Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem (greckokatolicka)
| |||||||||||||||
A-826 z dnia 14.04.1997[1] | |||||||||||||||
Filia muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach | |||||||||||||||
Państwo | Polska | ||||||||||||||
Województwo | małopolskie | ||||||||||||||
Miejscowość | Bartne | ||||||||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||||||||
Kościół | greckokatolicki | ||||||||||||||
Wezwanie | Świętych Kosmy i Damiana | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||
49°33′52,8″N 21°19′58,6″E/49,564667 21,332944 |
Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1842 we wsi Bartne.
Po 1947 świątynia nieczynna kultowo, a po remoncie w latach 1968–70 pełni funkcję muzealną.
Cerkiew wraz z ogrodzeniem z bramkami, przycerkiewnym cmentarzem i spichrzem wpisano na listę zabytków w 1997 i włączono do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia obiektu
Cerkiew wzniesiono w 1842 jak pokazuje data wyryta nad wejściem do babińca. Dolne partie wieży mogą pochodzić z XVIII wieku. W 1947 po wysiedleniu ludności łemkowskiej cerkiew nie była użytkowana i częściowo została zniszczona. Gruntowne prace konserwatorskie przeprowadzone w latach 1968–-70 przywróciły jej pierwotny wygląd. Powrócono między innymi do gontowego pokrycia dachów. W 1970 przeznaczono świątynię na obiekt muzealny. Obecnie jest filią Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach.
Architektura i wyposażenie
Cerkiew zbudowano w konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna o pomieszczeniach na rzucie kwadratu. Prezbiterium zamknięte prostokątnie z zakrystią od północy, szersza nawa i babiniec znajdujący się częściowo pod wieżą. Nad nawą dach namiotowy łamany, nad sanktuarium trójspadowy. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, o pochyłych ścianach, z pozorną izbicą zwieńczona kopulastym hełmem z pozorną latarnią. Podobne zwieńczenia wieżyczek nad nawą i prezbiterium. Wieżę otacza zachata. Dachy i ściany kryte gontem.
Wnętrze nakrywają stropy płaskie ozdobione polichromią ornamentalną, w nawie z fasetą. Chór muzyczny ma formę galeryjki w kształcie litery C nadwieszonej na rysiach. Wyposażenie jest niekompletne. Najcenniejszym jego elementem jest późnobarokowy ikonostas z XVIII wieku z ikonami namiestnymi znacznie starszymi niż sam ikonostas, bo datowanymi na XVI wiek. Znajdujący się w nawie ołtarz boczny z ikoną Ukrzyżowania pochodzi z roku 1797. W babińcu umieszczono odrzwia z malowanymi wizerunkami Piotra i Pawła z nieistniejącej cerkwi w Nieznajowej z 1780.
Widok od strony prezbiterium
Otoczenie świątyni
Cerkiew otacza drewniane ogrodzenie z bali z daszkiem gontowym i bramką zrekonstruowane na miejscu kamiennego murku z XIX wieku. Na północ od świątyni znajduje się spichrz kamienny plebański z pierwszej połowy XIX wieku z ekspozycją historii kamieniarstwa, a na zachód drewniany pobijak używany do obróbki kamienia. Dalej położony jest łemkowski cmentarz przycerkiewny z kamiennymi nagrobkami wykonanymi przez miejscowych kamieniarzy.
Przypisy
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2020-09-30. [dostęp 2016-12-08].
Bibliografia
- Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, s.s. 120–121 ISBN 83-89188-08-2
- Praca zbiorowa, Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, Kraków 2010, s.s. 205–206, ISBN 978-83-60538-61-6
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Bartne
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bartne, Cerkiew w Bartnem
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bartne, Cerkiew w Bartnem
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bartne, Cerkiew w Bartnem
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bartne, Cerkiew w Bartnem
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Bartne
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bartne, Cerkiew w Bartnem, spichrz