Chwaliszew

Artykuł

51°38′39″N 17°31′58″E

- błąd

38 m

WD

51°39'N, 17°32'E

- błąd

2304 m

Odległość

686 m

Chwaliszew
wieś
Ilustracja
ul. Zdunowska
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

krotoszyński

Gmina

Krotoszyn

Liczba ludności (2012)

975

Strefa numeracyjna

62

Kod pocztowy

63-750

Tablice rejestracyjne

PKR

SIMC

0201773

Położenie na mapie gminy Krotoszyn
Mapa konturowa gminy Krotoszyn, na dole znajduje się punkt z opisem „Chwaliszew”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Chwaliszew”
Położenie na mapie powiatu krotoszyńskiego
Mapa konturowa powiatu krotoszyńskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Chwaliszew”
Ziemia51°38′39″N 17°31′58″E/51,644167 17,532778

Chwaliszewwieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie Krotoszyn. Leży ok. 9 km na wschód od Krotoszyna i ok. 17 km na zachód od Ostrowa Wlkp., nad Czarną Wodą, przy drodze Sulmierzyce-Biadki.

Do roku 1932 miejscowość położona była w powiecie odolanowskim, w latach 1932–1934 w powiecie ostrowskim, w latach 1975–1998 w województwie kaliskim, a w latach 1934–1975 i od 1999 w powiecie krotoszyńskim. Na początku roku 2009 liczyła 974 mieszkańców.

We wsi usytuowany jest neobarokowy kościół pw. św. Mikołaja Biskupa z 1898 r. z zabytkowymi barokowymi rzeźbami drewnianymi apostołów Piotra i Pawła. Naprzeciwko kościoła, za małym zespołem parkowym, znajduje się dworek z XIX w. W zachodniej części miejscowości zwanej Piaski (ul. Zdunowska) znajduje się dom drewniany z końca XIX w.

W Chwaliszewie urodził się Adam Olejnik (1887–1939), rzeźbiarz zajmujący się głównie tematyką patriotyczną (np. pomnik Konrada Wallenroda w Sędziszewie). Został zamordowany przez hitlerowców w Fordonie k. Bydgoszczy.

Nazwa

Nazwa „Chwaliszew” pochodzi od dawnych właścicieli miejscowości – Chwaliszewskich herbu Rola. Podczas zaboru pruskiego miejscowość nosiła nazwę Chwalischew.

W miejscowym zwyczaju funkcjonuje również podział miejscowości na następujące części: Chwaliszew (od Czarnej Wody na wschód), Piaski (zachodnia część do rzeki Czarna Woda), Piekło (czworaki obok dworku, ul. Krótka), Zapłocie (część południowa, ul. Spokojna, Południowa – dawniej Chwaliszewek), Jobki (przysiółek w części wschodniej), Sobki (przysiółek w części południowo-wschodniej)

Historia

Stara chałupa drewniana

Pierwsze ślady osadnictwa na terenie Chwaliszewa pochodzą z epoki kamienia/epoki brązu. W roku 1952 na użytkowanej rolniczo wydmie prowadzone były (przez Alicję i Leona Łuków) badania archeologiczne. Znaleziono podczas ich trwania szczątki narzędzi kamiennych i naczyń glinianych, datowanych (prawdopodobnie) na przełom epoki kamienia i brązu. Nieopodal wsi znajdują się kurhany z epoki brązu, przypisywane kulturze łużyckiej.

Pierwsze pisemne wzmianki o Chwaliszewie pochodzą z 1521 r., choć wiadomo, iż pierwszy kościół w miejscowości istniał już w XIV wieku. W roku 1793 Chwaliszew znalazł się w granicach zaboru pruskiego. Podczas zaborów miejscowość przeszła w ręce rodziny Thurn und Taxis, która odegrała kluczową rolę w formowaniu instytucji poczty na terenie Europy.

Podczas I wojny światowej przez wieś przemieszczały się na front wschodni wojska Cesarstwa Niemieckiego. Po I wojnie światowej mieszkańcy brali czynny udział w powstaniu wielkopolskim. Byli to m.in. Marcin Serek[1] – były feldwebel wojsk cesarskich, odznaczony krzyżem żelaznym I klasy za uratowanie rannego dowódcy w bitwie pod Stębarkiem (niem. Tannenberg) oraz Józef Koniarek.

Podczas II wojny światowej Chwaliszew ponownie znalazł się pod okupacją niemiecką, wchodząc w skład Kraju Warty (niem. Warthegau). W ramach akcji Heim ins Reich we wsi osiedliły się dwie rodziny niemieckie – jedna pochodząca z Łotwy lub Estonii, druga z Besarabii.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Krotoszyn (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Krotoszyn, Polska
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Powiat krotoszyński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu krotoszyńskiego, Polska
MOs810, WG 2014 20, OChK Las Miejski (Chwaliszew) (2).JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chwaliszew. Stara zabudowa drewniana.