Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny
Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
Distinctive emblem for cultural property.svg A-543 z dnia 19.02.1968[1].
cerkiew parafialna
Ilustracja
Państwo Polska
Województwo małopolskie
MiejscowośćKraków
Adresul. Szpitalna 24
Wyznanieprawosławne
KościółPolski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezjałódzko-poznańska
WezwanieZaśnięcia Bogurodzicy
Wspomnienie liturgiczne15/28 sierpnia
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny”
Ziemia50°03′47,1″N 19°56′28,2″E/50,063083 19,941167
Strona internetowa

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny (Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy)prawosławna cerkiew parafialna znajdująca się w Krakowie, w kamienicy przy ulicy Szpitalnej 24, na Starym Mieście.

Świątynia należy do dekanatu Kraków diecezji łódzko-poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Prawosławna placówka duszpasterska powstała w Krakowie w 1918 jako cerkiew garnizonowa Wojska Polskiego. Pierwszą cerkiew założono w byłej ujeżdżalni koni przy ulicy Lubicz. Następnie została przeniesiona do wielkiej sali koszar przy Placu Na Groblach.

Po wybuchu II wojny światowej hitlerowcy eksmitowali parafię z koszar. Natychmiast przystąpiono do szukania nowego lokum. Zainteresowano się zdewastowaną synagogą Ahawat Raim przy ulicy Szpitalnej, która wykorzystywana była jako stolarnia. W 1940, po negocjacjach z nowym właścicielem, budynek otrzymała parafia prawosławna, która po przeróbkach urządziła we wnętrzach synagogi cerkiew.

Po zakończeniu wojny roszczenia do budynku wysunęła Kongregacja Wyznania Mojżeszowego w Krakowie, która chciała w nim urządzić synagogę garnizonową dla żydowskich żołnierzy i oficerów odbywających służbę w Krakowie. Roszczenia zostały oddalone, a budynek oficjalnie przekazany na własność parafii prawosławnej Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny.

Pod koniec lat 60. XX w. z inicjatywy księdza Lachockiego oraz starosty cerkiewnego Michała Kubickiego przystąpiono do remontu oraz przebudowy cerkwi, którą zakończono w 1984. Wyremontowaną świątynię poświęcił metropolita Sawa. W latach 90. położono polichromię w cerkiewnym refektarzu. Pod koniec 2006 nad drzwiami cerkwi zamontowano kopułkę.

W 2. dekadzie XXI w. przeprowadzono gruntowny remont XV-wiecznych piwnic budynku, w których planowane jest zlokalizowanie Centrum Sztuki Sakralnej im. Jerzego Nowosielskiego[2].

Po zakończeniu kolejnego remontu, cerkiew została poświęcona 24 listopada 2018 r. przez arcybiskupa wrocławskiego i szczecińskiego Jerzego, arcybiskupa przemyskiego i gorlickiego Paisjusza oraz biskupa łódzkiego i poznańskiego Atanazego[3].

Opis cerkwi

Krakowska świątynia prawosławna nie przypomina z zewnątrz tradycyjnej cerkwi (zlokalizowana jest w kamienicy). Przy adaptacji zadbano jednak o to, aby spełniała wymogi przepisów i zwyczajów cerkiewnych.

Wejście do cerkwi prowadzi bezpośrednio ze schodów wielkiego holu, który pełni tutaj jednocześnie rolę kruchty, jak i zachodniego wejścia do świątyni. W czasie przebudowy obiektu przed schodami ustawiono ścianę z łukowatymi otworami wejściowymi, która została pokryta polichromią (autorstwa prof. Jerzego Nowosielskiego), przedstawiającą Bogurodzicę w otoczeniu proroków. Wielka sala na pierwszym piętrze stanowi nawę główną. W tzw. „sali gotyckiej”, przedstawiającej dużą wartość artystyczną, mieści się okazały ikonostas, wykonany przez Jerzego Nowosielskiego.

Wnętrze cerkwi ozdobione jest wieloma ikonami, zarówno zabytkowymi (m.in. XIX-wiecznymi, przedstawiającymi św. Mikołaja i św. Serafina z Sarowa), jak i współczesnymi, autorstwa Jerzego Nowosielskiego (przedstawiającymi Matkę Bożą, św. Jana Teologa, czy sceny z życia św. Mikołaja Cudotwórcy). Znajdująca się w cerkwi Golgota jest również dziełem Jerzego Nowosielskiego. Nad Golgotą znajdują się kopie ikon (wykonane przez Stefana Wiśniewskiego): Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” oraz Świętych Cyryla i Metodego.

Za ołtarzem znajdują się witraże, wykonane przez krakowskich artystów plastyków.

Na drugim piętrze znajduje się refektarz, pokryty polichromią autorstwa profesorów Jerzego Nowosielskiego i Bogdana Kotarby, przedstawiającą poczet polskich świętych.



Zobacz też

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  2. ks. Jarosław Antosiuk: Postępy w remoncie kamienicy krakowskiej parafii. cerkiew.pl, 1 lipca 2015. [dostęp 2021-04-25].
  3. ks. Jarosław Antosiuk: 100-lecie krakowskiej parafii. orthodox.pl, 27 listopada 2018. [dostęp 2018-11-28].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Orthodox Church of the Assumption of St. Mary (interior), 24 Szpitalna street, Old Town, Krakow, Poland.JPG
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny (wnętrze), ul. Szpitalna 24, Stare Miasto, Kraków
Orthodox Church of the Assumption of St. Mary, iconostasis, 24 Szpitalna street, Old Town, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, ikonostas, ul. Szpitalna 24, Stare Miasto, Kraków
Krakow Center - basic map.svg
Autor: RaNo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Old town in Krakow - basic map
Orthodox Church of the Assumption of St. Mary, gate, 24 Szpitalna street, Old Town, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, brama, ul. Szpitalna 24, Stare Miasto, Kraków
Orthodox Church of the Assumption of St. Mary, entrance, 24 Szpitalna street, Old Town, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, wejście, ul. Szpitalna 24, Stare Miasto, Kraków
Krakow Szpitalna24 20070901 1055.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cerkiew prawosławna przy ulicy Szpitalnej 24 w Krakowie, budynek dawnej bożnicy Ahawat Raim