Cerkiew Opieki Matki Bożej w Dziekanowie
| |||||||||||||
cerkiew parafialna | |||||||||||||
Państwo | Polska | ||||||||||||
Miejscowość | Dziekanów | ||||||||||||
Wyznanie | prawosławne | ||||||||||||
Kościół | Rosyjski Kościół Prawosławny | ||||||||||||
Eparchia | chełmska | ||||||||||||
Wezwanie | Opieki Matki Bożej | ||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne | 1/14 października | ||||||||||||
|
Cerkiew Opieki Matki Bożej – początkowo unicka, następnie prawosławna cerkiew w Dziekanowie, wzniesiona w XVIII w. i rozebrana podczas akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej w 1938.
Historia
Cerkiew została zbudowana na potrzeby miejscowej parafii unickiej przed 1769, na miejscu starszego obiektu sakralnego. W 1875, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, została przemianowana na prawosławną[1]. Pozostała czynna do 1915, gdy prawosławne duchowieństwo i wierni udali się na bieżeństwo. W niepodległej Polsce nie wznowiła działalności. O jej ponowne otwarcie bez powodzenia ubiegał się w 1929 metropolita warszawski i całej Polski Dionizy[2]. W Dziekanowie i w sąsiednich wsiach wyznawcy prawosławia byli w większości[3]. O budynek cerkwi ubiegał się również, bez powodzenia, rzymskokatolicki dziekan hrubieszowski. Podania obydwu społeczności wyznaniowych do lokalnych władz w 1925 i 1934 zostały odrzucone[4][5]. Prawosławni przed 1938 uzyskali jedynie możliwość korzystania z kapliczki cmentarnej[6]. Wyposażenie nieczynnej świątyni przeniesiono do cerkwi w Hrubieszowie[7].
Nieużytkowana cerkiew w Dziekanowie została rozebrana podczas akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej w 1938. Oficjalnie poinformowano, że budynek był w bardzo złym stanie technicznym, jednak według Krzysztofa Grzesiaka mógł być to fałszywy pretekst dla zniszczenia obiektu sakralnego[8]. Przeciwko zniszczeniu budowli protestował bezskutecznie prezes Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego Stanisław Czekanowski. Najpierw zachęcał on miejscową ludność prawosławną do czynnego oporu przeciwko burzeniu świątyni, a następnie potępił inicjatywę katolickiego duchownego, który na miejscu cerkwi ustawił katolicki krzyż[9]. Obecnie na miejscu świątyni znajduje się budynek biblioteki[1].
W sąsiedztwie świątyni znajdował się cmentarz, z którego zachował się tylko jeden nagrobek[1]. Śladem po istnieniu cerkwi we wsi jest również prawosławny obelisk wotywny przy szkole we wsi.
Przypisy
- ↑ a b c D. Kawałko, Cmentarze..., s. 71.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 61-62.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 77.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s.148.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 154.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 217.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 262.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 219.
- ↑ K. Grzesiak, Diecezja..., s. 231.
Bibliografia
- D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994.
- Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918–1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010. ISBN 978-83-7548-003-0.
|
Media użyte na tej stronie
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nagrobek małżeństwa Grotthusów na dawnym placu przycerkiewnym w Dziekanowie oraz budynek biblioteki położony na miejscu cerkwi