Chanyuan zhuquanji duxu

Chanyuan zhuquanji duxu (język chiński 禪源諸詮集都序, pinyin Chányuán zhūquánjí dūxù; język koreański 선원제전집도서 Sŏnwon chejŏnjip tosŏ; język japoński Zengen shosenjū tojo; język wietnamski Thiền nguồn chư thuyên tập đô tựa; pol. Ogólny wstęp do Zbioru objaśnień dotyczących źródeł chan) – jedno z ważnych dzieł mistrza chan Guifenga Zongmi związane z chanem i jego sekciarskimi podziałami.

Tekst

Dzieło to powstało około 833 roku. Jego autorem jest mistrz chan ze szkoły heze i równocześnie patriarcha szkoły huayan Guifeng Zongmi.

Wśród wszystkich tekstów chan właśnie ten jest całkowicie unikalny i nie można go przyporządkować do żadnego gatunku - zajmuje całkowicie osobną pozycję[1].

Tematyka

Praca ta jest wypełniona metaforami, porównaniami i analogiami. Główną metaforą, która wzmacnia dwa podstawowe pojęcia tekstu, jest fu. Słowo to znaczy zgodność. Dwoma podstawowymi pojęciami są:

  • tożsamość umysłu chan wraz z jego wyrażeniem w tekstach chan i intencji Buddy wraz z jej wyrażeniem w sutrach
  • dopełnianie się pomiędzy natychmiastowym oświeceniem i stopniową praktyką[2].

Relacja pomiędzy naukami (sutrami, siastrami itp.) z chanem charakteryzuje się według Guifenga tożsamością, doskonałością, spełnieniem i całkowitością. Żadna z form chanu nie jest w konflikcie z intencją Buddy i każda z tych form jest ukierunkowana na pewną grupę praktykujących, wobec której jest szczególnie efektywna[3].

Guifeng podzielił chan na trzy rodzaje, które zależne były od trzech rodzajów nauk. Te trzy rodzaje chanu można określić jako:

Tym trzem rodzajom chanu Zongmi przypisał i omówił poszczególne szkoły chan.

Do chanu czittamatry autor zaliczył szkoły
  • jingzhong

Ta syczuańska szkoła została założona przez Koreańczyka działającego w Chinach Jingzhonga Wuxianga (684-762). Guifeng nazwał ją szkołą trzytematyczną, w której z śilą, samadhi i pradźnią łączyły się formalizm dyscyplinarny, ceremonie ordynacyjne i masowe zgromadzenia z obecnością świeckich wyznawców.

Szkoła została założona przez Yuquana Shenxiu (605-706) Guifeng był krytyczny wobec tej szkoły, nazwał ją szkołą wglądania w czystość. Uważał, iż zamknęła się w dychotomii nieczystości i czystości w ramach współzależnego powstawania, i tym samym przeoczyła wrodzoną czystość dharmaty.

  • baotang

Szkoła została założona w Syczuanie przez Baotanga Wuzhu (684-762). Guifeng określił ją jako "chan redukcji do podstaw". Według Guifenga szkoła ta zrezygnowała z buddyjskich praktyk, wskazań, rytuałów, akcentów ikonograficznych, studiowania tekstów, wykładów, zebrania itd. Mnisi baotang golili głowy, wkładali szaty i uprawiali zuochan (jap. zazen).

  • Południowej Góry

O tej szkole właściwie nic nie wiadomo. Pochodziła od jednego z uczniów Hongrena o nazwisku Xuanshi. Innymi, którzy szerzyli jej nauki, byli Guozhou Wei, Langzhou Yunyu i mniszka Yicheng. Według Guifenga szkołę tę cechowało wysokie zrytualizowanie oraz praktyka nianfo, w czasie której śpiewano tylko jedną sylabę, ale nie wiadomo jaką.

Guifeng uważał, iż te szkoły łączyło skupienie się na negacji wisiaja czyli przedmiotów zmysłów[4].

Do chanu siunjaty Guifeng zaliczył

Została założona przez Niutou Huiyonga (594–657)

  • szkołę shitou

Założył ją zapewne Shitou Xiqian (700–790). Guifeng arbitralnie zaliczył szkołę shitou do tej grupy, chociaż niczego o niej nie wiedział.

Szkoły te przekraczają nauki chanu czittamatry, gdyż negują zarówno wisiaje jak i widźnianę (świadomość). Obrazują wpływ madhjamiki na wczesny chan.

Do chanu dharmaty Guifeng zaliczył

Została założona przez Mazu Daoyi (709-788). Guifeng określił ją jako "szkołę naturalistyczną". Według Guifenga szkoła ta nauczała, iż wszystkie działania bez wyjątku są funkcją natury Buddy, czyli dharmaty.

  • szkołę heze

Została założona przez Heze Shenhui i do tej szkoły należał sam Guifeng. Według Guifenga wyróżniającą się ideą szkoły była dźńana, która jest prawdziwą naturą i nie różni się od stanu Buddy.

Styl literacki

Pracy tej nie można zaliczyć do "rodzimego buddyjskiego języka chińskiego", czyli języka rodzimych prac o technicznych tematach buddyjskich. We współczesnym katalogu Taishō shinshū daizōkyō takie rodzime prace są sklasyfikowane w katalogu jako shoshu-bu, czyli w dziale pism związanych z poszczególnymi szkołami, takimi jak np. sanlun, huayan, tiantai itd. Były to zasadniczo chińskie tłumaczenia buddyjskich tekstów indyjskich, które były pierwowzorem słownictwa i stylu. Wyjątkiem był teksty chan, które były całkowicie pracami rodzimymi. Guifeng napisał szereg prac tego rodzaju, będących komentarzami i subkomentarzami sutr i siastr. Jednak kilka z jego tekstów jest skierowanych w stronę raczej świeckich intelektualistów, a nie ku monastycznym scholastykom. Są to Chanyuan zhuquanji duxu, Zhonghua chuanxindi chanmen shizu chengxi tu (Peixiu shiyi wen) i Yuanren lun, które są napisane w "świeckim" chińskim języku literackim, nawet jeśli wykorzystują techniczne słownictwo buddyjskie i cytaty z sutr i siastr[5].

Styl tego dzieła jest stylem eleganckim, który przewyższa nawet inne prace wczesnej literatury chan. Jeff Broughton umieszcza go w kręgu literatury starożytnej (chiń. kuwen) tak jak i prace Han Yu, współczesnego Guifengowi. Gdy na początku lat 30. IX wieku Guifeng pisał to dzieło, bardzo wyraźnie odczuwał, że jeśli ma ono sięgnąć czytelników z grona intelektualistów, co było wówczas równoznaczne z konfucjanistami, to musiał przedstawić chan w stylu eleganckiej prozy[5].

Po przeanalizowaniu tekstu można zauważyć, że praca napisana jest według wzoru ABABCDCDEFEF itd. Ten płynny styl Guifenga szeroko wykorzystujący różnorodne rytmy i swobodne użycie "pustych[a]" słów (chin. xuzi), został zapewne przyswojony w czasie jego nauki domowej i późniejszej w akademii konfucjańskiej.

Edycje i wpływy tekstu

Praca ta wywarła pewien wpływ zarówno w Chinach, Korei jak i w Japonii.

Koreańska edycja dzieła, tzw. "wanli 4", ukazała się w 1576 roku, natomiast wydanie zwane kanonem Ming z 1601 roku, zostało umieszczone w japońskim kanonie Taishō shinshū daizōkyō i w suplemencie Zoku zōkyō. Wydanie koreańskie jest podzielone na dwa "tomy" a kanon Ming - na cztery "tomy"[6].

"Wanli 4" zawiera dwie informacje związane z publikacja tej pracy. Pierwsza została pierwotnie dodana w czasie druku w okresie dynastii Song i nie jest datowana. Ponieważ to wydanie reprodukuje ją, cały tekst jest uważany za oryginalną formę tekstu z okresu Song. Według tej informacji można prześledzić losy tego tekstu aż do 857 roku. Uczeni japońscy i zachodni najchętniej korzystali właśnie z tej koreańskiej edycji.

Druga informacja edycyjna jest koreańska i kończy się informacją, że "druk został zrealizowany w klasztorze Kwanum na górze Songi [w Ch'ungch'ong-do] latem Wanli 4 [1576]". Tekst ten był jednym z najczęściej drukowanych w koreańskich klasztorach różnych regionów Korei[7].

Podstawą pod wydanie z kanonu Mingów była publikacja tej pracy przez mistrza chan Xuetanga Purena datowana na okres dade 7 dynastii Yuan, czyli 1303 rok. Do oryginalnego wstępu premiera Peixiu dodano jeszcze trzy inne wstępy Wuwaia Weida, Denga Weiyuana i Jia Ruzhou. Ze wstępu Denga Weiyuana można się dowiedzieć o historii tego tekstu od momentu skopiowania go przez Peixiu[b] w okresie dazhong dynastii Tang, czyli w latach 847-860, aż do przekazania kopii tekstu przez mistrza chan Qianana Juegonga z Datong mistrzowi Xuetangowi Purenowi. We wstępie Jia Ruzhou znajduje się informacja o wydaniu tego tekstu w okresie qingning dynastii Liao, czyli w roku 1062.

W Głównej Narodowej Bibliotece w Tajpej znajduje się fragment tego dzieła na manuskrypcie z Dunhuangu, który jest datowany na okres guangshun 2 późniejszej dynastii Zhou, czyli na rok 952. Składa się z wykresu i fragmentu tekstu. Wykres jest ogólnie bardzo zbliżony do wykresu z koreańskiego wydania wanli 4[8].

W Japonii wydano to dzieło w 1358 roku; jest to tzw. wydanie Embun. Istnieje także niedatowane wydanie Tahara i wydanie Genroku z 1698 roku.

W St. Petersburgu w Rosji znajduje się tłumaczenie tekstu na język Tangutów. Istnieje także streszczenie tego dzieła na ten język.

Po okresie panowania Tangów tekst ten wywarł wielki wpływ w ramach szkoły fayan, zwłaszcza dzięki jej trzeciemu patriarsze Yongmingowi Yanshou (903-976). Wpływ ten jest wyraźnie widoczny już we wstępie i na początku wielkiego dzieła tego mistrza Zongjing lu. Wersy rozpoczynające tekst są wyraźną parafrazą Chanyuan zhuquanji duxu. Świadczy o tym również struktura tekstu jak i jego rozmiar. Yanshou otrzymał ten tekst, gdy był uczniem Nanyue Weijinga, ucznia Yuefenga Yicuna (822-908). Weijing przekazał także kopię tekstu Qixuanowi, który w latach 50. X wieku przeniósł ją do królestwa Wuyue i rozpowszechnił. Przy pomocy świeckiego wyznawcy Yana Kaia, który dostarczył także drewnianych tablic do druku, tekst ten wydrukowano najpewniej w jednym z tutejszych klasztorów w okolicy Hangzhou. Wszystkie klasztory związane z Yanshou znajdowały się w okolicy tego miasta[9].

W Korei w okresie Koryŏ dwór królewski nakazał mnichom studiowanie tego tekstu. Jest także tekstem niezwykle często cytowanym w pracach Pojo Chinula (1158-1210). Według japońskiego uczonego Kamaty Shigeo "jest to jedna najbardziej poważanych książek w koreańskim buddyzmie"[10].

W Japonii praca ta miała wielki wpływ w okresie Kamakury. Wiadomo, że używał jej Dainichi Nonin, założyciel szkoły Darumy. Ponieważ Guifeng był również patriarchą szkoły huayan, do jej popularyzacji przyczyniła się również szkoła kegon, japoński odpowiednik huayan. W nocie edycyjnej znajduje się informacja, że dzieło to zostało wydane przez świątynię Kangaku należącą do wielkiego klasztornego kompleksu Tōdai-ji w Narze. W szkole kegon traktowano tekst Guifenga jako wyrażenie "zenu kegon" i został on skopiowany przez mnicha tej szkoły - Takamine Ryōshū[11].

Uwagi

  1. ↑ Słowa gramatyczne, które wykazują związek ze słowami leksykalnymi
  2. ↑ Peixiu był znanym kaligrafem

Przypisy

  1. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 11
  2. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 16
  3. ↑ a b Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 17
  4. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 18-24
  5. ↑ a b Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 33
  6. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 35
  7. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 35, 36
  8. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 37
  9. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 38
  10. ↑ Kamata Shigeo. Gennin-ron. Meitoku shuppansha, Tokio, 1973. Str. 38, 39
  11. ↑ Jeff Broughton. "Tsung-mi's Zen Prolegomenon: Introduction to an Exemplary Zen Canon" [w:] The Zen Canon. Str. 38-40

Bibliografia

  • Jeff Broughton: Tsung-mi's "Zen Prolegomenon": Introduction to an Exemplary Zen Canon. W: Steven Heine, Dale S. Wright: The Zen Canon. Understanding the Classic Texts. Wyd. 1. Oxford: Oxford University Press, 2004, s. 11-51. ISBN 0-19-515068-6.