Dąbrowica (powiat lubelski)
| Artykuł | 51°16′13.8″N 22°27′14.72″E |
|---|---|
| - błąd | 0 m |
| WD | 51°15'N, 22°24'E, 51°16'N, 22°24'E |
| - błąd | 19905 m |
| Odległość | 538 m |
| ||||
| ||||
 Ruiny pałacu Firlejów w Dąbrowicy | ||||
| Państwo |  Polska | |||
|---|---|---|---|---|
| Województwo |  lubelskie | |||
| Powiat | lubelski | |||
| Gmina | Jastków | |||
| Liczba ludności (31.12.2015) | 1312 | |||
| Strefa numeracyjna | 81 | |||
| Kod pocztowy | 21-002[1] | |||
| Tablice rejestracyjne | LUB | |||
| SIMC | 0381456 | |||
Położenie na mapie gminy Jastków _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Jastków") | ||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | ||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu lubelskiego  | ||||
 51°16′13,80″N 22°27′14,72″E/51,270500 22,454089 | ||||
Dąbrowica – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Jastków[2][3]. Wieś zlokalizowana w dolinie środkowej Czechówki w rejonie ujścia jej dopływu – Łazęgi[4].
Komunikację pasażerską z Lublinem zapewnia autobus miejski linii 3.
W Dąbrowicy znajdują się liczne ścieżki rowerowe oraz szlaki turystyczne.
Wieś stanowi sołectwo gminy Jastków[5].
Historia
Wieś notowana od 1317 roku. W latach 1317–1330 dziedzicami Dąbrowicy, Mełgwi, Janowic, Markuszowic w kluczu zwanym Mełgiewskim byli bracia Dzierżko i Ostasz z Bejsc w powiecie wiślickim – protoplaści rodu Firlejów, którzy od 1409 roku tytułowali się de Dambrowicza, czyniąc z tej miejscowości swoją główną rodową siedzibę.
Władysław Łokietek w roku 1317 i 1330 przeniósł dwukrotnie Dąbrowicę na prawo średzkie. W rękach rodziny Firlejów wieś i pozostałe okoliczne dobra pozostały do XVII wieku.
Opis i rysunek ruin zamku dostarcza Tygodnik Ilustrowany z roku 1864 tom X str.358[7].
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[8].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.
Zamek Firlejów w Dąbrowicy
Pierwszy zamek został zbudowany w XV wieku i związany był przez wieku z wpływowym rodem Firlejów, którzy uznawali go za swoją główną rodową siedzibę. Od XVI wieku rezydencja miała już zapewne cechy nie tylko obronne, ale reprezentacyjne. Pierwsza znacząca rozbudowa zamku rozpoczęła się ok. 1506 roku i związana była z twórcą potęgi rodu Filejów – Mikołajem Firlejem (zm. 1526), późniejszym kasztelanem krakowskim i hetmanem wielkim koronnym. Budowa była kontynuowana przez wojewodę lubelskiego Piotra Firleja, który zbudował także w bezpośredniej bliskości zamku kaplicę św. Mikołaja z muru pruskiego[9]. Ponownie zamek rozbudowano około 1620 roku poprzez budowę nowego skrzydła północnego, tworząc już założenie nie zamkowe, ale pałacowe. Całość zwieńczona była attyką. Po obu stronach elewacji znajdowały się dwie dwukondygnacyjne, sześcioboczne wieże, z których jedna zachowała się do dzisiaj. Przypuszczalnei w jednej znajdowała się biblioteka, a w drugiej kaplica. Od strony wschodniej zbudowano reprezentacyjną galerię arkadową. Wejście w formie ryzalitu znajdowało się w środkowej części pałacu, podkreślonej poprzez powiększenie filarów i łuków.
Pałac zaczął ulegać rujnacji już w końcu XVII wieku, gdy Firlejowie zaczęli ubożeć i tracić wpływy polityczne. W 1694 roku sporządzono opis zniszczeń dokonanych w pałacu. Linia Firlejów z Dąbrowicy wygasła wraz ze śmiercią ostatniej przedstawicielki rodu, Marianny Sapieżyny, córki Józefa Firleja[9]. Dobra przeszły w latach 20-30. XX wieku w ręce zakonu jezuitów, zaś w czasie II wojny światowej stały się miejscem przetrzymywania więźniów na terenie obozu SS, który powstał po konfiskacie dóbr jezuickich[9]. W latach 1952–1953 na terenie ruin zamku przeprowadzono prace inwentaryzacyjne, wzbogacone o badania terenowe. W latach 1956 - 1957 pokryto dach baszty gontem, a jedna arkada galerii (w przyziemiu) została zrekonstruowana według projektu inż. arch. Jana Kontarczyka. Do dzisiaj zachowała się jedynie wieża, w której mieściła się kaplica zamkowa.
Do ruin zamku w latach 90. XX wieku dobudowano nie pasujący do zabytku obiekt mieszczący placówkę Caritas[9].
(c) Hanc Tomasz, CC BY-SA 3.0Arkada pałacowa
Baszta pałacowa
rok 1915
Ruiny pałacu ok. 1794 r.
Ruiny pałacu przed 1904
Kultura i Sport
W Dąbrowicy zlokalizowany jest Gminny Ośrodek Kultury i Sportu. Funkcjonuje w nim Zespół Pieśni i Tańca w Dąbrowicy. Od 2011 roku organizowany jest corocznie, na początku września Jarmark Firlejowski, w roku 2017 Dąbrowica obchodzi 700. lecie istnienia.
Działa tutaj również klub piłkarski KS Dąbrowica, występujący w lubelskiej klasie okręgowej.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 216 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2016-02-29].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Zdzisław Michalczyk i inni, Warunki kształtowania się odpływu w zlewni Czechówki, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia”, 73 (0), 2019, s. 65–81, DOI: 10.17951/b.2018.73.0.65-81, ISSN 0137-1983 [dostęp 2020-04-22] (pol.).
- ↑ Jednostki pomocnicze gminy Jastków. Urząd Gminy Jastków. [dostęp 2016-04-15].
- ↑ Adam Lerue, Album lubelskie. Oddział 2., Warszawa: Zakład Litograficzny Adolfa Pecq & Co. (Warszawa, 1858–1859.
- ↑ Tygodnik Ilustrowany rocznik 1864. „Tygodnik Ilustrowany”, 1864. Gebethner i Wolff.
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ a b c d Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy, „leksykon.teatrnn.pl” [dostęp 2017-07-04] (pol.).
Bibliografia
- Gawarecki H., Stankowa M., Wizja pałacu w Dąbrowicy z 1694 r., „Rocznik Lubelski”, R. 3, 1960, s. 241–252.
- Kurzątkowska, A., Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 9, 1964, z. 1, s. 29–49.
- Rolska Irena, Firlejowie Leopardzi. Studia nad patronatem i fundacjami artystycznymi w XVI–XVII wieku, Lublin 2009.
- Rolska Irena, Dom Panów Firlejów – o dziejach siedziby Lewartów – Leopadrów w Dąbrowicy, [w:] Siedem wieków Dąbrowicy. Studia z dziejów miejscowości, red. C. Taracha, Lublin 2012, s. 87.
- Siedem wieków Dąbrowicy, red. C. Taracha, Lublin 2012.
- Hohengarten A., Lipski Z., Dąbrowica wczoraj i dziś, Dąbrowica 2000.
Linki zewnętrzne
- Dąbrowica 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 930.
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.35 N
- S: 50.20 N
- W: 21.52 E
- E: 24.25 E
Autor: Tomasz Zugaj, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ruiny zamku Firlejów w Dąbrowicy
.jpg)
Tytuł: Widoki Królestwa Polskiego : z wycieczek po kraju. 1
Adres wydawniczy: [ca 1904]
Gatunek: fotografia polska; odbitka na papierze srebrowo-żelatynowym
Forma i typ: fotografie
Opis fizyczny: 15 k. tabl. (15 fot.) : odb. na pap. srebrowo-żelatynowym ; 18,8x15,7 cm
Ślady retuszu. Tyt. wg tłoczonego napisu na okł.
Wykonany około 1792 roku przez Zygmunta Vogla rysunek piórem ruin zamku Firlejów w Dąbrowicy w województwie lubelskim.
Wach. Henryk Świderski ps. Orlęcki prowadzi ochotników do kawalerii legionowej. Dąbrowica, 1 sierpnia 1915 roku.
Ruiny pałacu w Dąbrowicy, litografia
Autor: Tomasz Zugaj, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ruiny pałacu Firlejów w Dąbrowicy