Chrobotek leśny
.jpg) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | chrobotek leśny |
| Nazwa systematyczna | |
| Cladonia arbuscula (Wallr.) Flot. Thermen Warmbrunn: 94 (1839) | |
Chrobotek leśny, chrobotka leśna (Cladonia arbuscula (Wallr.) Flot.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1829 r. Carl Friedrich Wallroth nadając mu nazwę Patellaria foliacea var. arbuscula. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1839 r. Julius von Flotow, przenosząc go do rodzaju Cladonia[1].
Gatunek ten występuje w dwóch podgatunkach[1]:
- Cladonia arbuscula subsp. arbuscula (Wallr.) Flot. 1839. Synonimy: Cladina arbuscula (Wallr.) Burgaz,
Cladina arbuscula (Wallr.) Burgaz, subsp. arbuscula, Cladonia sylvatica var. scabrosa Leight.
- Cladonia arbuscula subsp. squarrosa (Wallr.) Ruoss 1987. Synonim: Cladina arbuscula subsp. squarrosa (Wallr.) Burgaz
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
W Polsce występuje podgatunek squarrosa[2]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym czasami wyróżnia się jeszcze podgatunek Cladonia arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Ruoss 1987[2], jednak według Index Fungorum jest to odrębny gatunek, o polskiej nazwie chrobotek łagodny (Cladonia mitis)[3].
Morfologia
Plecha z glonami protokokkoidalnymi, zróżnicowana na plechę pierwotną i wtórną. Skorupiasta plecha pierwotna zanika bardzo wcześnie. Plecha wtórna to krzaczkowate podecja o wysokości 2–10 cm i grubości 0,7–2 mm. Podecja są puste w środku, rozgałęzione 2–4-dzielnie, a ich brunatne zakończenia są lekko zagięte w jedną stronę. W miejscu rozgałęzień występuje otworek. Kory brak, powierzchnia podecjów jest pilśniowata i ma barwę żółtozieloną lub szarozieloną. Smak gorzki. Reakcje barwne: podecja K–, Pd+ czerwony[3].
Owocniki pojawiają się bardzo rzadko na szczytach gałązek. Są to apotecja lecideowe o brązowych tarczkach i średnicy 0,5-0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 7–13 × 2,5–5 μm. Często natomiast na szczytach gałązek występują brązowe pyknidy[3].
Występowanie i siedlisko
Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej, Południowej, Europie i Azji, znany jest także na wielu wyspach. Szczególnie częsty jest na półkuli północnej, tutaj jego północny zasięg sięga po północne wybrzeża Grenlandii i Svalbard[4]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju[3].
Rośnie w świetlistych borach sosnowych i lasach mieszanych[3]. W Polsce podlega ochronie częściowej[5].
Gatunki podobne
W Polsce występują cztery bardzo podobne gatunki chrobotków: leśny (Cladonia arbuscula), łagodny (Cladonia mitis), reniferowy (Cladonia rangiferina) i najeżony (Cladonia portentosa). Wszystkie są pospolite i występują na podobnych siedliskach. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że niektóre z nich posiadają podgatunki, a jeszcze bardziej to, że te same gatunki opisywane są pod różnymi nazwami, w zależności od przyjętej taksonomii. Chrobotka łagodnego najłatwiej rozróżnić po smaku (ma łagodny), chrobotek najeżony tworzy najczęściej 3-dzielne rozgałęzienia, chrobotek reniferowy 3-4-dzielne i jest jasnoszary[3].
Przypisy
- ↑ a b c d Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c d Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ a b c d e f Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 0 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
Media użyte na tej stronie
(c) Lairich Rig, CC BY-SA 2.0
A lichen - Cladonia arbuscula subsp. squarrosa. This species was photographed as part of a quick examination of the mat-forming species of Cladonia in a small area of moorland; see the main item: 1060979.
A comparison of the species illustrated here with C. portentosa should make it clear that the pattern of branching is very different; the ends of the branches of C. arbuscula tend to point in the same direction (for example, in this photograph, many of them are pointing down and to the left, while few are pointing up or to the right). Several larger tufts of this species occurred in the selected area, but this small specimen shows the main features more clearly.
This is another species that is "fairly common and widespread on acid heathlands, particularly peat moors in upland areas and dunes" [Frank S. Dobson, "Lichens - An Illustrated Guide to the British and Irish Species"].Autor: Jason Hollinger, Licencja: CC BY 2.0
Cladina arbuscula (Wallr.) Flotow 20090528.66
Vavenby, BCAutor: Ed Uebel, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cladonia arbuscula (Wallr.) Flotow
Photograph of a herbarium specimen.
This specimen of C. arbuscula was growing on soil along the Blue Trail at the Humboldt Field Research Institute on Eagle Hill in Steuben, Washington County, Maine, USA (Lat. 44o27.585' N, Long. 67o56.016' W).
Collected by E.C. Uebel, determined by Dr. David H.S. Richardson (No. U-213, 11 Jun 2001)