Celofyz

	Celofyz
	Celofyz
	Coelophysis
	Cope, 1889
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
(bez rangi)	neoteropody
Nadrodzina	celofyzoidy
Rodzina	celofyzy
Rodzaj	celofyz

Celofyz (Coelophysis) – rodzaj teropoda z rodziny Coelophysidae. Zamieszkiwał tereny dzisiejszej Ameryki Północnej i być może południowej Afryki (przy założeniu, że megapnozaur jest młodszym synonimem celofyza – patrz niżej).

Taksonomia

Opisano kilka gatunków należących do tego rodzaju, m.in. C. longicollis (Cope, 1887) i C. willistoni (Cope, 1887), obecnie jednak jako pewny gatunek traktuje się tylko jeden – C. bauri (Cope, 1887).

Coelophysis bauri został opisany przez Cope'a na podstawie fragmentarycznych, często uważanych za niediagnostyczne skamieniałości. Wprawdzie później, w latach 40. XX wieku, na terenie Ghost Ranch w Nowym Meksyku odkryto setki świetnie zachowanych szkieletów, lecz nie było pewne, czy rzeczywiście należą one do C. bauri (fragmentaryczność szczątków, na podstawie których Cope opisał ten gatunek, utrudniała porównania). Hunt & Lucas (1991) uznali nawet C. bauri za nomen dubium, a zwierzęta z Ghost Ranch zaliczyli do nowego gatunku Rioarribasaurus colberti^[1]. W odpowiedzi Colbert i in. (1992)^[2] wnioskowali do Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej o wyznaczenie neotypu dla C. bauri; komisja przychyliła się do ich wniosku^[3], uznając za neotyp C. bauri kompletny szkielet z Ghost Ranch oznaczony AMNH 7224 (holotyp Rioarribasaurus colberti). Tym samym C. bauri jest starszym synonimem R. colberti.

Dodatkowo zdaniem części naukowców rodzaj Coelophysis jest też starszym synonimem rodzaju Megapnosaurus^[4] (choć pozostaje to przedmiotem sporu).

Sullivan & Lucas (1999) stwierdzili, że będąca jednym z syntypów celofyza kość łonowa, oznaczona AMNH 2706, w rzeczywistości należy do opisanego przez nich gatunku Eucoelophysis baldwini; podejrzewali też, że wiele innych fragmentarycznych skamieniałości, na podstawie których Cope opisał celofyza, może również należeć w rzeczywistości do eucelofyza, lecz nie byli w stanie stwierdzić tego z całą pewnością^[5]. Późniejsze badania wykazały, że eucelofyz nie był, jak twierdzili autorzy jego opisu, teropodem czy nawet w ogóle dinozaurem, lecz bardziej prymitywnym przedstawicielem kladu Dinosauriformes (obejmującego dinozaury i ich najbliższych krewnych)^[6], być może spokrewnionym z silezaurem. Nesbitt i in. (2007) przebadali skamieniałości, na podstawie których Cope opisał celofyza i wywnioskowali, że część z nich (w tym AMNH 2706) można przypisać przedstawicielowi kladu Coelophysoidea co najmniej podobnemu do C. bauri (i tym samym nie mogą one należeć do prymitywnego eucelofyza); inne fragmentaryczne skamieniałości były niemożliwe do bliższej klasyfikacji, a kość udowa oznaczona AMNH 2725, prawdopodobnie należała do przedstawiciela kladu Crurotarsi (krewnych krokodyli) podobnego do szuwozaura^[7].

Dane podstawowe

Cechy gatunku:

pokrycie ciała: nieznane: najczęściej przedstawiany z łuskami, choć istnieją przesłanki za upierzeniem celofyzoidów (odcisk oznaczony jako AC 1/7 z pędzelkowatymi wyrostkami zinterpretowanymi jako pióra)

głowa: smukła czaszka, zawierała wiele pustych przestrzeni dla zmniejszenia wagi, z zakrzywionymi do tyłu zębami, jak u reszty teropodów;

szyja: giętka, połączona z tylną częścią czaszki, wygięta w kształcie litery "S";

kończyny przednie: rozwinięte z czteropalczastymi dłońmi (czwarty palec silnie zredukowany);

kończyny tylne: smukłe, podciągnięte pod ciało, z rozwiniętym stawem skokowym, zakończone trzema dobrze rozwiniętymi palcami i czwartym mocno uwstecznionym;

Wymiary średnie:

długość ciała ok.: 3 m;

wysokość ok: 1,5 m;

masa ok. 45 kg.

Okres występowania: późny trias.

Tryb życia, zachowania społeczne: Na podstawie znalezienie 1000 szkieletów celofyza w Ghosth Ranch (Nowy Meksyk) spekuluje się na temat jego stadnego trybu życia. Jednak w triasie często dochodziło do powodzi zabijających mnóstwo zwierząt i znoszących ich ciała w jedno miejsce. Tak więc znalezienie wielu szkieletów celofyza w jednym miejscu wcale nie musi świadczyć o jego stadności. Niegdyś podejrzewano go o kanibalizm, jednak obecnie neguje się tę teorię. Pożywienie: mięso.

Znaczenie nazwy:

coelo = pusta

physis = forma

bauri = od nazwiska znalazcy, członka zespołu E. D. Cope'a – Baura

Przypisy

↑ Hunt, Adrian P. & Lucas, Spencer G. (1991). "Rioarribasaurus, a new name for a Late Triassic dinosaur from New Mexico (USA)." Paläontologische Zeitschrift Vol. 65, p. 191-198.
↑ Colbert, E. H., Charig, A.J., Dodson, P., Gillette, D. D., Ostrom, J.H. & Weishampel, D.B. (1992). Coelurus bauri Cope, 1887 (currently Coelophysis bauri; Reptilia, Saurischia): Proposed replacement of the lectotype by a neotype. Bulletin of Zoological Nomenclature 49 (4), pp. 276-279.
↑ International Commision on Zoological Nomenclature, 1996. Opinion 1842: Coelurus bauri Cope, 1887 (currently Coelophysis bauri; Reptilia, Saurischia): lectotype replaced by a neotype. Bulletin of Zoological Nomenclature. 53 (2), 142-144.
↑ Bristowe, A., & Raath, M. A. (2004) "A juvenile coelophysoid skull from the Early Jurassic of Zimbabwe, and the synonymy of Coelophysis and Syntarsus." Palaeontologica africana 40: 31-41.
↑ Sullivan, R. M. & Lucas, S. G. (1999) "Eucoelophysis baldwini, a new theropod dinosaur from the Upper Triassic of New Mexico, and the status of the original types of Coelophysis." Journal of Vertebrate Paleontology 19(1): 81-90
↑ Ezcurra, M. D. (2006) "A review of the systematic position of the dinosauriform archosaur Eucoelophysis baldwini Sullivan & Lucas, 1999 from the Upper Triassic of New Mexico, USA." Geodiversitas 28(4):649-684
↑ Sterling J.S.J. Nesbitt Sterling J.S.J., Randall B.R.B. Irmis Randall B.R.B., William G.W.G. Parker William G.W.G., A critical re‐evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America, „Journal of Systematic Palaeontology”, 5 (2), 2007, s. 209–243, DOI: 10.1017/S1477201907002040, ISSN 1477-2019 .1 stycznia

[1] Hunt, Adrian P. & Lucas, Spencer G. (1991). "Rioarribasaurus, a new name for a Late Triassic dinosaur from New Mexico (USA)." Paläontologische Zeitschrift Vol. 65, p. 191-198.

[2] Colbert, E. H., Charig, A.J., Dodson, P., Gillette, D. D., Ostrom, J.H. & Weishampel, D.B. (1992). Coelurus bauri Cope, 1887 (currently Coelophysis bauri; Reptilia, Saurischia): Proposed replacement of the lectotype by a neotype. Bulletin of Zoological Nomenclature 49 (4), pp. 276-279.

[3] International Commision on Zoological Nomenclature, 1996. Opinion 1842: Coelurus bauri Cope, 1887 (currently Coelophysis bauri; Reptilia, Saurischia): lectotype replaced by a neotype. Bulletin of Zoological Nomenclature. 53 (2), 142-144.

[4] Bristowe, A., & Raath, M. A. (2004) "A juvenile coelophysoid skull from the Early Jurassic of Zimbabwe, and the synonymy of Coelophysis and Syntarsus." Palaeontologica africana 40: 31-41.

[5] Sullivan, R. M. & Lucas, S. G. (1999) "Eucoelophysis baldwini, a new theropod dinosaur from the Upper Triassic of New Mexico, and the status of the original types of Coelophysis." Journal of Vertebrate Paleontology 19(1): 81-90

[6] Ezcurra, M. D. (2006) "A review of the systematic position of the dinosauriform archosaur Eucoelophysis baldwini Sullivan & Lucas, 1999 from the Upper Triassic of New Mexico, USA." Geodiversitas 28(4):649-684

[7] Sterling J.S.J. Nesbitt Sterling J.S.J., Randall B.R.B. Irmis Randall B.R.B., William G.W.G. Parker William G.W.G., A critical re‐evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America, „Journal of Systematic Palaeontology”, 5 (2), 2007, s. 209–243, DOI: 10.1017/S1477201907002040, ISSN 1477-2019 .1 stycznia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Celofyz

Taksonomia

Dane podstawowe

Przypisy

Media użyte na tej stronie