Dębno (województwo podkarpackie)

Dębno

wieś
Kościół parafialny w cerkwi greckokatolickiej
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	leżajski
Gmina	Leżajsk
Liczba ludności (2011)	1389[1][2]
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	37-305[3]
Tablice rejestracyjne	RLE
SIMC	0653630[4]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Leżajsk Dębno
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dębno
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Dębno
Położenie na mapie powiatu leżajskiego Dębno
50°11′52″N 22°31′01″E/50,197778 22,516944

Szkoła podstawowa

Kaplica pogrzebowa

Kapliczka

Gminny Ośrodek Kultury

Rolniczo-Wytwórczy Kombinat

Osiedle Rolniczo-Wytwórczego Kombinatu

Kłokoczka

Dąb, pomnik przyrody

Dębno – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leżajskim, w gminie Leżajsk^[4]. Leży przy drodze krajowej nr 77 Sandomierz – Jarosław, 9 km na południowy wschód od Leżajska. W latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa rzeszowskiego.

Integralne części wsi

Historia

Wieś lokowana na prawie niemieckim przez sołtysa z Łukowej Stefana w 1397 r. u ujścia Wisłoku do Sanu. Najprawdopodobniej lokacja Dębna nastąpiła w pobliżu istniejącej tu już od dłuższego czasu osady o charakterze obronnym nad ujściem Wisłoku. Wzniesiona osada na wysokim brzegu Wisłoku – Stróża, do dziś będąca przysiółkiem Dębna, oddalona około 1,5 km na południowy wschód, pełniła prawdopodobnie rolę punktu obronnego na terenach granicznych między Polską a Rusią w okresie o wiele wcześniejszym.

Przydatnym źródłem archiwalnym do poznawania historii z XVI i XVII wieku są regestra poborowe, które zapisali poborcy podatkowi ziemi przemyskiej. Dębno zapisano w 1515 roku (wieś posiadała 19 łanów gruntów rolnych^[6], i w 1589 roku (wieś posiadała 18 łanów, cerkiew). Wzmiankowana jest Tenuta Jana Chmieleckiego (2 łany)^[7]. W 1589 roku wieś królewska Dembna była położona w starostwie niegrodowym leżajskim, w województwie ruskim. W 1674 roku Dembno posiadało 106 domów (wieś - 82 domy i folwark z tenutą - 24 domy)^[8][a], a w I poł. XX wieku było 374 domy.

W 1939 roku w Dębnie mieszkało 1950 Ukraińców, 440 rzymskokatolików i 50 żydów^[9]. W lutym 1945 roku wysiedlono na Ukrainę 1719 osób z 387 domów.

22 grudnia 1949 roku powstała we wsi spółdzielnia produkcyjna. Obecnie jest to Rolniczo-Wytwórczy Kombinat Spółdzielczy im. Antoniego Paśki, posiadający 730 ha ziemi^[10].

Kościół

Cerkiew Greckokatolicka

W 1397 roku król Władysław II Jagiełło wydał akt lokacyjny parafii w Dębnie. Murowaną cerkiew pw. Świętego Jerzego Męczennika wzniesiono z fundacji Alfreda Potockiego i jego żony Marii z Sanguszków oraz Lubomirskich w 1864 roku^[11][12]. W 1894 roku parochia była wizytowana przez Eparchę przemyskiego Juliana Pełesza.

Parochowie parochii Dębno.

1786–1792. Jan Jaroszewicz (zmarł w Dębnie 13 grudnia 1792 roku, żył 37 lat).

1793–1825. Aleksy Kaczkowski (zmarł w Dębnie 30 czerwca 1825 roku, żył 58 lat).

1825–1865. Jan Kaczkowski (dziekan Kańczucki; zmarł w Dębnie 14 kwietnia 1865 roku)^[13].

1865–1866. Michał Kiszakiewicz (ur. w 1823 roku, wyświęcony w 1854 roku, paroch w Gorzycach (administrator w Dębnie), zmarł w Piskorowicach 30 kwietnia 1896 roku).

1866–1882. Sylwester Królikowski (ur. w 1826 roku, wyświęcony w 1854 roku, zmarł w Dębnie 14 marca 1882 roku)^[14].

1882–1883. Józef Szajdecki (ur. w 1854 roku, wyświęcony w 1881 roku, administrator)^[15].

1883–1915. Aleksy Iwasiwka (ur. w 1848 roku, wyświęcony w 1873 roku, zmarł w Dębnie 19 marca 1915 roku)^[16].

1917–1945. Nikita Bułyk (ur. w 1885 roku, wyświęcony w 1910 roku)^[17][18].

Kościół rzymskokatolicki

W 1934 roku ks. Czesław Broda uzyskał pozwolenie na odprawianie nabożeństw dla Polaków w szkolnej sali. W 1935 roku rozpoczęła działalność ochronka sióstr służebniczek starowiejskich, o której wzmiankował Schematyzm Diecezji Przemyskiej na rok 1938: W Dębnie chronka SS Służebniczek N.M.P. z kaplicą półpubliczną^[19]. W 1945 roku budynek cerkwi przejął kościół rzymskokatolicki. Parafia od 26 sierpnia 1945 roku po ogłoszeniu przez biskupa Franciszka Bardę nosi nazwę Podwyższenia Krzyża Świętego. W 1979 kościół został gruntownie odrestaurowany. Przy kościele rośnie okazały dąb o blisko 6-metrowym obwodzie, będący pomnikiem przyrody.

Proboszczowie

1945–1946. ks. Jan Ramocki.

1946–1958. ks. Marcin Tunia.

1958–1966. ks. Alojzy Michalski.

1966–1992. ks. Adolf Mroczek.

1992–2016. ks. Jan Mromliński.

2016– nadal ks. Tadeusz Barcikowski.

Parafia przynależy do Dekanatu Leżajsk I w archidiecezji przemyskiej^[20].

Oświata

Początki szkolnictwa parafialnego w Dębnie są datowana na początek XIX wieku, gdy przy miejscowej cerkwi powstała szkoła parafialna (Schola parochialis), która istniała już jakiś czas przed 1830 rokiem.

W 1864 roku zbudowano drewniany budynek szkolny. W latach 1908–1914 kierownikiem szkoły był Ludwik Maciejowski, który następnie w latach 1914–1931 był w wojsku polskim, a po osiedleniu się na Wołyniu wzięty do sowieckiej niewoli i w 1940 roku rozstrzelany w Charkowie^[21].

W 1934 roku w szkole uczyli nauczyciele polscy. Podczas II wojny światowej uczyli ponownie nauczyciele ukraińscy. W 1945 roku uruchomiono polską szkołę, której nauczycielami zostało małżeństwo: Tadeusz i Izabela Wiatr. W 1965 roku zbudowano nowy budynek szkolny, a 23 maja 1976 roku szkole nadano imię Marii Konopnickiej.

Zobacz

• Gromada Dębno
• Szkoła trywialna
• Mychajło Kaczkowśkyj (urodzony w Dębnie).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Historia Dębna - strona internetowa.
• Marta Baran. Historia budowy cerkwi greckokatolickiej w Dębnie k/ Leżajska.
• Mariusz Moszkowicz. Ksiądz Nikita Bułyk ostatni proboszcz greckokatolickiej parafii w Dębnie k/ Leżajska

Linki zewnętrzne

• Dębno (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 22 .
• Mapa katastralna wsi Dębno z 1855 roku
• Archiwalna strona gminy Leżajsk. lezajsk.ug.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].