Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Werstoku

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Distinctive emblem for cultural property.svg 620 z dnia 22.12.1986.
cerkiew parafialna
Ilustracja
Cerkiew od frontu
Państwo Polska
Województwo podlaskie
MiejscowośćWerstok
Wyznanieprawosławne
KościółPolski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezjawarszawsko-bielska
WezwaniePodwyższenia Krzyża Pańskiego
Wspomnienie liturgiczne14/27 września (Podwyższenie Krzyża Pańskiego);
15/28 sierpnia (Zaśnięcie Bogurodzicy)
Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne ikonyśw. Jerzego z Policznej
Położenie na mapie gminy Dubicze Cerkiewne
Mapa konturowa gminy Dubicze Cerkiewne, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Werstok, cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Werstok, cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego”
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego
Mapa konturowa powiatu hajnowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Werstok, cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego”
Ziemia52°36′37,5″N 23°29′12,2″E/52,610417 23,486722

Cerkiew pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Pańskiego – prawosławna cerkiew parafialna w Werstoku. Należy do dekanatu Kleszczele diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Cerkiew w Werstoku według dokumentów z 1766 istniała od XVII wieku. Świątynia była pierwotnie pod wezwaniem Zaśnięcia Bogurodzicy. W 1769 w jej miejsce została wybudowana nowa drewniana cerkiew o konstrukcji zrębowej na planie kwadratu. Fundatorem był Józef Ludwik Wilczewski z Wilczewa, rotmistrz chorągwi Wielkiego Księstwa Litewskiego. W zachowanych dokumentach widnieje zapis dawcy:

...Chwale Boską restaurować y aby wiecznemi czasu trwała, ufundować, nayprzód de nowaradice cerkie arcypotrzeną w tym horyzoncie pod tytułem Świętego Krzyża erygowałem y wystawiłem w ołtarze apparaty y oddaję pro filie pryncypalney cerkwi w Dubiczach.

W tych samych dokumentach parafialnych z lat 1798–1801 znajdują się informacje świadczące, iż cerkiew była już świątynią parafialną. W 1869 przeprowadzono kapitalny remont cerkwi. Wówczas została dobudowana ryznica (miejsce do przechowywania szat liturgicznych) i ponomarka (zakrystia), a wewnątrz umieszczono ikonostas. W 1909 została dobudowana kruchta i dzwonnica.

W latach międzywojennych była świątynią filialną parafii w Omelańcu. W 1940 stała się siedzibą samodzielnej parafii. Po II wojnie światowej cerkiew odremontowano. Zainstalowano nowe dzwony oraz ogrodzono teren wokół świątyni. Ostatni gruntowny remont cerkwi przeprowadzono w latach 2013–2015 (w trakcie którego wymieniono również ogrodzenie świątyni)[1].

28 sierpnia 2016, w czasie obchodów 250-lecia cerkwi, świątynia została konsekrowana przez metropolitę warszawskiego i całej Polski Sawę[1].

Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków 22 grudnia 1986 pod nr 620[2].

Architektura

Budowla drewniana, orientowana, trójdzielna, o konstrukcji zrębowej, malowana na niebiesko. Od frontu kruchta z nadbudowaną ośmioboczną wieżą-dzwonnicą. Prezbiterium mniejsze od nawy, zamknięte prostokątnie, z dwiema bocznymi zakrystiami. Dachy cerkwi blaszane. Dzwonnica zwieńczona ostrosłupowym hełmem. Nad nawą dach namiotowy zwieńczony ośmioboczną wieżyczką z cebulastym hełmem. Nad prezbiterium dach trójspadowy z ośmioboczną wieżyczką z hełmem. Wokół świątyni murowano-metalowe ogrodzenie.

Zabytki ikonograficzne

W cerkwi Podwyższenia Krzyża Pańskiego znajdują się zabytkowe ikony z II połowy XVIII w., przedstawiające św. Andrzeja, św. Tadeusza Judę, św. Tomasza, św. Filipa, św. Symeona, św. Jakuba Starszego oraz sceny przedstawiające Hołd Pasterzy, a także proroka Mojżesza i Aarona, Ukrzyżowanie Chrystusa, Chrystusa w Ogrójcu oraz Chrystusa upadającego pod Krzyżem. Ikony te zostały w latach 1980–1982 gruntownie odrestaurowane. W 1988 przeprowadzono renowację kiotu Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy z II połowy XVIII w.

Do zabytków zaliczają się również cerkiewna Ewangelia i Apostoł z własnoręcznym napisem fundatora Wilczewskiego.

Galeria

  • Cerkiew od S–W
  • Wnętrze

Zobacz też

  • Jerzy Stepaniuk

Przypisy

  1. ↑ a b Oficjalna strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Niezwykły jubileusz werstockiej świątyni [dostęp: 29.08.2016.]
  2. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie. 2020-09-30.

Bibliografia

  • Kalendarz Prawosławny 2015, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, ss. 158–162

Linki zewnętrzne

Cerkwie w powiecie hajnowskim
Hajnówka
powiat hajnowski

Orthodox church of the Holy Trinity in Hajnówka0020.JPG

Media użyte na tej stronie

Dubicze Cerkiewne (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Dubicze Cerkiewne, Polska
Podlaskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.50 N
  • S: 52.17 N
  • W: 21.45 E
  • E: 24.10 E
Powiat hajnowski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu hajnowskiego, Polska
Cerkiew Werstok3 Polska.JPG
Cerkiew w Werstoku.
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Werstoku 1.JPG
Autor: jdx, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Werstoku.