zawierający najaktualniejsze informacje z powiatu brzeskiego
- KurierPlus.pl – portal powiązany z tygodnikiem Kurier Brzeski
- Forum Brzeg (forumbrzeg.pl) – dyskusyjno-informacyjne forum mieszkańców miasta Brzeg
- Brzeg.com.pl – Najstarszy Portal Miejski
- InfoBrzeg.pl – ukazuje się codziennie od 14 grudnia 2008 roku
- TwójBrzeg.pl – miejski portal informacyjny
- Fajnybrzeg.pl – miejski portal informacyjno-kulturalny
- TubaBrzegu.pl – multimedialny portal informacyjny, serwisy video
- Brzeg News – multimedialny portal informacyjny założony w 2019 r.
Religia
.jpg)
Wspólnoty wyznaniowe
Kościół rzymskokatolicki
- Dekanat Brzeg północ[85]:
- parafia Podwyższenia Krzyża Świętego (ul. Pańska 1)[85]
- kościół Podwyższenia Krzyża Świętego (ul. Pańska 1)
- kościół św. Jadwigi Śląskiej (Plac Zamkowy 4)
- parafia Podwyższenia Krzyża Świętego (ul. Pańska 1)[85]
- Dekanat Brzeg południe[85]:
- parafia Miłosierdzia Bożego (ul. ks. K. Makarskiego 49)[85]
- kościół Miłosierdzia Bożego (ul. ks. K. Makarskiego 49)[86]
- parafia św. Mikołaja (ul. Jana Pawła II 9)[85]
- kościół św. Mikołaja (ul. Długa)[87]
- parafia Miłosierdzia Bożego (ul. ks. K. Makarskiego 49)[85]
- Ordynariat Polowy Wojska Polskiego[88]:
- parafia wojskowa Zmartwychwstania Pańskiego[88]
- kościół Zmartwychwstania Pańskiego (ul. Ofiar Katynia 57)[87][89]
- parafia wojskowa Zmartwychwstania Pańskiego[88]
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
- parafia ewangelicko-augsburska (ul. Władysława Łokietka 9a/1)[90]
- kościół ewangelicko-augsburski św. Łukasza (ul. Władysława Łokietka 9)[91]
Kościół Zielonoświątkowy w RP
- Zbór „Chrześcijańska Społeczność” (ul. Piastowska 2)[92]
Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
- zbór w Brzegu (ul. Długa 43)[93]
Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”
- zbór w Brzegu[94]
Świadkowie Jehowy
- zbór Brzeg-Wschód (w tym grupa ukraińskojęzyczna)[95]
- Brzeg-Zachód (w tym grupa języka migowego) korzystające z Sali Królestwa mieszczącej się w budynku Sali Zgromadzeń w Skarbimierzu[95].
Cmentarze
- Cmentarz Komunalny (ul. Starobrzeska 81)
- Cmentarz żydowski (ul. Makarskiego)
Nieczynne obiekty sakralne
- kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła
- synagoga
Sport
- STAL BRZEG - klub koszykówki kobiet (II liga) i mężczyzn (III liga)
- Orlik Brzeg – II liga piłkarzy ręcznych
- Orlik Brzeg – II liga futsalu grupa śląsko-opolska
- BTP Stal Brzeg – III liga śląsko-opolska w piłce nożnej
- WSH-E Stal Brzeg – III liga koszykówki męskiej
- Centrum Taekwon-do – brzeska sekcja Taekwon-do I.T.F
- Brzeska Liga Koszykówki – amatorska liga koszykówki
- MKS 6 Brzeg – klub softballowy, wielokrotny mistrz Polski i Europy w softballu
- Grabarze Skarbimierz – I liga baseballu
- UKS SAP Brzeg – uczniowski klub sportowy grający w lidze powiatowej w podokręgu opolskim
- Cukierki Odra Brzeg – klub występujący w ekstraklasie koszykarek w latach 2000-2012
Polityka
Miasto jest gminą miejską. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Jerzy Wrębiak[96], zaprzysiężony na urząd 20 listopada 2018[97]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Robotniczej 12. W mieście znajduje się starostwo powiatu brzeskiego.
Rada Miejska
Mieszkańcy Brzegu wybierają do swojej Rady Miejskiej 21 radnych[98].
Radni Rady Miejskiej VIII kadencji wybrani w wyborach samorządowych w 2018[99]:
- Prawo i Sprawiedliwość (8 mandatów) – Andrzej Witkowski, Wojciech Komarzyński, Janusz Żebrowski, Dariusz Socha, Mariusz Andruchowicz, Krzysztof Grabowiecki, Jerzy Wrębiak, Kazimierz Kozłowski
- Koalicja Obywatelska (8 mandatów) – Jadwiga Kulczycka, Renata Listowska, Piotr Szpulak, Paweł Grabowski, Janusz Wójcik, Bożena Szczęsna, Jacek Niesłuchowski, Renata Biss
- KWW Nie Dla Więzienia Tak Dla Połączenia (4 mandaty) – Tomasz Wikieł, Anna Głogowska, Grzegorz Surdyka, Grzegorz Chrzanowski
- KW Towarzystwo Rozwoju Ziemi Brzeskiej (1 mandat) – Radosław Preis
Współpraca międzynarodowa
Bliskie kontakty łączą Brzeg z zaprzyjaźnionymi i partnerskimi miastami: niemieckim Goslar, francuskim Bourg-en-Bresse i czeskim Beroun. Wielkim wydarzeniem okazała się organizacja międzynarodowych warsztatów artystycznych „Kultura dla młodych bez granic – Brzeg 2005”, w których udział wzięło około 40 młodych osób z Goslar i Beroun, a także młodzież polska.
| Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
|---|---|---|
| Goslar |  Niemcy | 7 maja 2000 |
| Beroun |  Czechy | 21 maja 2002 |
| Bourg-en-Bresse |  Francja | 5 października 2006 |
Sąsiednie gminy
Ludzie związani z Brzegiem
Honorowi Obywatele Miasta
- Kurt Masur (1996)[101]
- Jan Milun (2005)[102]
- Roland Reche (2010)[103]
- Stanisław Gawłowski (2012)[104]
- Paweł Kozerski (2018)[105]
Zobacz też
- historia Żydów w Brzegu
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Brzeg w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-06-15] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b Brzeg w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Klimat: Brzeg: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-04-08].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 sierpnia 2022
- ↑ Mieszkanie – IBD Development – mieszkania Brzeg [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Przebudowa osiedla Westerplatte dofinansowana [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Nowa inwestycja “Osiedle Wolności” na przełomie 2019 a 2020 roku [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Osiedle Tęczowe – Brzeg, ul. Tęczowa, Margot M. Piecuch – nowe mieszkania na sprzedaż od dewelopera, www.dopoznania.pl [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Nieruchomości, mieszkania i działki – Deweloper Brzeg – Osiedle Tivoli [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 9, 30, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ a b Grünhagen 1870 ↓, s. 219.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 174. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Matthäusa Meriana, Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae, Frankfurt am Main 1650.
- ↑ Brzeg – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom I, s. 396.
- ↑ Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 11.
- ↑ Konstanty Damrot, Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde, Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896.
- ↑ a b Opolszczyzna, listopad 1961, s. 5.
- ↑ LacusCurtius • Ptolemy’s Geography – Book II, Chapter 10.
- ↑ ORBIS LATINUS – Letter B.
- ↑ a b Heinz Stoob, Peter Johanek (Hrsg.), Waldemar Grosch (Bearb.): Deutsches Städtebuch: Bd. 1., Schlesisches Städtebuch. Stuttgart, 1995, s. 54.
- ↑ Ciurlok 2018 ↓, s. 72.
- ↑ Dorota Borowicz, Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 33, ISBN 83-229-2569-7, OCLC 69318732.
- ↑ Oskar Pusch, Die Breslauer Rats und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741, Band 1, Dortmund 1986, s. 201–202, ISBN 3-923293-16-X.
- ↑ Jan Kochanowski: Dzieła polskie. Warszawa: 1972, s. 64–65. Cytat: fragment utwóru Satyr, albo dziki mąż, gdzie jest wzmianka o handlu wołami w mieście Brzegu: To największe misterstwo, kto do Brzegu z woły, A do Gdańska wie drogę z żytem, a z popióły.
- ↑ Krystian Heffner: Brzeg – historia i współczesność. Opole 1987, s. 35.
- ↑ Paweł Pawlita: Julius Peppel – zasłużony dla rozwoju miasta. Panorama Powiatu Brzeskiego. [dostęp 2009-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)].
- ↑ a b Romuald Nowak: Pomniki Brzegu. Panorama Powiatu Brzeskiego. [dostęp 2009-09-14].
- ↑ error page, www.wroclaw.psgaz.pl [dostęp 2019-03-17].
- ↑ Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo opolskie, Warszawa 1980, s. 18.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 489.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Wiktor Krzewicki, Zbrojne podziemie 1945-1947, Kurier Plus, 4 sierpnia 2018 [dostęp 2020-08-14] (pol.).
- ↑ DAW, „Kotwica pokoleń IV” – młodzież opublikowała wywiad z M. Andryasiewicz-Myśliwską., Brzeg24.pl – Lokalny serwis informacyjny, 3 lipca 2019 [dostęp 2020-08-14] (pol.).
- ↑ Fundacja „Dla Dziedzictwa”: Kratownicowy Most Piastowski w Brzegu. dladziedzictwa.org, 2012-01-12. [dostęp 2020-06-15].
- ↑ Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2, s. 88.
- ↑ Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962.
- ↑ Uchwała nr 192 Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 1985 r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg krajowych (M.P. z 1986 r. nr 3, poz. 16).
- ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, s. 118. ISBN 83-7000-017-7.
- ↑ Organizacja Narodów Zjednoczonych: European Agreement on main international traffic arteries (AGR) (with annexes and list of roads). Concluded at Geneva on 15 November 1975 / Accord européen sur les grandes routes de trafic international (AGR) [avec annexes et listes de routes. Concluà Genève le 15 novembre 1975]. treaties.un.org. [dostęp 2018-06-23]. (ang.).
- ↑ Samochodowa mapa Polski 1:750 000, wyd. czwarte, Warszawa/Wrocław: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1987.
- ↑ GUS, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 30 VI, stat.gov.pl, 12 października 2018 [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 917, OCLC 751379865 (niem.).
- ↑ a b c d e f g h Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Brieg, treemagic.org [dostęp 2020-06-15].
- ↑ a b Brzeg w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-04-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ WSSE kupiła 54 ha gruntów od miasta Brzeg – finanse, wnp.pl, 14 grudnia 2019 [dostęp 2020-09-19] (pol.).
- ↑ Tomasz Wróblewski, Strefa ekonomiczna kupuje ziemię pod inwestycje w Brzegu, Brzeg Nasze Miasto, 12 grudnia 2019 [dostęp 2020-09-19] (pol.).
- ↑ Odra – Najlepiej Razem, najlepiejrazem.pl [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Edyta Hanszke, Opolskie firmy zwalniają ludzi, Nowa Trybuna Opolska, 18 listopada 2008 [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Fabryka Maszyn Rolniczych „Agromet” Spółka z o.o. Brzeg fabryka maszyn maszyny rolnicze rolnictwo i leśnictwo maszyny urządzenia, indexfirm.pl [dostęp 2020-09-19].
- ↑ Ania, Brzeg. Zabytkowo, ale nowocześnie, OKOKO, 13 stycznia 2011 [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Remont dworca w Brzegu zakończony – PKP SA, opolskie – Biznes – Kolej, PKP, Intercity, web.archive.org, 12 lutego 2012 [dostęp 2020-04-09] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-12].
- ↑ Witamy w PP1 Brzeg, www.pp1brzeg.edu.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Witamy na stronie Przedszkola Publicznego nr 2 w Brzegu, www.pp2brzeg.edu.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ http://pp3brzeg.wodip.opole.pl/
- ↑ Strona główna, pp4brzeg.wodip.opole.pl [dostęp 2020-04-12] (pol.).
- ↑ Cyber_Folks Lepsza szybkość stron i wsparcie bez porównania, pp5.brzeg.pl [dostęp 2021-05-13] (pol.).
- ↑ PP6 w Brzegu, Strona Przedszkola Publicznego nr 6 w Brzegu :) [dostęp 2020-04-09] (ang.).
- ↑ Witamy w Publicznym Przedszkolu nr 7 Integracyjnym, pp7brzeg.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ http://www.pp8brzeg.pl.
- ↑ Przedszkole Publiczne nr 10 w Brzegu – Aktualności, pp10brzeg.wodip.opole.pl [dostęp 2020-04-12] (pol.).
- ↑ Witamy w PP11 Brzeg, www.pp11brzeg.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ SzkolnyBIP – BIP dla szkół i przedszkoli, sp1brzeg.szkolnybip.pl [dostęp 2020-04-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-04].
- ↑ Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Kochanowskiego w Brzegu, psp3.szkolnastrona.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ BIP Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 – Start systemu BIP, psp5.bipbrzeg.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Publiczna Szkoła Podstawowa nr 6 im. Tadeusza Kościuszki w Brzegu, psp6brzeg.szkolnastrona.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Zespół Szkół Specjalnych w Brzegu ul. Mossora 4 49-300 Brzeg tel.:774163571, zssbrzeg.wodip.opole.pl [dostęp 2020-04-12] (pol.).
- ↑ Publiczna Szkoła Podstawowa nr 8 w Brzegu [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Strona internetowa I LO im. Bolesława Chrobrego w Brzegu, lo1brzeg.szkolnastrona.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Aktualności, lo2brzeg.wodip.opole.pl [dostęp 2020-04-13] (pol.).
- ↑ Zespół Szkół Budowlanych im. Księcia Jerzego II Piasta, www.zsbbrzeg.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ a b Zespół Szkół Ekonomicznych w Brzegu, zsebrzeg.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 w Brzegu [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Zespół Szkół w Brzegu, www.medykbrzeg.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Państwowa Szkoła Muzyczna w Brzegu – Aktualności, www.psmbrzeg.pl [dostęp 2020-04-09].
- ↑ a b c d e Szkoły językowe [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Zmiana adresu siedziby BCK na czas remontu, „Brzeg24.pl – Lokalny serwis informacyjny”, 6 lipca 2018 [dostęp 2018-07-13] (pol.).
- ↑ [1] strona Opolskich Genealogów.
- ↑ Lustrum – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2020-07-08].
- ↑ Melther – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2020-07-08].
- ↑ Rebirth – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2020-07-08].
- ↑ Shadowmore – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2020-07-08].
- ↑ a b c d e Parafie według dekanatów. archidiecezja.wroc.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Brzeg - rzymskokatolicka parafia pw. Miłosierdzia Bożego. archidiecezja.wroc.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ a b Brzeg - rzymskokatolicka parafia pw. św. Mikołaja. archidiecezja.wroc.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ a b Ordynariat Polowy i kościoły rektoralne. archidiecezja.wroc.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Msze Święte. 1psap.wp.mil.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Brzeg. luteranie.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Brzeg – kościół św. Łukasza. luteranie.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Znajdź Kościół. kz.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Lista zborów. chwz.info.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”. kchjz.pl. [dostęp 2022-08-23].
- ↑ a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-10].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 – Ponowne głosowanie, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-06-17].
- ↑ Telewizja Polska S.A, Uroczyste ślubowanie burmistrza i radnych. Będzie kontynuacja polityki włodarza, opole.tvp.pl [dostęp 2020-06-17] (pol.).
- ↑ Wybory samorządowe 2018 – Zbiorcze informacje o okręgach, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-06-17].
- ↑ Wyniki wyborów 2018 do rady miasta Brzeg, nto.pl [dostęp 2020-06-17] (pol.).
- ↑ brzeg.pl: Miasta partnerskie. [dostęp 2012-06-18].
- ↑ Zmarł Kurt Masur, honorowy obywatel Brzegu [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Odszedł Jan Milun, Honorowy Obywatel Brzegu [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Zmarł Roland Reche Honorowy Obywatel Brzegu [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Minister i samorządowiec, który pomógł miastu. Stanisław Gawłowski – Honorowym Obywatelem Brzegu! [dostęp 2020-04-08] (pol.).
- ↑ Paweł Kozerski Honorowym Obywatelem Brzegu [dostęp 2020-04-08] (pol.).
Bibliografia
- Jerzy Ciurlok: O drukarzach, drukarniach i drukach śląskich. Mikołów, Katowice: Regionalny Instytut Kultury w Katowicach, 2018. ISBN 978-83-952024-1-4.
- Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T. 9 Urkunden der Stadt Brieg. Breslau: Josef Max & COMP., 1870.
- Historyczne dziedzictwo Ziemi Brzeskiej. Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej & Powiat Brzeski, Brzeg 2005, ISBN 83-920550-8-X.
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa Brzegu
- Dane demograficzne
- Historia Żydów w Brzegu na portalu Wirtualny Sztetl
- Brzeg (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 396.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750
head station, track to the left
head station, track to the left
Straight line aqross (according to naming convention, name + modifier)
station at track aqross
head station, track to the right
head station, track to the right
Autor:
- Unbalanced scales.svg: Booyabazooka
- derivative work: Mareklug talk
Ikonka wagi o nie zrównoważonych szalach, gdzie lżejsza szala została nieco podkoloryzowana gwoli dalszego podkreślenia zaistnienia braku równowagi
.svg)
Autor: A.Cyfka, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
bożnica, ob. dom mieszkalny Brzeg, ul. Długa 61, Brzeg
Autor: Oliwier Brzezinski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szkoła publiczna nr. 3 w Brzegu. Widok od ul. Kamiennej.
_ID_609744.jpg)
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Brzeg, kościół par. p.w. św. Mikołaja, 1370, 1409-1416, XIX, 1959
Autor: Adam Dziura (adamdziura.9g.pl), Licencja: CC BY-SA 3.0
Wieża ciśnień w Brzegu.
Adam Gdacjusz, "Appendix, to jest Przydatek do dyszkursu o pańskim i szlacheckim albo rycerskim stanie ", Brzeg, 1680.
Autor: Krzymill, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Brzeg - zamek
Autor: Ijon Tichy, Licencja: CC BY-SA 2.5
Pronunciation of the town Brzeg by a native speaker of Polish.
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Brzeg, ratusz, XIV, 1570-1577 1746
Autor: OliwierB, Licencja: CC BY-SA 3.0
BDK (Brzeskie Centrum Kultury) w Brzegu z Kinem w Brzegu w Polska )
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Brzeg, szkoła
Autor: Briegers, Licencja: CC BY 3.0
Brzeg, ul. Piastowska 18 - dom, obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna (zabytek nr 2217/90 z 10.05.1990)
Autor: Magkrys, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół p.w. św. Jadwigi w zespole zamkowym i brama zamku w Brzegu, woj. opolskie, pow. brzeski 200573 z 26.11.1973; 51458 z 15.11.1958 -Magkrys
Kancjonał wydany w Brzegu w 1889 roku.
Autor: Arbustum, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół ewangelicko-augsburski świętego Łukasza w Brzegu – kościół parafialny należący do diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Znajduje się w Brzegu, w województwie opolskim.
Autor: Sienio, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
zespół dworca kolejowego: Brzeg, pl. Dworcowy
Autor: A.Cyfka, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
park Chrobrego w zespole plant miejskich Brzeg, Brzeg
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Brzegu, 2014
Coat of arms of the Prussian province of Silesia
_COA.svg)
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Brzeg County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 51.0151 N
- S: 50.5669 N
- W: 17.1557 E
- E: 17.7971 E
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Brzeg, dom, 1870, 1910
Flaga gminy miasta Brzeg
Autor: Barbara Maliszewska, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Brzeg, kościół klasztorny jezuitów, ob. par. p.w. Św. Krzyża, 1734, 1856
Autor: Briegers, Licencja: CC BY-SA 3.0
View from the Town hall's tower in Brzeg, Poland