Czerniowce
 Rezydencja metropolitów Bukowiny i Dalmacji | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Burmistrz | Roman Wasylowycz Kliczuk | ||||
| Powierzchnia | 152,753 km² | ||||
| Wysokość | 284 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy | +380 37(2) | ||||
| Kod pocztowy | 58000 | ||||
| Tablice rejestracyjne | CE | ||||
Położenie na mapie obwodu czerniowieckiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
 48°18′N 25°56′E/48,300000 25,933333 | |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Ukraina | |||||
Czerniowce (ukr. Чернівці, rum. Cernăuți, ros. Черновцы, jid. טשערנאָוויץ, orm. Չերնովեց, niem. Czernowitz/Tschernowitz) – miasto w południowo-zachodniej części Ukrainy w Bukowinie północnej nad Prutem. Siedziba obwodu czerniowieckiego.
Historia
Pierwsza wzmianka historyczna o mieście pochodzi z 1408. Wykopaliska wskazują, że w XII wieku istniała tu osada. Od połowy XIV wieku część Mołdawii, często najeżdżanej przez Tatarów i Turków. Od XVI wieku miasto wraz z całą Mołdawią znajdowało się pod zwierzchnością Turcji. W 1509 zostało spustoszone przez oddziały hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Kamienieckiego w odwecie za najazd hospodara mołdawskiego Bogdana Ślepego na rejon Tarnopola i Podhajec.
Miasto zostało przyłączone do Austrii w 1775, a w 1849 stało się stolicą Księstwa Bukowiny – kraju koronnego Cesarstwa Austrii. W drugiej połowie XIX wieku liczne osadnictwo niemieckie. W latach 1866–1874 oraz 1887–1905 burmistrzem miasta był Antoni Kochanowski, drugi po Jakubie von Pietrowiczu Polak na tym stanowisku.
W 1875 powstał Uniwersytet w Czerniowcach imienia Franciszka Józefa, gdzie nauczano w językach: niemieckim, rumuńskim i ukraińskim, z licznym udziałem studentów żydowskich[2].
Podczas I wojny światowej zajęte przez Rosjan w kwietniu 1916 roku, przez półtora roku było na linii frontu. W latach 1918–1940 należało do Rumunii.
W 1930 roku miasto miało 112 427 mieszkańców, a skład narodowościowy przedstawiał się następująco: Żydzi 38%, Rumuni 27%, Niemcy 15%, Ukraińcy (Rusini) 10%, Polacy 8%, Rosjanie 1,3%. W liczbie Polaków ujęto też kilkuset polskich Ormian.
Latem 1940 roku przyłączone do ZSRR. W latach 1941–1944 ponownie należało do Rumunii. Zdobyte przez Armię Czerwoną w 1944 r. Polscy mieszkańcy Czerniowców zostali w 1945 przewiezieni do Prudnika, gdzie utworzono im getto na ul. Młyńskiej[3]. W latach 1945–1991 część Ukraińskiej SRR w ramach ZSRR, od 1991 roku należy do Ukrainy i jest stolicą obwodu czerniowieckiego. Według spisu z 2001 roku Ukraińcy stanowili 79,9% (189 tys.), Rosjanie 11,3% (26,7 tys.), Rumuni 6,1% (14,4 tys.) oraz Polacy 0,6% (1408). W 2004 roku miasto miało 228 tys. mieszkańców.
Zabytki
- cerkiew Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy z 1767 r.
- Dom Niemiecki
- Dom Polski
- Dom Rumuński w stylu modernistycznym
- Dom Żydowski
- Hotel Bristol
- Hotel Palace
- kościół ormiańskokatolicki konsekrowany w 1879 r. (konsekrowany przez arcybiskupa Grzegorza Romaszkana)
- kościół rzymskokatolicki Najświętszego Serca Jezusa z lat 1891–1894 (jezuitów)
- kościół rzymskokatolicki wzniesiony w latach 1786–1814
- Kościół rzymskokatolicki św. Antoniego (tzw. "kolejowy"), wybudowany w latach 1905-1908
- pałac metropolitów Bukowiny obecnie Uniwersytet w Czerniowcach wraz z budynkiem dawnego seminarium i cerkwi seminaryjnej, obecnie gmach zespołu architektonicznego
- ratusz
- sobór Zstąpienia Ducha Świętego z lat 1844–1864
- stacja kolejowa
- synagoga Tempel wybudowana w latach 1873–1878 w stylu mauretańskim według projektu Juliana Zachariewicza; od 1959 r. mieści kino „Żowteń” (październik), w 90. latach XX w. przemianowana na „Czerniowce”
- teatr z 1905 r. (według projektu architektów Fellnera i Hellmera – na wzór teatru w Fürth)
- trzy cerkwie drewniane z XVII i XVIII w.
Teatr i muzyka
- Czerniowiecki Ukraiński Teatr Muzyczno-Dramatyczny im. Olhy Kobylańskiej[4]
- Czerniowiecki Regionalny Teatr Lalek
- Duchowne Centrum Sztuki „Hołos”
- Filharmonia w Czerniowcach[5]
Muzea
- Czerniowieckie Muzeum Krajoznawcze
- Czerniowieckie Muzeum Sztuki
- Czerniowieckie Regionalne Muzeum Ludoznawcze[6]
- Muzeum Awiacji i Kosmonautyki[7]
- Muzeum Historii i Kultury Żydów Bukowiny w Czerniowcach
- Muzeum Literackie Jurija Fedkowycza
- Muzeum Literackie Olhy Kobylańskiej
- Muzeum Wołodymyra Iwasiuka[8]
Sport
Miasto jest siedzibą klubu piłkarskiego Bukowyna Czerniowce. Przed wojną w Czerniowcach istniało kilka klubów piłkarskich m.in. rumuński Dragoş Vodă Czerniowce, polski Polonia Czerniowce czy żydowski Maccabi Czerniowce.
Osoby związane z Czerniowcami
- Rose Ausländer (1901–1988), poetka liryczna
- Paul Celan (1920–1970), poeta niemieckojęzyczny
- Kazimierz Feleszko (1938–2001), prof. dr hab., językoznawca slawista i macedonista
- Feliks Fürth[9] (1907-), burmistrz miasta
- Bohdan Stepan Kermach (ur. 1997)[10][11], burmistrz miasta
- Mila Kunis (ur. 1983), aktorka filmowa i telewizyjna
- hr. Pac, prezydent Bukowiny, honorowy obywatel Czerniowiec[12]
- Eduard Reiss (1905–1907), dr, burmistrz miasta
Miasta partnerskie
Salt Lake City, Stany Zjednoczone
Konin, Polska
Suczawa, Rumunia
Nacerat Illit, Izrael
Saskatoon, Kanada
Klagenfurt am Wörthersee, Austria
Podolsk, Rosja
Zobacz też
- Mały Wiedeń
Przypisy
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [dostęp 2021-07-31] (ukr.).
- ↑ Czerniowce. Historia społeczności. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2020-06-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.).
- ↑ Tadeusz Kukiz, Prof. Kazimierz Feleszko i jego wspomnienia o Prudniku, „Ziemia Prudnicka”, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 118.
- ↑ www.dramtheater.cv.ua/.
- ↑ www.filarmoniya.cv.ua/ua/. filarmoniya.cv.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)]..
- ↑ skansenbuk.cv.ua. skansenbuk.cv.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-23)]..
- ↑ aeroluxe.com.ua.
- ↑ ivasyuk.org.ua.
- ↑ Pięćsetlecie stolicy Bukowiny. „Nowości Illustrowane”. 39, s. 3–4, 26 września 1908.
- ↑ Ratusz. lvivcenter.org. [dostęp 2016-06-23].
- ↑ Kronika. Nowy burmistrz w Czerniowcach. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 244 z 30 maja 1907.
- ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 54, s. 4, 23 lutego 1892.
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona miasta
- Radziecka mapa topograficzna 1:100 000. sunsite.berkeley.edu:8085. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-09)].
- Czerniowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 831.
- Historia Żydów w Czerniowcach. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. na portalu Wirtualny Sztetl
- Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona
|
| Obwody | |
|---|---|
| Republika autonomiczna | |
| Miasta wydzielone | |
| Miasta obwodowe |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Ukraine
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
.svg)
Flag of Canada introduced in 1965, using Pantone colors. This design replaced the Canadian Red Ensign design.
Flag of Chernivtsi Oblast, Ukraine
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Turzh z ukraińskiej Wikipedii, Licencja: Attribution
Кінотеатр Чернівці колишня синагога Чернівці
Autor: Amakuha, Licencja: CC BY-SA 3.0
Blank map of Ukraine with oblasts in 4 colors. It's based on my map Map of Ukraine Oblasts simple DEMO.svg, which is based on Map of Ukraine political simple blank.svg. It's easy to edit.
Coats of arms of Chernivtsi
the sketch of the front side of the flag of Chernivtsi
Coat of arms of Chernivtsi Oblast, Ukraine
Autor: Edward Tur, Licencja: CC0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0223
Autor: Posterrr, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0063
Autor: Volodymyr Gutsul, Licencja: CC BY-SA 3.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0234
Austrian author Rose Ausländer
Autor: Сергій Венцеславський, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0016
Autor: Oleksandr Malyon, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-9001
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Areas of Chernivtsi region, from July 17, C.E. 2020
Autor: Сергій Криниця (Haidamac), Licencja: CC BY-SA 3.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0223
Dawny Dom Polski w Czerniowcach - płyta pamiątkowa
Autor: Posterrr, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0321
Autor: Galshka, Licencja: CC BY-SA 3.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0017
Autor: Сергій Венцеславський, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 73-101-0100