Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny w bazylice św. Brygidy w Gdańsku

Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny w bazylice św. Brygidy w Gdańsku

Ołtarz bursztynowy w bazylice św. Brygidy w Gdańsku, stan na 21 II 2020
Autor	Stanisław Radwański, Mariusz Drapikowski
Data powstania	od 2000
Medium	bursztyn
Wymiary	12m x 10m
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Bazylika św. Brygidy w Gdańsku

Bursztynowy ołtarz

Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny w bazylice św. Brygidy w Gdańsku – ołtarz główny bazyliki św. Brygidy w Gdańsku wykonany w dużej mierze z bursztynu. Tworzony od roku 2000 z inicjatywy ówczesnego proboszcza parafii św. Brygidy księdza Henryka Jankowskiego wg projektu autorstwa profesora Stanisława Radwańskiego^{[a][3][4][5][1]}. Głównym wykonawcą bursztynowych elementów jest Mariusz Drapikowski^[2]. Jest to największy obiekt wykonany z bursztynu na świecie, trzy razy większy od Bursztynowej Komnaty^[1].

Półkolista nastawa ołtarza ma około 120 m² powierzchni, 10 metrów szerokości i przeszło 12 m wysokości^[6][2], sięga do sklepienia prezbiterium^[4]. Poszczególne elementy wystroju ołtarza (nastawy) mocowane są do rusztowania złożonego ze stalowych, pionowych rur^[2][7]. W centrum, nad tabernakulum, znajduje się obraz „Matka Boża – opiekunka ludzi pracy“ pędzla księdza Franciszka Znanieckiego z początku lat 70 XX w., będący kopią ikony Matki Boskiej Częstochowskiej. Obraz ten powstał jako reakcja na śmierć robotników w czasie wydarzeń grudniowych 1970 r.^[8] Ozdobiony jest sukienką (400 cm długości, szerokości do 90 cm, na jej wykonanie pozyskano prawie 44 kg surowca^[9]) projektu S. Radwańskiego wykonaną z białych odmian bursztynu przez bursztynników Mariusza Drapikowskiego, Alicję Plutę oraz Jakuba Kukurykę. Głowa Matki Bożej i Jezusa przykryte są koronami z bursztynu (ufundowanymi przez Lecha i Danutę Wałęsów^[1]), które poświęcił w roku 2000 papież Jan Paweł II. W koronach tych osadzono 28 rubinów, które symbolizują 28 zabitych ofiar wydarzeń grudniowych 1970 r.^[2] Na pewnej wysokości nad obiema postaciami znajduje się bursztynowy orzeł w koronie, zaś bezpośrednio poniżej sukienki umieszczono wykonaną z różnych odmian kolorystycznych bursztynu mapę konturową Polski z napisem Solidarność^[10][11][6]. Jeszcze niżej, nad tabernakulum, zamontowano wielką monstrancję wysokości 174 cm i wykonaną z 30 kg bursztynu. Jej autorem jest M. Drapikowski^[12], a powstała w roku 2000, jeszcze przed koncepcją budowy ołtarza^[1].

Po obu bokach kompozycji centralnej zamontowano odlane z brązu figury dwóch świętych z zakonu Brygidek: Brygidy i Elżbiety Hesselblad. Są one dziełem Stanisława Radwańskiego, podobnie jak brązowe figury siedzących Jana Pawła II i kardynała Wyszyńskiego, które jednak nie są wmontowane w nastawę lecz ustawione na posadzce prezbiterium po obu bokach nastawy^[13][14][15]. W bocznych partiach nastawy umieszczono dwa bursztynowe krzyże relikwiarzowe: z jednej strony ołtarza z relikwiami Jerzego Popiełuszki, a z drugiej Jana Pawła II^[15][16]. Z kolei na zwieńczeniach niektórych rur rusztowania nastawy zamontowano krzyże upamiętniające wydarzenia z dziejów Polski, w tym pomniejszone wersje krzyży Pomnika Ofiar Czerwca 1956 oraz Pomnika Poległych Stoczniowców 1970^[15][17]. Nastawa pokryta jest wyrzeźbionymi z bursztynu pędami winorośli, a wzdłuż całej jej podstawy znajduje się kompozycja przedstawiająca łan zboża, również wykonany z jantaru. Te ornamenty roślinne są dziełem głównie Leszka Jerzego Sobiecha, ale część z nich wykonali Iwona Pomoryn i Mariusz Drapikowski^[18][19]. Oprócz bursztynu (do schyłku 2021 r. na ich wykonanie zużyto przeszło 800 kg tego surowca^[20]) wykorzystano przy ich tworzeniu elementy ze srebra oraz pozłacanej miedzi^[2].

Ołtarz zaprojektowano w roku 2000, a prace budowlane zaczęły się w 2001 r.^[3], choć później nastąpiło zahamowanie prac na okres kilku lat^[21]. Po wykonaniu rusztowania stopniowo, w miarę pozyskiwania surowca i pieniędzy rzeźbi się i montuje kolejne elementy. Do końca lata 2010 r. zamontowane były wszystkie cztery figury z brązu, tabernakulum, obraz Matki Bożej wraz z sukienką oraz orzeł^[13]. Prace nad ołtarzem ruszyły ponownie dzięki zaangażowaniu arcybiskupa Głódzia^[2]. W 2014 r. wkomponowano bursztynową monstrancję^[12], a w 2015 r. zmodyfikowano projekt całości m.in. przez uwzględnienie łanu zbożowego i winorośli^[22]. 16 XII 2017 r. odbyło się uroczyste poświęcenie ołtarza, mszę koncelebrował ówczesny nuncjusz apostolski Salvatore Pennacchio i arcybiskup Sławoj Leszek Głódź w obecności m.in. prezydenta Polski Andrzeja Dudy^[2]. Na schyłek 2021 r. szacowano, że gotowa jest połowa całej planowanej powierzchni ołtarza, a wagę bursztynu niezbędnego do ukończenia reszty określano na ok. 850 kg^[23][20]. Elementy bursztynowe ołtarza wykonano z odmiany bałtyckiej, a surowiec pozyskuje się z darów^[1].

Przypisy

Uwagi

Bibliografia

• L. Kowalski: Grzegorz Świst, Lech J. Zdrojewski: Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny w Bazylice św. Brygidy: Bastion Solidarności. Zblewo: Fundacja Oko-Lice Kultury, 2021. ISBN 978-83-66689-21-3.
• Grzegorz Świst, Lech J. Zdrojewski: Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny w Bazylice św. Brygidy: Bastion Solidarności. Zblewo: Fundacja Oko-Lice Kultury, 2021. ISBN 978-83-66689-21-3.