Carl-Heinrich von Stülpnagel

Carl-Heinrich von Stülpnagel
Ilustracja
(c) Bundesarchiv, Bild 183-R63893 / CC-BY-SA 3.0
Generał piechoty (niem. General der Infanterie) Generał piechoty
(niem. General der Infanterie)
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1886
Berlin

Data i miejsce śmierci

30 sierpnia 1944
Berlin

Przebieg służby
Lata służby

1904–1944

Siły zbrojne

Kaiserstandarte.svg Armia Cesarstwa Niemieckiego
Flag of Weimar Republic (war).svg Reichswehra
Balkenkreuz.svg Wehrmacht

Jednostki

17. armia

Stanowiska

dowódca armii, wojskowy gubernator Francji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego Srebrny Krzyż Niemiecki (III Rzesza) Krzyż Żelazny I Klasy, ponowne nadanie w 1939 Krzyż Żelazny II Klasy, ponowne nadanie w 1939

Carl-Heinrich von Stülpnagel (ur. 2 stycznia 1886 w Berlinie, zm. 30 sierpnia 1944 tamże) – niemiecki generał, uczestnik spisku na życie Hitlera z 20 lipca 1944, za udział w spisku skazany na karę śmierci i stracony.

Życiorys

Pochodzenie

Carl-Heinrich von Stülpnagel urodził się 2 stycznia 1886 roku w Berlinie[a] w szlacheckiej rodzinie von Stülpnagel[3]. Jego ojcem był Hermann von Stülpnagel (1839–1912), generał porucznik w armii pruskiej a matką Luise Freiin von der Tann-Rathsamhausen (1856–1907)[3]. Dziadek Karl Bernhard von Stülpnagel (1794–1875) również był generałem porucznikiem w armii pruskiej[3].

Kariera wojskowa

Po zdaniu egzaminu maturalnego w Lessing-Gymnasium we Frankfurcie w 1904 roku wstąpił jako Fahnenjunker do 115. Pułku Piechoty armii pruskiej w Darmstadt[3]. W 1906 roku awansował na stopień podporucznika (niem. Leutnant)[1]. W latach 1911–1914 kształcił się w berlińskiej Kriegsakademie, a w 1913 roku uzyskał stopień porucznika (niem. Oberleutnant)[1].

Podczas I wojny światowej walczył na froncie jako dowódca kompanii (niem. Kompanieführer) i adiutant pułkowy (niem. Regimentsadjudant), a po awansie na kapitana (niem. Hauptmann) w 1915 roku służył jako oficer sztabowy[1][3].

Wcielony do Reichswehry dowodził różnymi oddziałami[1]. W 1920 roku wziął udział w nieudanej próbie przewrotu monarchistycznego – puczu pod przywództwem Wolfganga Kappa (1858–1922) i Walthera von Lüttwitza (1859–1942)[1]. W latach 1924–1926 dowodził 3 Pułkiem Piechoty w Deutsch-Eylau i w 1925 roku awansował na stopień majora[1]. W latach 1926–1927 pracował w Reichswehrministerium, a następnie do 1929 roku jako pierwszy oficer sztabu generalnego (niem. 1. Generalstabsoffizier, I a) 6 Dywizji Piechoty w Münster[1]. W latach 1929–1931 dowodził II Batalionem 5 Pułku Piechoty w Neuruppin[1]. W 1930 roku uzyskał awans na podpułkownika (niem. Oberstleutnant)[1].

W 1931 roku wraz z generałem Ludwigiem Beckem (1880–1944) opracował rozporządzenie o dowodzeniu oddziałami[1]. Z Beckem połączyła go relacja przyjacielska[4].

W latach 1932–1933 nauczał w szkole piechoty w Dreźnie, po czym do 1936 roku prowadził Abteilung Fremde Heere – wojskową służbę wywiadowczą[1].

W 1935 roku von Stülpnagel awansował na stopień generała majora (niem. Generalmajor), a rok później objął dowództwo 30 Dywizji Piechoty w Lubece[1]. W 1937 roku uzyskał stopień generała porucznika (niem. Generalleutnant)[1]. Od 1938 roku pełnił funkcję głównego kwatermistrza (niem. Oberquartiermeister) Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (niem. Oberkommando des Heeres, OKH)[1].

Podobnie jak inni oficerowie, von Stülpnagel początkowo powitał nazistowską dyktaturę, ale wkrótce nabrał przekonania, że polityka Hitlera pogrąży Niemcy militarnie[3]. Po wydarzeniach nocy długich noży w 1934 roku jego postawa wobec nazistów stała się coraz bardziej krytyczna[1]. Afera Blomberga-Fritscha i zajęcie Kraju Sudetów w 1938 roku wzmocniły jego przekonania[4]. Przyłączył się do spisku oficerów Wehrmachtu wokół Ludwiga Becka i Franza Haldera (1884–1972)przygotowujących zamach stanu w 1938 roku[3], które zarzucono po zawarciu układu monachijskiego 29–30 września 1938 roku[4]. W kwietniu 1939 roku awansował na generała piechoty (niem. General der Infanterie)[1].

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii francuskiej w 1940 roku dowodził II Korpusem Armijnym[3]. W okresie od lipca do grudnia 1940 roku przewodniczył niemiecko-francuskiej komisji ds. zawieszenia broni w Wiesbaden (niem. Deutsche Waffenstillstandskommission, DWStK)[1]. W lutym 1941 roku został mianowany dowódcą (niem. Oberbefehlshaber) 17 Armii na wschodzie[3]. Dowodził m.in. w bitwie pod Humaniem[1].

Był zaangażowany w zbrodnicze prowadzenie wojny podczas ataku Niemiec na ZSRR – pod jego dowództwem przekazywano rozkazy sprzeczne z prawem międzynarodowym, tzw. „zbrodnicze rozkazy”, w tym Kommissarbefehl, nakazujący oddziałom walczącym na froncie wschodnim niezwłoczne rozstrzeliwanie wziętych do niewoli radzieckich komisarzy politycznych[3]. Kwestią sporną pozostaje czy von Stülpnagel apropobowal pogromy ludnosci żydowskiej[3]. Na początku października 1941 roku von Stülpnagel odszedł z funkcji dowódcy, a przyczyny tej decyzji nie zostały jednoznacznie wyjaśnione [3][b].

3 marca 1942 roku von Stülpnagel został mianowany na stanowisko wojskowego gubernatora Francji (niem. Militärbefehlshaber), zastępując na tym stanowisku swojego kuzyna Otto von Stülpnagela (1878–1948)[2]. Twardo prowadził walkę z francuskim ruchem oporu[1], podejmując brutalne działania – egzekucje członków rodzin i zakładników[2]. Jego stanowisko wobec deportacji Żydów nie jest do końca jasne, ponieważ nie wchodziły w zakres jego obowiązków[3]. Wiadomo jednak, że czerwcu 1944 roku zaprotestował przeciwko wywiezieniu z Paryża 30 tys. Żydów[3].

Zamach 20 lipca

Wraz ze swoim adiutantem Cäsarem von Hofackerem (1896–1944) pozostawał w ścisłym kontakcie z kręgiem niemieckich opozycjonistów skupionych wokół generała Becka[4]. W jego sztabie pracowali frankofile, opozycjoniści i intelektualiści, m.in. Ernst Jünger (1895–1998)[3]. Von Stülpnagel brał udział w spisku 20 lipca 1944 i udało mu się w pełni zrealizować zaplanowane działania[1]. 20 lipca aresztował najwyższych funkcjonariuszy SS, SD i Gestapo[1]. Jednak nie udało mu się przekonać dowódcy sił niemieckich na zachodzie, feldmarszałka Günthera von Kluge (1882–1944), by przyłączył się do puczu[1]. Po nieudanym zamachu von Stauffenberga na Hitlera i niepowodzeniu puczu w Berlinie, von Kluge zdymisjonował von Stülpnagela[1].

21 lipca von Stülpnagel otrzymał rozkaz Wilhelma Keitla (1882–1946) stawienia się w Berlinie[1]. W drodze do stolicy, koło Verdun na polu nad Mozą, próbował popełnić samobójstwo poprzez strzał w głowę[5]. Próba się nie powiodła, a wskutek postrzału Stülpnagel stracił wzrok[1]. Wkrótce potem został aresztowany przez Gestapo i dowieziony do Berlina, gdzie 30 sierpnia stanął przed Trybunałem Ludowym[1]. Skazany na śmierć, został jeszcze tego samego dnia stracony w Berlinie-Plötzensee[3].

Odznaczenia

Uwagi

  1. Inne źródła podają Darmstadt jako miejsce urodzenia[1][2].
  2. Inne źródła podają, że von Stülpnagel odszedł z funkcji naczelnego dowódcy z powodu różnic politycznych i wojskowych[1].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Kaiserstandarte.svg

Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
Flag of Weimar Republic (war).svg
War flag of Weimar Republic with iron cross (1921–1933).
War Ensign of Germany (1921–1933).svg
War flag of Weimar Republic with iron cross (1921–1933).
Balkenkreuz.svg
Insignia of the German Armed Forces in WWII.
DEU EK Ritter BAR.svg
Baretka: Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego (III Rzesza).
DEU DK Silber BAR.png
Autor: Mboro, Licencja: CC BY 3.0
Umowna baretka: Krzyż Niemiecki w Srebrze (III Rzesza).
DEU EK 1Kl 1939Clasp BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny I Klasy (1914) z okuciem ponownego nadania 1939 (III Rzesza).
DEU EK 2Kl 1939Clasp BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny II Klasy (1914) z okuciem ponownego nadania 1939 (III Rzesza).
WMacht H OF8 GenWaGtg h 1935-1945.svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY 3.0
Rank insignia of the German Wehrmacht, here “General of the branch” – Army, shoulder strap until 1945.
Bundesarchiv Bild 183-R63893, Carl Heinrich von Stülpnagel.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-R63893 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Carl-Heinrich von Stülpnagel

Ritterkreuzträger Gen.d.Inf.v. Stülpnagel O.-B. [Oberbefehlshaber] einer Armee Scherl/OKW

Zentralbild General der Infanterie Carl-Heinrich von Stülpnagel, geb: 2.1.1886 in Berlin, gest.: 30.8.1944. Im Frankreichfeldzug Juni 1940 Kommandierender General des II. A.K. Vom 30.6.1940 bis Februar 1941 Vorsitzender der Deutschen Waffenstillstandskommision in Wiesbaden. 1941 im Krieg gegen die Sowjetunion Oberbefehlshaber einer Armee. Von März 1942 bis 1944 Militärbefehlshaber in Frankreich. Wegen Teilnahme an der Verschwörung vom 20.7.1944 zum Tode verurteilt.

[Porträt General Carl-Heinrich von Stülpnagel]

Abgebildete Personen: