Czarna Gwardia
Czarna Gwardia (ros. Чёрная гвардия, ukr. Чорна гвардія) – uzbrojone grupy robotników i chłopów utworzone przez anarchistów[a] po rewolucji lutowej. Początkowo sformowane latem 1917 na Ukrainie przez Mariję Nikiforową i rozszerzone w styczniu 1918 na Moskwę, gdzie działały przy Fabrycznych i Zakładowych Komitetach oraz komórkach Moskiewskiej Federacji Grup Anarchistycznych[1][2].
Historia
Powstanie
Rosyjscy anarchiści sprzeciwili się utworzeniu regularnej Armii Czerwonej z wezwaniem „Do broni!” oraz powszechnej organizacji komitetów rebeliantów w celu całkowitego uzbrojenia ludności. Anarchistyczna prasa Piotrogrodu, Moskwy i innych dużych ośrodków prowadziła masową agitację w celu stworzenia wolnych oddziałów bojowych „Czarnej Gwardii”. Jak napisał gazeta „Buriewiestnik”, organ Federacji Piotrogrodzkiej[3]:
Ci panowie mylą się okrutnie, myśląc, że prawdziwa rewolucja już się skończyła, że teraz pozostaje tylko skonsolidować te obrzydliwe zdobycze, które przyniesione zostały ludowi pracującemu. Nie! Prawdziwa rewolucja, rewolucja społeczna, wyzwoliciel ludu pracującego wszystkich krajów, dopiero się zaczyna.
Marija Nikiforowa, znana pod pseudonimem Marusia, była ukraińską rewolucjonistką anarchistyczną i założycielką pierwszej komórki Czarnej Gwardii w Aleksandrowsku na Ukrainie. Celem zawiązania jednostki była próba wymuszenia reformy rolnej i redystrybucji bogactwa. Nikiforowa skierowała jednostkę Czarnej Gwardii do terroryzowania samorządu Aleksandrowska w celu osiągnięcia zmian politycznych. Później podobne komórki Nestor Machno założył w innych częściach Ukrainy[4].
Siła Czarnej Gwardii szybko rosła, co zauważył w szczególności wiceprzewodniczący Czeka – Jēkabs Peterss. Ponadto do marca 1918 anarchiści kontrolowali 25 rezydencji w Moskwie[3] a niektóre z nich znajdowały się w pobliżu strategicznie ważnych punktów miasta. Ponieważ stosunki między sojusznikami w obozie rewolucyjnym, bolszewikami i anarchistami, stopniowo się pogarszały, przygotowywali się oni do przyszłych starć. Według Czeka, działania anarchistyczne przeciw bolszewikom zaplanowano na 18 kwietnia[b], z tego powodu zdecydowano się na uderzenie wyprzedzające i rozbrojenie jednostek Czarnej Gwardii[2].
Represje w Rosji
W nocy z 11 kwietnia 1918 Feliks Dzierżyński, Przewodniczący Czeka, wysłał około 5000 żołnierzy radzieckich do ataku na kwaterę główną anarchistów w Moskwie[5][6]. Anarchiści odpowiedzieli ostrzałem przy pomocy artylerii, ale bolszewicy stłumili opór na ul. Dońskiej i przystąpili do ataku na ul. Powarskiej. Ostatnim bastionem Czarnej Gwardii był dwór Zeitlin, który został zajęty do godziny 12:00 i generalnie walki między siłami Czeki a anarchistami ustały do godziny 14:00[3]. W wyniku tej operacji bolszewicy zabili 40 anarchistów, z których część rozstrzelano na miejscu. Ponadto w walkach zginęło od 10 do 12 funkcjonariuszy Czeka i żołnierzy[2].
Przypominając te wydarzenia, rosyjski anarchista Wolin napisał w swojej książce Nieznana Rewolucja[7]:
w nocy 12. kwietnia, pod fałszywym i absurdalnym pretekstem, wszystkie organizacje anarchistyczne w Moskwie – głównie te skupione w Federacji Grup Anarchistycznych – zostały zaatakowane i ograbione przez połączone siły wojska i policji. Przez kilkanaście godzin stolica trwała w stanie oblężenia. Do stłamszenia anarchistów użyto nawet ciężkiej artylerii
Operacja ta posłużyła jako sygnał do odsunięcia organizacji wolnościowych w prawie wszystkich ważnych miastach Rosji. I jak zawsze władze prowincji przewyższały w swojej gorliwości te w stolicy.
Lew Trocki, który przez dwa tygodnie przygotowywał cios i który osobiście przeprowadził wśród pułków agitację przeciwko „anarcho-bandytom”, miał satysfakcję, że mógł wygłosić swoją słynną deklarację: „Nareszcie rząd radziecki żelazną miotłą uwolnił Rosję od anarchizmu”
Po klęsce Czarnej Gwardii w Moskwie przeprowadzono przeszukanie zajętych rezydencji i w niektórych znaleziono złoto. Moskiewska Federacja Grup Anarchistycznych została oskarżona o powiązania z przestępcami i aresztowano około 500 osób. W tym samym czasie Dzierżyński komentując to, co się stało, stwierdził[2][8]:
My w żadnym wypadku nie mamy chęci, ni zamiarów zwalczać ideologicznych anarchistów. I obecnie wszyscy ideologiczni anarchiści aresztowani w nocy 12. kwietnia, są wypuszczani z więzień na wolność. Część z nich stanie przed wymiarem sprawiedliwości. Cała maska „anarchizmu” była jedynie przykrywką dla elementu przestępczego i kryminalnego, który przeniknął w szeregi tych grup anarchistycznych. Niewiele jest wśród anarchistów ideowych osób zatrzymanych przez nas.
Wydarzenia w Moskwie były sygnałem do rozpoczęcia walk w innych regionach. Rankiem 12 kwietnia w mieście Gorodiec anarchiści na czele z przewodniczącym rady miejskiej rozpoczęli walkę z bolszewikami. Przy wsparciu samochodów pancernych zdobyli Nowoczerkask i zaczęli polować na bolszewików. Siedzibą anarchistów w regionie Wołga była Samara[9], gdzie podczas kwietniowego „rozbrojenia” oddziałów udało się ukryć broń. Pod koniec kwietnia oddział Czarnej Gwardii Smorodinowa (składający się z 600 bojowników z samochodami pancernymi) zdobył miasto Bugurusłan. Walka anarchistów z bolszewikami w regionie Wołgi trwała przez cały kwiecień i maj. W Kursku anarchiści zbuntowali się i przejęli miasto w dniach 10-29 kwietnia 1918. 9 maja Komisariat Spraw Wewnętrznych wysłał zarządzenie do wszystkich rad prowincji: „Doświadczenia Moskwy, Piotrogrodu i innych miast dowiodły, że chuligani, złodzieje, rabusie i kontrrewolucjoniści chowają się za flagą organizacji anarchistycznych, potajemnie przygotowują obalenie władzy radzieckiej... Rozbroić wszystkie oddziały i organizacje anarchistów. Każdy może mieć broń tylko za pozwoleniem miejscowych Sowietów”. 17 maja anarchiści w sojuszu z maksymalistami stanęli na czele nowego powstania w Samarze[3].
Na Ukrainie
Ostatecznie dziedzictwem Czarnej Gwardii było posłużenie jako wzór dla oddziałów podczas tzw. „Powstania Machny”, znanej również jako Czarna Armia. Po traktacie brzeskim Nestor Machno utworzył jednostkę Czarnej Gwardii na Ukrainie, która później przekształciła się w tak zwaną Rewolucyjną Powstańczą Armię Ukrainy (RIAU). RIAU mogłaby zostać uznana za kontynuację Czarnej Gwardii, była jednak znacznie większa oraz lepiej zorganizowana[10].
Charakterystyka
Anarchiści mieli świadomość, że przestępcy, a także ludzie bez wiarygodności, tylko mogli zaszkodzić sprawie, zwłaszcza w momencie, kiedy sytuacja się zaogniła. W związku z tym z szeregów Czarnej Gwardii wyrzucono osoby o małej wiarygodności, a przyjęcie do jej szeregów było trudniejsze. 4 kwietnia wpłynęła prośba z siedziby Czarnej Gwardii o dostarczenie list wszystkich osób należących do Moskiewskiej Federacji Grup Anarchistycznych. Bojownicy byli przyjmowani do oddziałów wyłącznie na polecenie jednej z lokalnych grup; trzech członków Federacji, Komitetu fabrycznego, lub Rady Okręgowej[2][11].
Czarna Gwardia powstała jako alternatywa dla tradycyjnych struktur wojskowych i zajęła się szkoleniem oddziałów zdolnych do działania w partyzantce. Zamiast zdyscyplinowanej, integralnej armii, anarchiści stworzyli szereg zdyscyplinowanych oddziałów, działających nie w szyku, nie w otwartej bitwie, nie według etykiety wojskowej, ale jako oddziały partyzanckie i terrorystyczne. Oddziały te zostały utworzone w celu „zabezpieczenia podbojów już wyrwanych z zębów burżuazji, która zeszła do podziemia, i najazdów międzynarodowego monopolu na złoto w mundurze Białej Gwardii”. Jednostki te miały zastąpić bojówki przyzwyczajone do działania w carskiej Rosji, których praktyką stanowiły akty ekspropriacji czy terroru przeciwko policji – „propaganda czynem”. Jednocześnie Czarna Gwardia nie miała uczestniczyć w przeszukaniach, aresztowaniach i innych podobnych akcjach, ponieważ uznano to za prerogatywę Czerwonej Gwardii[1].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Stąd też nazwa – czerń jest symbolem anarchizmu.
- ↑ Anarchiści nieustannie zaprzeczali tym plotkom, twierdząc, że zamierzali działać wspólnie z Czerwoną Gwardią i Armią Czerwoną przeciwko Białej Armii.
Przypisy
- ↑ a b Анархисты. Документы и материалы. 1883—1935, Moskwa: РОССПЭН, 1998–1999.
- ↑ a b c d e Шубин Александр Владленович, Анархия – мать порядка. Между красными и белыми, Эксмо, Яуза, 2005, ISBN 5-699-10898-X.
- ↑ a b c d Вячеслав Азаров, Черная гвардия, a-pesni.org, 2003 [dostęp 2021-03-31] [zarchiwizowane z adresu] (ros.).
- ↑ Edward R. Kantowicz, The rage of nations, Grand Rapids, Mich. : Eerdmans, 1999, ISBN 978-0-8028-4455-2 [dostęp 2021-03-31] (ang.).
- ↑ Richard Polenberg, Fighting Faiths: The Abrams Case, The Supreme Court, and Free Speech, Cornell University Press, 1999, ISBN 978-0-8014-8618-0.
- ↑ Российские социалисты и анархисты после Октября 1917 года, socialist.memo.ru [dostęp 2021-03-31] [zarchiwizowane z adresu] (ros.).
- ↑ Volin, The Unknown Revolution, 1917-1921, www.ditext.com, 1947 [dostęp 2021-03-31] (ang.).
- ↑ Ф.Э. Дзержински, К разоружению анархистов (Беседа с товарищем Ф.Э. Дзержинским), docs.historyrussia.org [dostęp 2021-03-31] [zarchiwizowane z adresu] (ros.).
- ↑ Андрей Артемов, МАМА – АНАРХИЯ, ПАПА – СТАКАН ВАКАНО. 96 лет мятежу анархистов на cамарской земле, Другой город - интернет-журнал о Самаре и Самарской области [dostęp 2021-03-31] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-15] (ros.).
- ↑ Victor Serge, Year One of the Russian Revolution, Pluto Press, 1992, ISBN 978-0-7453-0659-9.
- ↑ Малая Дмитровка, Приём, „Анархия”, 15, 10 marca 1918.
Bibliografia
- Borys Łewyćkyj, Terror i rewolucja, Instytut Literacki, Paryż, 1965.
Linki zewnętrzne
- Jak bolszewicy z Czarną Gwardią walczyli (pol.)
Media użyte na tej stronie
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Jsymmetry z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC BY 3.0
The black flag, a traditional anarchist and pirate symbol. Use it for any purposes whatsoever.
-Jonathan Spangler / en:User:jsymmetryAutor: Elekes Andor, Licencja: CC BY-SA 2.0
A Vörös Gárda Péterváron 1917-ben. Ismeretlen fényképész felvétele. A Vörös Gárdáról In: allpowertothesoviets.wordpress.com/2017/11/03/the-red-gua... Hozzáférés: 2020.12.14
The Red Guard and the October Revolution: Posted on November 3, 2017 by allpowertothesoviets
What force did the Petrograd workers offer from a military point of view? This raises the question of the Red Guard. It is time to speak of this in greater detail, for the Red Guard is soon to come out on the great arena of history.
Deriving its tradition from 1905, the Workers’ Guard was reborn with the February revolution and subsequently shared the vicissitudes of its fate. Kornilov, while Commander of the Petrograd military district, asserted that during the days of the overthrow of the monarchy, 30,000 revolvers and 40,000 rifles disappeared from the military stores. Over and above that, a considerable quantity of weapons came into the possession of the people during the disarming of the police and by the hands of friendly regiments. Nobody responded to the demand to restore the weapons. A revolution teaches you to value a rifle. The organized workers, however, had received only a small part of this blessing.
During the first four months the workers were not in any way confronted with the question of insurrection. The democratic régime of the dual power gave the Bolsheviks an opportunity to win a majority in the soviets. Armed companies of workers formed a constituent part of the militia. This was, however, more form than substance. A rifle in the hands of a worker involves a totally different historic principle than the same rifle in the hands of a student.
The possession of rifles by the workers alarmed the possessing classes from the very beginning, since it shifted the correlation of forces sharply to the advantage of the factory. In Petrograd, where the state apparatus supported by the Central Executive Committee was at first an indubitable power, the Workers’ Militia was not much of a menace. In the provincial industrial regions, however, a reinforcement of the Workers’ Guard would involve a complete change of all relations, not only within the given plant but all around it. Armed workers would remove managers and engineers, and even arrest them. Upon resolutions adopted by a factory meeting the Red Guard would not infrequently receive pay out of the factory exchequer. In the Urals, with their rich tradition of guerrilla fighting in 1905, companies of the Red Guard led by the old veterans established law and order. Armed workers almost unnoticeably dissolved the old government and replaced it with soviet institutions. Sabotage on the part of the property owners and administrators shifted to the workers the task of protecting the plants – the machines, stores, reserves of coal and raw materials. Rôles were here interchanged: the worker would tightly grip his rifle in defense of the factory in which he saw the source of his power. In this way elements of a workers’ dictatorship were inaugurated in the factories and districts some time before the proletariat as a whole seized the state power.
Reflecting as always the fright of the property owners, the Compromisers tried with all their might to oppose the arming of the Petrograd workers or reduce it to a minimum. According to Minichev, all the arms in the possession of the Narva district consisted of “fifteen or twenty rifles and a few revolvers.” At that time robberies and deeds of violence were increasing in the capital. Alarming rumours were spreading everywhere heralding new disturbances. On the eve of the July demonstration it was generally expected that the district would be set fire to. The workers were hunting for weapons, knocking at all doors and sometimes breaking them in. red guard detachment petrograd 1917 Red Guard detachment in Petrograd, 1917
The Putilov men brought back a trophy from the demonstration of July 3rd: a machine-gun with five cases of cartridgebelt. “We were happy as children,” said Minichev. Certain individual factories were somewhat better armed. According to Lichkov, the workers of his factory had 80 rifles and 20 big revolvers. Riches indeed! Through the Red Guard headquarters they got two machine-guns. They put one in the dining-room, one in the attic. “Our commander,” says Lichkov, “was Kocherovsky, and his first assistants were Tomchak, who was killed by White Guards in the October Days near Tsarskoe Selo, and Efimov, who was shot by White bands near Hamburg.” These scant words enable us to glance into the factory laboratory where the cadres of the October revolution and the future Red Army were forming, where the Tomchaks and Efimovs were being chosen out, tempered, and were learning to command, and with them those hundreds and thousands of nameless workers who won the power, loyally defended it from its enemy, and fell subsequently on all the fields of battle.
The July Days introduced a sudden change in the situation of the Red Guard. The disarming of the workers was now carried out quite openly – not by admonition but by force. However, what the workers gave up as weapons was mostly old rubbish. All the very valuable guns were carefully concealed. Rifles were distributed among the most reliable members of the party. Machine-guns smeared with tallow were buried in the ground. Detachments of the Guard closed up shop and went underground, closely adhering to the Bolsheviks.
The business of arming the workers was originally placed in the hands of the factory and district committees of the party. It was only after the recovery from the July Days that the Military Organisation of the Bolsheviks, which had formerly worked only in the garrison and at the front, took up the organisation of the Red Guard, providing the workers with military instructors and in some cases with weapons. The prospect of armed insurrection put forward by the party gradually prepared the advanced workers for a new conception of the function of the Red Army. It was no longer a militia of the factories and workers’ districts, but the cadres of a future army of insurrection.
During August, fires in the shops and factories multiplied. Every new crisis is preceded by a convulsion of the collective mind, sending forth waves of alarm. The factory and shop committees developed an intense labor of defending the plants from attacks of this kind. Concealed rifles came out into the open. The Kornilov insurrection conclusively legalized the Red Guard. About 25,000 workers were enrolled in companies and armed – by no means fully, to be sure – with rifles, and in part with machine-guns. Workers from the Schlusselberg powder factory delivered on the Neva a bargeful of hand grenades and explosives – against Kornilov! The compromisist Central Executive Committee refused this gift of the Greeks. The Red Guards of the Vyborg side distributed the gift by night throughout the district.
L.D. Trotsky, “The Art of Insurrection,” The History of the Russian Revolution
Kronológia: libcom.org/library/bolsheviks-workers-control-solidarity-...
Anarchy symbol - Basic traditional circumscribed "A" anarchy symbol based on File:Anarchy symbol neat.png
