Bujanka większa

Bujanka większa
Bombylius major
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Imago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Rodzina

bujankowate

Podrodzina

Bombyliinae

Plemię

Bombyliini

Rodzaj

Bombylius

Gatunek

bujanka większa

Bujanka większa[1] (Bombylius major) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych i podrodziny Bombyliinae. Szeroko rozprzestrzeniony w Nearktyce i Palearktyce, osiągający także północne skraje krainy orientalnej.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza na łamach dziesiątego wydania Systema Naturae. Jako miejsce typowe wskazano Europę[2].

Morfologia

Samica, widok z boku
Widok od przodu
Zaciemnienie skrzydła

Muchówka ta osiąga od 8 do 14 mm długości ciała o zwartej budowie. Oskórek ma matowoczarny i w całości porośnięta jest puszystym i długim owłosieniem[3], głównie barwy brunatnożółtej, rzadziej białej[4]. Głowa jest dość mała, znacznie węższa od tułowia, w widoku bocznym mniej więcej trójkątna[5]. Owłosienie głowy jest czarne z wyjątkiem środka twarzy i potylicy, gdzie ma barwę żółtą. Oczy złożone u samic są szeroko rozstawione, u samców zaś stykają się ze sobą na odcinku trochę dłuższym od długości wzgórka przyoczkowego[3]. Czułki są wąsko rozstawione i mniej więcej tak długie jak głowa[5]. Aparat gębowy ma długi, smukły, sterczący ku przodowi ryjek i dość krótkie głaszczki[5][3].

Tułów jest krótki i szeroki[5], obficie owłosiony. Kolor przezmianek jest ciemnobrunatny. Na skrzydle począwszy od przedniego brzegu rozciąga się brunatne zaciemnienie, które obejmuje całość pierwszej komórki radialnej, brak natomiast na skrzydle drobnych, izolowanych plamek. Odnóża są żółte z czarnymi nasadami ud i przyciemnionymi wierzchołkami stóp[3].

Odwłok jest krótki i szeroki, szerszy od tułowia[5], obficie porośnięty włoskami białawymi do żółtobrunatnych[4], tylko tylne krawędzie tergitów od drugiego do siódmego zaopatrzone są w pojedyncze włoski czarne[3].

Ekologia i występowanie

W czasie posiłku

Owad ten zasiedla pobrzeża lasów, polany leśne, parki i ogrody[4]. Osobniki dorosłe aktywne są od marca do lipca[3], głównie w kwietniu i maju[4]. Odwiedzają kwiaty celem żerowania na nektarze[1]. Latają nisko, lotem zygzakowatym. Chętnie przysiadają na nasłonecznionej powierzchni gleby[3]. Larwyparazytoidami gniazdujących w glebie pszczół samotnic, zwłaszcza z rodzajów pszczolinka i lepiarka[1].

Gatunek szeroko rozprzestrzeniony w Nearktyce i Palearktyce, osiągający także północne skraje krainy orientalnej[2]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji. W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko, Algierię, Tunezję, Libię i Egipt. W Azji znany jest z Syberii, Cypru, Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu[2], Iranu[6], Kazachstanu, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Mongolii, chińskiego Jiangxi, Rosyjskiego Dalekiego Wschodu, Korei, Japonii, Pakistanu, Nepalu, indyjskich stanów Himachal Pradesh, Karnataka i Asam, Bangladeszu oraz Tajlandii[2].

W Kanadzie występuje od Terytoriów Północno-Zachodnich po Kolumbię Brytyjską, Albertę, Saskatchewan, Manitobę, Ontario i Quebec. Podawany jest z następujących stanów Stanów Zjednoczonych: Arizona, Arkansas, Connecticut, Dakota Północna, Dakota Południowa, Delaware, Dystrykt Kolumbii, Floryda, Georgia, Idaho, Illinois, Indiana, Iowa, Kalifornia, Kansas, Karolina Północna, Karolina Południowa, Kentucky, Kolorado, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, Minnesota, Missouri, Montana, Nebraska, Nevada, New Hampshire, New Jersey, Nowy Meksyk, Nowy Jork, Ohio, Oklahoma, Oregon, Pensylwania, Tennessee, Teksas, Utah, Vermont, Wirginia, Wirginia Zachodnia, Waszyngton, Wisconsin i Wyoming. Ponadto występuje w Meksyku, w stanie Kalifornia Dolna[2].

Przypisy

  1. a b c Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000.
  2. a b c d e N.L. Evenhuis, D.J. Greathead: World catalog of bee flies (Diptera: Bombyliidae). Revised September 2015. Bishop Museum, 2015. s. 1-206. [dostęp 2019-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  3. a b c d e f g Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
  4. a b c d Bombylius major – Bujanka większa. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-07-07].
  5. a b c d e Frank M. Hull, Bee flies of the world: the genera of the family Bombyliidae, Washington: Smithsonian Institution Press, 1973, DOI10.5962/bhl.title.48406, ISBN 0-87474-131-9.
  6. Saeedeh Hakimian, Ali Asghar Talebi, Babak Gharali. A study of the tribe Bombyliini (Diptera: Bombyliidae: Bombyliinae) of Iran with description of female genitalia. „Zoology and Ecology”. 22 (3-4), s. 212-225, 2012. DOI: 10.1080/21658005.2012.749587. 

Media użyte na tej stronie

Bee fly (Bombylius major), Sandy, Bedfordshire (16854531659).jpg
Autor: Orangeaurochs from Sandy, Bedfordshire, United Kingdom, Licencja: CC BY 2.0
Bee fly (Bombylius major), Sandy, Bedfordshire
Bombylius major (Bombyliidae) - (female imago), Elst (Gld), the Netherlands - 2.jpg
Autor:
Aspitates ochrearia.jpg This image is created by user B. Schoenmakers at waarneming.nl, a source of nature observations in the Netherlands.
, Licencja: CC BY 3.0
Bombylius major (Bombyliidae) - (female imago), Elst (Gld) - De Park, the Netherlands
Bombylius major (Bombyliidae) - (female imago), Elst (Gld), the Netherlands.jpg
Autor:
Aspitates ochrearia.jpg This image is created by user B. Schoenmakers at waarneming.nl, a source of nature observations in the Netherlands.
, Licencja: CC BY 3.0
Bombylius major (Bombyliidae) - (female imago), Elst (Gld) - De Park, the Netherlands
Bee fly (Bombylius major), Sandy, Bedfordshire (17014754316).jpg
Autor: Orangeaurochs from Sandy, Bedfordshire, United Kingdom, Licencja: CC BY 2.0
Bee fly (Bombylius major), Sandy, Bedfordshire
Bombylius major (Bombyliidae) - (female imago), Elst (Gld), the Netherlands - 3.jpg
Autor:
Aspitates ochrearia.jpg This image is created by user B. Schoenmakers at waarneming.nl, a source of nature observations in the Netherlands.
, Licencja: CC BY 3.0
Bombylius major (Bombyliidae) - (female imago), Elst (Gld) - De Park, the Netherlands