Concertino (forma muzyczna)

Igor Strawinski, Concertino na kwartet smyczkowy, 1920 (fragment)

Concertino (niem. Konzertstück) – utwór muzyczny na instrument solowy z towarzyszeniem orkiestry, pochodna koncertu.

Nazwa jest włoskim zdrobnieniem słowa „koncert” (wł. concerto)[1] i oznacza miniaturyzację tej formy muzycznej[2]. W Niemczech przyjęła się nazwa Konzertstück[3].

Jest rodzajem miniatury koncertowej[3], zapoczątkowanej w okresie wczesnego romantyzmu (ok. 1800)[4]. Przyjmuje uproszczoną formę jedno- lub kilkuczęściową (zwykle graną bez przerw), z płynnymi zmianami tempa i charakteru utworu[5][4][6].

Najczęściej concertino nawiązuje do tradycyjnego koncertu, zachowując jego trzyczęściowy układ o charakterze repryzowym. Jest ono zwykle realizowane w znacznie okrojonej formie w stosunku do koncertu romantycznego w stylu brillant, ma także dużo prostszą i mniej sformalizowaną budowę wewnętrzną[7][4]. W swojej formie concertino wraca do pierwotnego sposobu koncertowania, opartego na dialogu instrumentu solowego z orkiestrą, niekiedy nawet przy użyciu krótkich fraz, jak w Concertino na fortepian i orkiestrę (1925) Arthura Honeggera[7].

Najbardziej znane concertina z epoki romantyzmu to m.in. Concertino Es-dur na klarnet i orkiestrę, op. 26 (1811) i Konzertstück na fortepian i orkiestrę (1821) oba Carla Marii von Webera oraz Konzertstück für Klavier und Orchester G-dur, op. 92 (Introduction und Allegro appassionato) (1849) Roberta Schumanna[3][5][4]. Jako forma muzyczna concertino stało się ponownie modne od lat 30. XX wieku, czego przykładem może być Konzertstück na trautonium i orkiestrę smyczkową (1931) Paula Hindemitha oraz Concertino de printemps na skrzypce i orkiestrę, op. 135 (1934) Dariusa Milhauda[a][3].

Zobacz też

  • Concertino (grupa instrumentów)

Uwagi

  1. ↑ W latach 50. Darius Milhaud skomponował concertina na pozostałe pory roku: Concertino d'Été op. 311 (1951), Concertino d'Automne op. 309 (1951) i Concertino d'Hiver op. 327 (1953).

Przypisy

  1. ↑ Habela 1968 ↓.
  2. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 778.
  3. ↑ a b c d Hutchings 2004 ↓.
  4. ↑ a b c d Konzertstück, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2018-01-15] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  5. ↑ a b Chodkowski 1995 ↓.
  6. ↑ Concertino. [w:] Encyklopedia muzyki RMF Classic [on-line]. [dostęp 2018-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-16)]. (pol.).
  7. ↑ a b Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 787.

Bibliografia

  • Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 39. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • Józef Chomiński, Krystyna Wilkowska-Chomińska: Formy muzyczne. T. 2: Wielkie formy instrumentalne. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987. ISBN 83-224-0224-4. (pol.).
  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 146. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • Arthur Hutchings: Concertino (ii). W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. K. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Stravinski, Concertino (detail).jpg
Autor: Bib-crb, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stravinsky, Concertino pour quatuor à cordes, op. 20 (détail) (Bibliothèque du Conservatoire royal de Bruxelles)