Czartowice
| Artykuł | 50°24′17″N 17°46′59″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°24'N, 17°46'E |
| - błąd | 2322 m |
| Odległość | 1347 m |
| wieś | |
 (c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0 Widok wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 122[1] |
| Strefa numeracyjna | 77 |
| Kod pocztowy | 48-210[2] |
| Tablice rejestracyjne | OPR |
| SIMC | 0491222 |
Położenie na mapie gminy Biała _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Biała") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°24′17″N 17°46′59″E/50,404722 17,783056 | |
Czartowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schartowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[3]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 122 osoby[1].
Geografia
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 10 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, tuż przy granicy gminy Biała z gminą Głogówek. Należy do Euroregionu Pradziad[4]. Na północ od miejscowości znajduje się Czartowicki Las.
Środowisko naturalne
W Czartowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Czartowic wynoszą 617 mm. Dominują wiatry zachodnie[5].
Nazwa
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa wywodzi się od staropolskiej nazwy diabła „Czarta”[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako nazwę najstarszą wymienia ją w obecnie używanej polskiej formie „Czartowice” podając jej znaczenie „Teufelsdorf”, czyli w języku polskim „Wieś diabła”[6]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Czartowitz[6], a później na Schartowitz i utraciła swoje pierwotne znaczenie.
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Czartowice, a także wymienia dwie zgermanizowane nazwy Ober-Czartowitz i Nieder-Czartowitz we fragmencie: „Ober-Czartowitz oder Cziartowitz, polnisch Czartowice d. h. Teufelsdorf”[7].
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła ją na nową, całkowicie niemiecką Fichtenwalde.
Historia
Wieś powstała na początku XV wieku. W 1445 podczas transakcji mającej miejsce w Strzelcach Opolskich została sprzedana nowemu właścicielowi. Świadkiem podczas niej był Piotr Bodzanowski, szlachcic ze starego górnośląskiego rodu[8].
Na przełomie XVII i XVIII wieku Czartowice wraz z Moszną, Ogierniczem i Wierzchem otrzymał Paweł Reinhard Bayern, szlachcic rodu wywodzącego się z Brandenburgii, członek rady księstwa opawsko-karniowskiego i sędzia ziemski karniowski. Zmarł w 1715[8].
W 1880 na Czartowice składały się dwie osobne części osady – Czartowice Górne (Ober Czartowitz) oraz Czartowice Dolne (Nieder Czartowitz) należące do parafii Trójcy Świętej w Kujawach[8]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 250 mieszkańców Czartowic 14 posługiwało się językiem niemieckim, a 236 językiem polskim[9].
W latach 1945–1950 Czartowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.
W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia[10].
Mieszkańcy
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Klocołrzy[11].
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 173 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Mapa interaktywna, emapy.com [dostęp 2020-08-16].
- ↑ Klimat: Czartowice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-16].
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 66, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 1084.
- ↑ a b c Czartowice – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-16].
- ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
Bibliografia
- Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
Linki zewnętrzne
- Czartowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 774.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi | |
| Części miasta |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Czartowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schartowitz – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Prudnik County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.56 N
- S: 50.25 N
- W: 17.43 E
- E: 18.06 E
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Czartowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schartowitz – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała.
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Czartowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schartowitz – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała.
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map gmina Biała, Poland.