Choroń

Choroń

wieś
Kościół św. Jana Chrzciciela w Choroniu
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	myszkowski
Gmina	Poraj
Liczba ludności (2008)	1221
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-360
Tablice rejestracyjne	SMY
SIMC	0143113
Położenie na mapie gminy Poraj Choroń
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Choroń
Położenie na mapie województwa śląskiego Choroń
Położenie na mapie powiatu myszkowskiego Choroń
50°40′53″N 19°15′36″E/50,681389 19,260000
Strona internetowa

Choroń – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie myszkowskim, w gminie Poraj.

Położenie geograficzne

Choroń jest oddalony o około 3,5 km od linii kolejowej, istnieje też możliwość bezpośredniego dojazdu z Częstochowy. Wieś sąsiaduje z Porajem, Dębowcem i Biskupicami.

Nazwa

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i założona została w początku XIV wieku na prawie polskim. Wymieniana w latach 1306-1308 w różnych formach Chozun, Choruncz, Chorun, Chorim, Thorun, Chron, Chorvn, Choron, Chorune, Choruny, a także 1400 Chorun, 1532 Chorune, 1542 Magna Chorani, 1564 Choruny, 1680 Chorun, 1880 Choroń^[1][2].

Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Chorun z sufiksem -jь wywodzącej się od nazwy apelatywnej chory oznaczającej kogoś cierpiącego na chorobę^[3].

Historia

Wzmiankowany początkowo jako własność biskupa krakowskiego, a później Krystyna z Koziegłów, Hińczy z Rogowa oraz Myszkowskich.

W 1424 miejscowość zanotowana w historycznym dokumencie mówiącym, że król polski Władysław Jagiełło na prośby Krystyna przenosi z prawa polskiego na prawo średzkie należące do niego wsie leżące w ziemi krakowskiej: Choroń, Oltowiec, Mirów, Kotowice, Postawczowice, Jaworznik, Dupice, Żerkowice, Siamoszyce, Giebołtów, Kowalów i Kowalików^[2].

W 1439 bracia Koziegłowscy herbu Lis: Jan starszy, Krystyn oraz ich brat przyrodni Jan młodszy, synowie oraz dziedzice zmarłego kasztelana sądeckiego Krystyna z Koziegłów na podstawie uzgodnień podzielili się spadkiem. Janowi starszemu przypadły 4 kuźnice, miasto Koziegłowy oraz Zamek w Koziegłowach. Do majątku tego przynależały również okoliczne wsie w tym m.in. Choruń. W 1440 Jan z Koziegłów sprzedał wieś wraz z inwentarzem oraz zasiewami folwarcznymi za 400 grzywien Piotrowi z Zebrzydowic. W 1532 król polski Zygmunt Stary zatwierdził przebieg granicy pomiędzy wsią królewską Biskupice leżącą w starostwie olsztyńskim i znajdującej się w tenucie kasztelana lędzkiego Piotra z Opalenicy, a wsią Choruń należącą wówczas do kasztelana wieluńskiego Marcina Myszkowskiego^[1].

Od XVI w. istnieje tu filia parafii z Przybynowa. W 1657 zbudowany został kościół parafialny. W I połowie XIX wieku zbudowany został dwór.

Miejscowość wymieniona została w powiecie będzińskim w gminie Choroń, parafia Przybynów w XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. Gmina podlegała okręgowi IV w Koziegłowach i w 1880 mieszkało w niej w sumie 2974 osób. Doba te składały się z folwarków Choroń i Przybnów oraz osad Baranowizna, Całgów, Rajczyk, Pohulanka lub Babia Góra i wsi: Choroń, Przybnów, Zaborze, Poraj. Dobra te nabyte zostały w 1865 za 85 000 rubli srebrnych przez hrabiego Seweryna Uruskiego^[4].

W 1827 w Choruniu znajdowały się 53 domy zamieszkiwane przez 400 mieszkańców. W 1880 wieś miała w sumie 3082 mórg rozległości w tym folwark Choroń liczył 489 m. gruntów ornych oraz ogrodów, 86 m. łąk, 17 m. pastwisk, 1616 m. lasów oraz 29 m. nieużytków lub placów. Rolnicy stosowali w uprawach płodozmian 9 polowy. Miejscowość w większości była wówczas drewniana i miała 8. budowli murowanych. We wsi znajdowały się pokłady torfu, kamienia wapiennego i marglu. Funkcjonowały tu zakłady przemysłowe: gorzelnia oraz 5 młynów. Ludność miejscowa trudniła się rolnictwem oraz wyrobem płótna^[4].

W latach 1912–1929 gruntownie przebudowany został kościół parafialny.

21 sierpnia 1943 Niemcy rozstrzelali 11. mieszkańców wsi, 4 osoby aresztowano, a następnie zamordowano w lesie Zalesice, koło Julianki^[5]

W latach 1949–1952 odbyła się gruntowna przebudowa kościoła parafialnego. W 2008 otwarto Dom Kultury w Choroniu.

Do 1925 roku istniała gmina Choroń. W latach 1954-1972 wieś należała do gromady Choroń, a była jej siedzibą do 1959 r. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Turystyka

Ok. 4 km na południowy zachód od wsi znajduje się zalew, gdzie można uprawiać sporty wodne. Zabytkowy kościół z XVII wieku. Aleja lipowa, również z XVII w. Ośrodek sportowy, w którego skład wchodzą: boisko do piłki nożnej, kort tenisowy, bieżnia, boiska do siatkówki i koszykówki.

Parafia rzymskokatolicka

W czerwcu 1916 roku powstała rzymskokatolicka parafia w Choroniu, wydzielona z parafii św. Mikołaja w Przybynowie. Erygowana została przez biskupa kieleckiego, Augustyna Łosińskiego.

Galeria

• 

  (c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

  Ruiny jednego z wapienników

• 

  Remiza OSP

• 

  Wieża przeciwpożarowa

• 

  Szlaki turystyczne w Choroniu

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. II, C-D, hasło "Choroń". Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1997, s. 72. ISBN 83-85579-64-8.
• Zofia Leszczyńska-Skrętowa: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. I, zesz. 1, hasło: "Choroń". Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 360-361.
• Waldemar Bukowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. IV, zesz. 3, (Mieszczyński Staw – Mogilany), hasło: "Mirów". Kraków: Wydawnictwo Naukowe Societas Vistulana, 2011, s. 536-545. ISBN 978-83-61033-50-9.

Linki zewnętrzne

• Choroń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 321 .
• Choroń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 631 .
• Choroń w Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu (online)