Cmentarz żydowski w Toruniu

Cmentarz żydowski w Toruniu
	nr rej. A/553 z 29 maja 1991
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Pułaskiego 18/20
Typ cmentarza	wyznaniowy
Wyznanie	judaizm
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	0,8 ha
Data otwarcia	XVIII wiek
Data ostatniego pochówku	l. 30. XX wieku
Data likwidacji	1975
	Położenie na mapie Torunia Cmentarz żydowski
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz żydowski
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Cmentarz żydowski
	53°01′00″N 18°37′42″E/53,016667 18,628333

Cmentarz żydowski w Toruniu – nieczynny cmentarz wyznania judaistycznego w Toruniu.

Lokalizacja

Cmentarz jest usytuowany we wschodniej części Torunia (Jakubskie Przedmieście), w bliskim sąsiedztwie cmentarza św. Jakuba - od północy i wschodu ograniczony budynkami mieszkalnymi (ulica Konopackich), od południa ulicą Antczaka, zaś od zachodu ulicą Pułaskiego. Główne wyjście do cmentarza znajduje się przy ulicy Pułaskiego 18/20^[1].

Historia

Powstał on najpewniej w XVIII wieku; obecny cmentarz jest prawdopodobnie tożsamy z wymienionym w dokumentach z 1723 roku miejscem pochówku dla Żydów na gruntach miejskich przed bramą św. Jakuba^[2]. Z 1810 roku pochodzi wzmianka o szkodach, jakie na cmentarzu czyniło bydło wypasane przez mieszkańców przedmieść Jakubskiego i Św. Katarzyny, najstarszy zachowany nagrobek natomiast pochodził z 1847 roku. W czasach PRL-u uległ poważnej dewastacji i został zlikwidowany w 1975 roku. Nie zachował się ani jeden nagrobek, a ich wygląd znany jest jedynie z dokumentacji wykonanej w tym roku przez Pracownię Konserwacji Zabytków, do której dokumentację fotograficzną sporządził Bohdan Horbaczewski. Do rejestru zabytków teren pocmentarny trafił w 1991 roku, jednak nie zapobiegło to rozebraniu resztek domu przedpogrzebowego przez okoliczną ludność. W 2009 roku teren cmentarza został uporządkowany – wytyczono na nowo alejki, uczytelniono pozostałości ogrodzenia, osadzono metalowe furtki na pozostałościach dawnej bramy od strony ul. Pułaskiego oraz dokonano odsłonięcia kamienia upamiętniającego najwybitniejszą postać pochowaną na cmentarzu – rabina Cwi Hirsz Kaliszera. Ponadto w 2010 roku ustawiono tablicę informacyjną ze zdjęciem domu przedpogrzebowego i historią cmentarza^[3].

W styczniu 2016 roku w Toruniu odbyły się ogólnopolskie obchody Dnia Judaizmu w Kościele katolickim, w czasie których przedstawiciele obu religii odmówili modlitwy za zmarłych na tym cmentarzu, zarówno w języku polskim jak i hebrajskim^[4].

Galeria

Fragment ogrodzenia z bramą, ul. Pułaskiego
Tablica informacyjna przy ul. Antczaka
Ogrodzenie cmentarza, ul. Pułaskiego
Widok ogólny

Zobacz też

Przypisy

↑ K. Bielawski: Cmentarz żydowski w Toruniu. [dostęp 2008-06-03]. (pol.).
↑ M. Niedzielska, Cmentarz żydowski w Toruniu, Toruń 2010, s. 33; Burchard podaje datę XIX w.
↑ Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. 2010-12-28. [dostęp 2011-02-15].
↑ Ogólnopolskie obchody Dnia Judaizmu odbyły się w Toruniu, Onet.pl, 18 stycznia 2016 [dostęp 2021-07-09] .

Bibliografia

Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 44.
Magdalena Niedzielska: Cmentarz żydowski w Toruniu. Toruń: 2010. ISBN 978-83-7611-826-0.

Linki zewnętrzne

Cmentarz żydowski w Toruniu na portalu Wirtualny Sztetl

[kirkuty-1] K. Bielawski: Cmentarz żydowski w Toruniu. [dostęp 2008-06-03]. (pol.).

[2] M. Niedzielska, Cmentarz żydowski w Toruniu, Toruń 2010, s. 33; Burchard podaje datę XIX w.

[3] Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. 2010-12-28. [dostęp 2011-02-15].

[4] Ogólnopolskie obchody Dnia Judaizmu odbyły się w Toruniu, Onet.pl, 18 stycznia 2016 [dostęp 2021-07-09] .

[1]

[2]

[3]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne