Columbia (wahadłowiec)
 Wahadłowiec Columbia | |
| Nazwa | Columbia |
|---|---|
| Oznaczenie | OV-102 |
| Data pierwszego lotu | 12 kwietnia 1981 |
| Pierwsza misja | |
| Data ostatniego lotu | 16 stycznia 2003 |
| Ostatnia misja | |
| Liczba zakończonych misji | 28 |
| Liczba orbit | 4808 |
| Pokonany dystans | 201 497 772 km |
| Liczba dni w przestrzeni kosmicznej | 300 |
| Status | Zniszczony w katastrofie w 2003 |
Columbia – pierwszy wahadłowiec NASA, który odbył lot kosmiczny[a]. Uległ zniszczeniu 1 lutego 2003, podczas powrotu z misji STS-107. Zginęła wtedy cała siedmioosobowa załoga.
Nazwa
Columbia została nazwana tak jak stacjonujący w Bostonie żaglowiec Columbia, dowodzony przez Roberta Graya, pierwszy amerykański okręt, który opłynął świat pod koniec XVIII wieku. Nazwa upamiętnia także Columbię, moduł dowodzenia Apollo 11[1].
Ważniejsze daty
| Data | Wydarzenie |
|---|---|
| 26 lipca 1972 | Podpisanie kontraktu na budowę |
| 25 marca 1975 | Rozpoczęcie budowy kadłuba |
| 17 listopada 1975 | Rozpoczęcie budowy modułu załogi |
| 28 czerwca 1976 | Początek montażu modułu załogi |
| 13 września 1976 | Początek montażu części rufowej kadłuba |
| 13 grudnia 1976 | Początek montażu górnej przedniej części kadłuba |
| 3 stycznia 1977 | Początek montażu stabilizatorów pionowych |
| 26 sierpnia 1977 | Do Palmdale docierają skrzydła od Grummana |
| 28 października 1977 | Montaż przedniej dolnej części kadłuba |
| 7 listopada 1977 | Początek ostatecznego montażu |
| 24 lutego 1978 | Ukończone hamulce aerodynamiczne |
| 28 kwietnia 1978 | Ukończone drzwi luku towarowego |
| 26 maja 1978 | Montaż przedniej górnej części kadłuba |
| 7 lipca 1978 | Montaż obu drzwi luku towarowego |
| 11 września 1978 | Ukończona część dziobowa |
| 3 lutego 1979 | Zakończenie łączonego testu systemów |
| 16 lutego 1979 | Ukończona śluza |
| 5 marca 1979 | Zakończenie testów |
| 8 marca 1979 | Inspekcja, ostateczne zatwierdzenie |
| 8 marca 1979 | Przejazd z Palmdale do Dryden (38 mil) |
| 12 marca 1979 | Lądowy transport z Palmdale do Edwards |
| 20 marca 1979 | Transport lotniczy z DFRF do Bigs AFB (Teksas) |
| 22 marca 1979 | Transport lotniczy z Bigs AFB do Kelly AFB (Teksas) |
| 24 marca 1979 | Transport lotniczy z Kelly AFB do Eglin AFB (Floryda) |
| 24 marca 1979 | Transport lotniczy z Eglin, AFB do Kennedy Space Center |
| 3 listopada 1979 | Test zewnętrznej jednostki zasilania |
| 16 grudnia 1979 | Początek zintegrowanego testu systemów orbitera |
| 14 stycznia 1980 | Zakończenie zintegrowanego testu systemów orbitera |
| 20 lutego 1981 | Gotowość do startu |
| 12 kwietnia 1981 | Pierwszy lot (STS-1) |
| 1 lutego 2003 | Katastrofa podczas powrotu na Ziemię |
Udoskonalenia
Columbia była pierwszym promem, który przeszedł zaplanowany program inspekcji i unowocześnień. W roku 1991 Columbia została przetransportowana do swojego „miejsca narodzin” – hali montażowej firmy Rockwell w Palmdale, Kalifornia. W pojeździe dokonano około pięćdziesięciu usprawnień, między innymi dodano karbonowe hamulce, poprawiono sterowanie koła dziobowego, usunięto instrumenty używane w fazie testowej orbitera, a także poprawiono system ochrony termicznej. Orbiter powrócił na Florydę w lutym 1992.
W roku 1994 Columbia została przetransportowana do Palmdale na swój pierwszy remont kapitalny, zwany Okresem Serwisowym Orbitera (ang. Orbiter Maintenance Down Period – OMDP). Taki gruntowny remont trwa zazwyczaj rok lub dłużej, po którym w pełni sprawny pojazd jest gotowy do użytku.
Drugi OMDP Columbia przeszła w roku 1999, kiedy to inżynierowie dokonali ponad stu modyfikacji orbitera. Najbardziej znaczącą zmianą było wprowadzenie wielofunkcyjnego systemu paneli (ang. Multi-functional Electronic Display System – MEDS) – „szklanego kokpitu”. MEDS zastąpił tradycyjne wskaźniki i pokrętła na rzecz małych, skomputeryzowanych ekranów. Nowy system poprawił interakcję załogi z orbiterem w czasie lotu, a także zmniejszył koszty obsługi przez wyeliminowanie przestarzałych, skomplikowanych systemów elektromechanicznych.
Columbia była najcięższym promem NASA i z tego względu nie mogła być wyposażona w sprzęt umożliwiający udział w budowie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i efektywną realizację misji na orbicie o tak dużej inklinacji. Prace w ramach OMDP-2 wykonano więc z myślą o przyszłym wykorzystaniu orbitera do misji charakteryzujących się mniejszymi wymaganiami odnośnie do masy orbitera, np. serwisowanie teleskopu Hubble’a czy wynoszenie na orbitę ciężkich ładunków[1][2].
Misje
Prom kosmiczny Columbia wykonał 28 lotów, spędził w przestrzeni kosmicznej 300,74 dni, zaliczył 4808 orbit, łącznie przeleciał 201 497 772 km (wliczając również jego ostatnią misję). Na pokładzie Columbii przebywało 160 astronautów.
| Data | Oznaczenie | Uwagi |
|---|---|---|
| 12 kwietnia 1981 | STS-1 | Pierwsza misja promu |
| 12 listopada 1981 | STS-2 | Pierwsze ponowne użycie załogowego pojazdu kosmicznego; pierwsze użycie SRMS |
| 22 marca 1982 | STS-3 | Lądowanie w White Sands Missile Range |
| 27 czerwca 1982 | STS-4 | Ostatni lot techniczny promu |
| 11 listopada 1982 | STS-5 | Pierwsza 4-osobowa załoga |
| 28 listopada 1983 | STS-9 | Pierwsza 6-osobowa załoga |
| 12 stycznia 1986 | STS-61-C | Polityk Bill Nelson na pokładzie |
| 8 sierpnia 1989 | STS-28 | Wypuszczenie satelity rozpoznawczego KH-11 |
| 9 stycznia 1990 | STS-32 | Odzyskanie satelity Long Duration Exposure Facility |
| 2 grudnia 1990 | STS-35 | Wyniesienie wielu teleskopów widma podczerwieni i promieniowania X |
| 5 czerwca 1991 | STS-40 | Piąta misja Spacelab – Life Sciences-1 |
| 25 czerwca 1992 | STS-50 | U.S. Microgravity Laboratory 1 (USML-1) (Amerykańskie Laboratorium Mikrograwitacji) |
| 22 października 1992 | STS-52 | Wypuszczenie Laser Geodynamic Satellite II (Laserowy Satelita Geodynamiczny II) |
| 26 kwietnia 1993 | STS-55 | Badania mikrograwitacyjne na niemieckim Spacelab D-2 |
| 18 października 1993 | STS-58 | Badania Life Sciences na Spacelab |
| 4 marca 1994 | STS-62 | United States Microgravity Payload-2 (USMP-2) (Amerykański Ładunek Mikrograwitacyjny) |
| 8 lipca 1994 | STS-65 | International Microgravity Laboratory (IML-2) (Międzynarodowe Laboratorium Mikrograwitacyjne) |
| 20 października 1995 | STS-73 | United States Microgravity Laboratory (USML-2) (Amerykańskie Laboratorium Mikrograwitacyjne) |
| 22 lutego 1996 | STS-75 | Ponowny lot systemu satelitarnego Tethered – Tethered Satellite System Reflight (TSS-1R) |
| 20 czerwca 1996 | STS-78 | Life and Microgravity Spacelab (LMS) (Laboratorium Kosmiczne Życia i Mikrograwitacji) |
| 19 listopada 1996 | STS-80 | Trzeci lot Wake Shield Facility (WSF) |
| 4 kwietnia 1997 | STS-83 | Microgravity Science Laboratory (MSL) – misja skrócona |
| 1 lipca 1997 | STS-94 | Microgravity Science Laboratory (MSL) – ponowny lot |
| 19 listopada 1997 | STS-87 | United States Microgravity Payload (USMP-4) |
| 17 kwietnia 1998 | STS-90 | Neurolab – Spacelab |
| 23 lipca 1999 | STS-93 | Wypuszczenie Obserwatorium rentgenowskiego Chandra |
| 1 marca 2002 | STS-109 | Misja naprawcza Teleskopu Kosmicznego Hubble’a |
| 16 stycznia 2003 | STS-107 | Prom zniszczony w czasie powrotu 1 lutego 2003. Zginęła cała załoga – siedmioro astronautów. |
Katastrofa orbitera
1 lutego 2003, podczas powrotu z przestrzeni kosmicznej, prom uległ zniszczeniu w wyniku uszkodzenia osłony termicznej na krawędzi natarcia lewego skrzydła. Uszkodzenie osłony nastąpiło w czasie wznoszenia po starcie, za sprawą fragmentu pianki osłaniającej zbiornik zewnętrzny wahadłowca, który oderwał się od zbiornika i uderzył w skrzydło orbitera powodując dziurę o średnicy ok. 25 cm, wskutek czego w trakcie przelotu przez termosferę gorące gazy mogły dostać się do środka. W trakcie wejścia w atmosferę w ostatnich minutach misji okazało się, że uszkodzenie było śmiertelnie poważne – w katastrofie zginęła cała załoga – 7 astronautów, w tym pierwszy Izraelczyk na orbicie, płk Ilan Ramon. Spowodowało to zawieszenie dalszych lotów wahadłowców NASA aż do startu promu Discovery 26 lipca 2005 w misji STS-114.
Zobacz też
- program lotów wahadłowców
- lista misji wahadłowców
- oznaczenia promów kosmicznych
- Orbiter Major Modification
Galeria
Uwagi
- ↑ Pierwszym wahadłowcem używanym przez NASA był, co prawda, prom Enterprise, jednak był on używany tylko do testów w lotach ślizgowych, bez własnego napędu.
Przypisy
Bibliografia
- Columbia (OV-102). science.ksc.nasa.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-06)]. (ang.)
Media użyte na tej stronie
SVG version of PNG Space Shuttle Logo/Patch.
Start wahadłowca Columbia ze stanowiska 39A rozpoczynający misję STS-1 w dniu 12 kwietnia 1981 roku, kilka sekund po godzinie 7. Astronauci John Young i Robert Crippen zostali wyniesieni na orbitę Ziemi w celu odbycia zaplanowanej na 54 godziny misji, która zakończyła się lądowaniem bez użycia silników w bazie Edwards w Kaliforni.
Space Shuttle Columbia is shown seconds from touchdown with two T-38 chase planes following it in to the landing strip, following the completion of the STS-3 mission.
In memory of the Space Shuttle Columbia crewmembers who lost their lives on February 1, 2003, a massive collection of flowers, balloons, flags, signs, and other arrangements were placed at the Johnson Space Center sign at the Center's main entrance.
A close-up camera view shows Space Shuttle Columbia as it lifts off from Launch Pad 39A on mission STS-107. Launch occurred on schedule on 16th of January, 2003 at 10:39 EST (15:39 UTC).
Spaceship Columbia launch at dawn
- Caption: "KSC-02PD-0217 (03/01/2002) --- KENNEDY SPACE CENTER, FLA. -- Space Shuttle Columbia emblazons the pre-dawn clouds as it soars into the sky on its 27th flight into space on STS-109. Liftoff occurred at 5:22:02:08 a.m. CST(11:22:02:08 GMT). The goal of the mission is the maintenance and upgrade of the Hubble Space Telescope, to be carried out in five spacewalks."
This scene represents the end of NASA's STS-1 mission and the beginning of STS-2 in that the orbiter Columbia is arriving at Kennedy Space Center in Florida to begin the lengthy process of preparing it for STS-2. The vehicle landed at Dryden Flight Research Center on April 14 after an historic 2 1/3 day flight in Earth orbit. It was mated to this 747 aircraft, titled NASA 905, and flown over the USA to its Florida destination. It was later removed from atop NASA 905 and moved to the orbiter processing facility for the beginning of refurbishment.
The Space Shuttle Columbia makes its 18th landing. Landing occurred at 6:48 a.m. (EST), November 5, 1995.
A timed exposure of the first Space Shuttle mission, STS-1, at Launch Pad A, Complex 39, turns the space vehicle and support facilities into a night-time fantasy of light. To the left of the Shuttle are the fixed and the rotating service structures.
Space Shuttle Columbia approaching Edwards Air Force Base on mission STS-1 on April 14, 1981.