Czartawa pośrednia

Czartawa pośrednia
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mirtowce
Rodzina	wiesiołkowate
Rodzaj	czartawa
Gatunek	czartawa pośrednia
Nazwa systematyczna
Circaea intermedia Ehrh.

Czartawa pośrednia (Circaea intermedia Ehrh.) - gatunek rośliny wieloletniej zielnej z rodziny wiesiołkowatych. Występuje w całej Europie, na znacznym obszarze Azji oraz w Afryce Północnej^[3]. W Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach głównie na południu kraju w Karpatach, Sudetach i na Podkarpaciu^[4]. Gatunek neutralny wobec kontynentalizmu. Jest utrwalonym mieszańcem o cechach pośrednich między czartawą pospolitą i czartawą drobną.

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, wyprostowana, rozgałęziona, dorastająca do 40 cm wysokości, w środkowej części kanciasta, w obrębie kwiatostanu gruczołowato owłosiona. Pod ziemią roślina posiada rozłogi.

Liście

W zarysie jajowato wyciągnięte lub szeroko lancetowate, ząbkowane, u nasady sercowate, osadzone na odstających, długich ogonkach. Liście na obrzeżach i wzdłuż nerwów krótko owłosione.

Kwiaty

Drobne, białe lub różowe, zebrane w rozgałęziony, groniasty kwiatostan. Oprócz kwiatostanu szczytowego występują liczne grona boczne. Kwiaty zwykle bez przysadek. Dno kwiatowe z dyskiem o średnicy 0,2-0,4 mm. Przed kwitnieniem oś kwiatostanu wydłuża się, co powoduje, że rozwinięte kwiaty i pączki są oddalone od siebie.

Owoc

Maczugowato kulisty, dwunasienny, pokryty krótkimi, haczykowatymi włoskami długości 0,5-0,6 mm.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit (pączki zimujące znajdują się w glebie). Kwitnie w lipcu-sierpniu. Zapylana jest przez owady, głównie przez muchy. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina ma nadzwyczajne zdolności regeneracyjne może być rozmnażana z kawałków łodygi zawierających po 1 węźle.

Siedlisko

rośnie w cienistych, wilgotnych lasach oraz w zbiorowiskach łęgowych w dolinach potoków i na mokradłach. Preferuje obszary o klimacie umiarkowanie chłodnym. Rośnie na stanowiskach półcienistych, na glebach wilgotnych, obojętnych lub nisko zasadowych.

Fitosocjologia

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku Alno-Ulmion i zespołu roślinności (Ass.) podgórski łęg jesionowy (Carici remotae-Fraxinetum)^[5].

Nazewnictwo

Nazwa rodzajowa przeniesiona została przez Matthiolego na ten rodzaj z określenia odnoszącego się w starożytnej Grecji do dwóch roślin (mandragory lekarskiej i ciemiężyka Vincetoxicum nigrum), nazywanych od imienia mitycznej Circe. Nazwa gatunkowa oznacza "pośredni" i wynika z pośredniego charakteru cech taksonomicznych, co jest wynikiem mieszańcowego pochodzenia tej rośliny^[6].

Zastosowanie

Ta sekcja od 2011-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Roślina lecznicza.

• Surowiec zielarski - surowcem jest ziele i owoce. Zawiera flawonoidy w formie glikozydowej, kwas cynamonowy, galusowy, kawowy i ferulowy.
• Zbiór i suszenie: Ziele należy zbierać do jesieni najlepiej w czasie kwitnienia i owocowania, w dni bezdeszczowe i słoneczne. Suszenie w miejscu suchym przewiewnym. Ziele z owocami zawiera więcej fitosteroli niż przed kwitnieniem.

Działanie Herbata z ziela czartawy działa odtruwająco i moczopędnie, nieznacznie wpływa na układ krążenia. W większych dawkach może mieć ochronny wpływ na wątrobę i rozkurczowy wpływ na drogi żółciowe, wreszcie żółciopędny. Stabilizuje strukturę ścian naczyń krwionośnych. Napar z ziela zawiera antyoksydanty oraz wymiatacze wolnych rodników, substancje hamujące generalnie stany zapalne i rozkurczowe na mięśnie gładkie. Intrakt lub nalewka ze świeżego ziela czartawy 1:3 w dawce 5 ml 2 razy dziennie rozszerza oskrzela i naczynia krwionośne, poprawia krążenie, zapobiega dusznicy i astmie. Zmniejsza tworzenie zakrzepów. Przetwory z czartawy zalecane są przy chorobie wieńcowej, lekkich niedomogach wątroby, przy tendencjach do zakrzepicy, oraz jako środek oczyszczający krew.

Zioło czartawy całkowicie bezpieczne.

Przypisy