Cyranka modroskrzydła
| Spatula discors[1] | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
 Samiec w szacie godowej | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | cyranka modroskrzydła | ||
| Synonimy | |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty występuje przez cały rok zimowiska | |||
Cyranka modroskrzydła (Spatula discors) – gatunek średniego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).
Systematyka
Jest to gatunek monotypowy[6][7]. Proponowano wydzielić populację ze wschodu zasięgu do podgatunku orphna, ale nie jest on obecnie uznawany[7].
Występowanie
Zamieszkuje północną część Ameryki Północnej. Zimuje w obu Amerykach na południe od linii Kalifornia – Karolina Północna osiągając Chile i Argentynę. Często pojawia się na Antylach i Bahamach, sporadycznie na Galapagos, Grenlandii, Aleutach, Hawajach oraz w Europie[8] i Afryce Północnej. W Polsce pojawia się wyjątkowo – do 2012 roku stwierdzono ją zaledwie 4 razy[9].
Morfologia
- Wygląd
- Samiec ma głowę i szyję łupkowoczarną ze śliwkowym, metalicznym połyskiem. U nasady dzioba charakterystyczny biały sierp. Grzbiet ciemny ze słabo zaznaczonym cętkowaniem. Reszta tułowia, w tym brzuch, rdzawobrązowa z ciemnymi plamkami. W locie widoczna na wierzchu skrzydła błękitna pokrywa skrzydłowa. Lusterko zielone, spód skrzydeł biały. Samica i samiec w szacie spoczynkowej oliwkowobrązowe z błękitnymi pokrywami skrzydłowymi. Samica ma biały brzuch.
- Wymiary średnie[10][11]
- długość ciała ok. 38–43 cm
rozpiętość skrzydeł 58–79 cm
masa ciała ok. 260–410 g
Ekologia
- Biotop
- Różnorodne zbiorniki śródlądowe. Latem preferuje małe, gęsto zarośnięte oczka i wolno płynące rzeki, a zimą duże i płytkie zbiorniki wodne.
- Gniazdo
- Płytkie zagłębienia w pobliżu wody wypełnione trawą oraz chwastami i pokryte puchem[11].
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju 6 do 15 oliwkowobiałych do kremowych jaj[11] o średnich wymiarach 46×33 mm i średniej masie 29 g.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 18 dni przez samicę[11]. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, usamodzielniają się po 35–44 dniach. Opiekuje się nimi wyłącznie samica.
- Pożywienie
- Bezkręgowce wodne uzupełnione przez rośliny wodne i lądowe[11].
Status i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody cyranka modroskrzydła nieprzerwanie od 1988 roku klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[5]. Liczebność światowej populacji fluktuuje w przedziale 2,8–7,4 miliona osobników w zależności od warunków hydrologicznych – susze powodują spadki liczebności populacji[12]. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za lekko spadkowy[5].
W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[13].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Anas discors, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-02-09] (ang.).
- ↑ Anas discors discors, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-01-21] (ang.).
- ↑ Anas discors orphna, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-01-21] (ang.).
- ↑ Denis Lepage: Cyranka modroskrzydła (Anas discors) Linnaeus, 1766. Avibase. [dostęp 2014-01-21].
- ↑ a b c Spatula discors, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-08]. (ang.).
- ↑ a b Blue-winged Teal (Anas discors). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
- ↑ wynik wyszukiwania: Anas discors. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-05-08]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 29. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2012. „Ornis Polonica”. 54, s. 109–150, 2013.
- ↑ Sterry i in. 2002 ↓, s. 70.
- ↑ a b c d e Blue-winged Teal Anas discors. WhatBird. [dostęp 2014-01-21]. (ang.).
- ↑ Blue-winged Teal Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-05-08]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia
- Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Cephas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Geographical distribution of Blue-winged teal.
Autor: Alan D. Wilson, www.naturespicsonline.com, Licencja: CC BY-SA 2.5
Blue-Winged Teal, Birding Center, Port Aransas, Texas
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Eggs of blue-winged teal Two specimens of the same spawn ; collection of Jacques Perrin de Brichambaut.
Autor: Jonathon Jongsma, Licencja: CC BY-SA 3.0
:One of a pair calling from marsh in prairie, presumably female.
- Recorded with parabolic reflector and Sony PCM-M10.
- bird-seen:yes
- playback-used:no
- Common name: Blue-winged Teal
- Type: call
- Genus: Anas
- Species: discors
- Location: Murphy-Hanrehan Park Reserve, Dakota, Minnesota
- Country: United States
- Elevation: 300 m