Cząber górski

Cząber górski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

cząber

Gatunek

cząber górski

Nazwa systematyczna
Satureja montana L.
Sp. Pl. 567. 1 Mai 1753[3]

Cząber górski (Satureja montana) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu basenu Morza śródziemnego. Jest byliną, ma takie same wymagania i właściwości jak cząber ogrodowy, lecz jego zapach jest bardziej intensywny ze względu na większą ilość olejków eterycznych (substancjami czynnymi są garbniki, olejki lotne, żywice, śluzy, karotenoidy, witamina C, prowitamina A, flawonoidy i inne). Liście są krótsze, ciemniejsze, nieco skórzaste, szorstko owłosione z wyraźnie widocznymi punkcikami gruczołów, osiąga wysokość 40-50 cm. Kwitnie na początku sierpnia drobnymi białymi lub jasnoróżowymi kwiatkami, charakterystycznymi dla rodziny jasnotowatych. Krzewinki rosną w zwartych kępach, są silnie rozgałęzione. W uprawach w Polsce jeszcze rzadko spotykany.

Zastosowanie

Roślina ozdobna
Cząber górski ma dekoracyjny charakter i pasuje do ogródków skalnych, rabat bylinowych w ogrodach naturalistycznych, ziołowych i rustykalnych na słonecznych stanowiskach. Nadaje się także jako roślina okrywowa lub na pachnące obwódki ścieżek i tarasów. Można go uprawiać też jako roślinę doniczkową.
Roślina miododajna.
Roślina jadalna
Charakteryzuje się silnym, dość ostrym aromatem, smakiem korzennym, zbliżonym nieco do pieprzu. Jest doskonałą przyprawą do wszelkich potraw z warzyw strączkowych. Dodaje smaku zupom, doskonale łączy się z pomidorem, jest dobrą przyprawą do ryb, zwłaszcza pstrąga. Cząbrem przyprawia się też dziczyznę, zawiesiste sosy, tłuste mięsa, farsze, niektóre grzyby, sałatki. Najlepiej dodawać go pod koniec przyrządzania potrawy. Prawdziwa czubrica zawiera właśnie cząber górski. Za przyprawę może nam posłużyć zarówno świeże ziele, jak i suszone. Możemy ścinać tylko wierzchołki pędów lub całą część nadziemną.
Roślina lecznicza
Przejawia działanie przeciwzapalne, antyseptyczne i wiatropędne. Przeciwdziała nadmiernej fermentacji jelitowej, działa lekko obstrukcyjnie i przeciwbiegunkowo. Zewnętrznie jest stosowany do kąpieli w stanach zapalnych skóry. W ukąszeniach owadów stosuje się napar z ziela. Można również natrzeć swędzące miejsca sokiem ze świeżych liści. W kosmetyce cząber można stosować do maseczek ściągających oraz do przemywania tłustej cery.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-09-04] (ang.).
  3. Satureja montana. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-09-04].

Bibliografia

  • A. Popis-Witkowska, "Przyprawy do każdej potrawy", Gliwice 2008
  • A. Sedo, J. Krejca, "Rośliny źródłem przypraw", Warszawa 1987
  • B. Kędzia „Postępy fitoterapii” 1/2012
  • M. Pogorzelec „Pszczelarstwo” 11/2006
  • www.atlas-roslin.pl „Atlas roślin naczyniowych Polski”

Media użyte na tej stronie

Satureja montana.jpg
Autor: A. Barra, Licencja: CC BY-SA 4.0
Satureja montana. Real Jardín Botánico de Madrid.