Dakota Południowa

Dakota Południowa
State of South Dakota
stan
40. stan od 2 listopada 1889
Ilustracja
PieczęćFlaga
PieczęćFlaga
Dewiza: Under God the people rule
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Pierre

Kod ISO 3166-2

US-SD

Gubernator

Kristi Noem, Partia Republikańska

Powierzchnia

199 729 km²[1]

Populacja (2020)
• liczba ludności


886 667

• gęstość

4,44 os./km²

Strefa czasowa

UTC-06:00
UTC-05:00

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Strona internetowa
Portal Stany Zjednoczone

Dakota Południowa (ang. South Dakota, wym. /ˌsaʊθ dəˈkoʊtə/) – stan w środkowo-północnej części Stanów Zjednoczonych, na obszarze Wielkich Równin. Sąsiaduje od północy ze stanem Dakota Północna, od zachodu z Montaną i Wyoming, od południa z Nebraską, od wschodu z Minnesotą i Iowa.

Według spisu z 2020 roku liczy 886,7 tys. mieszkańców i jest jednym z najsłabiej zaludnionych stanów w USA. Stolicą jest Pierre, a największym miastem Sioux Falls.

Nazwa stanu pochodzi od zamieszkujących tam Indian Dakota (Siuksów).

Symbole stanu

  • Dewiza: Under God the People Rule (Z woli Bożej rządy ludu)
  • Przydomek: The Mount Rushmore (Stan Góry Rushmore)
  • Symbole: bażant, świerk z Czarnych Wzgórz, sasanka amerykańska, różowy kwarc, skrzypce.

Historia

Geografia

Black Hills
Rapid City

Rzeźba terenu na ogół wyżynna, z głęboko wciętymi dolinami rzeki Missouri i jej dopływów. Na zachodzie Góry Czarne (ang. Black Hills) z najwyższym szczytem Harney Peak (2207 m n.p.m.). Znajduje się tam Kopalnia Homestake – największa niegdyś kopalnia złota w Ameryce Północnej, zamknięta w 2002 roku[2].

Jest w dwóch strefach czasowych: UTC-06:00 i UTC-07:00.

Klimat

Dakota Południowa leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego o kontynentalnej i suchej odmianie. Zimy są zimne i często mroźne, gdzie w wielu miejscach średnia dobowa może spaść do -12 °C. Lata są dość gorące co wiąże się z napływem gorących mas powietrza znad Meksyku. Średnie wartości letnie dochodzą do 32 °C. Średnie opady roczne około 500 mm. Najsuchsze regiony, leżące w południowo-zachodniej części stanu cechują się opadami rzędu od 150 do 300 mm rocznie, południowo-wschodnia część stanu to opady około 635 mm rocznie. Do częstych letnich zjawisk należą gwałtowne burze z silnym wiatrem. Czasami występuje gradobicie. Zimą zaś występują zawieje i zamiecie śnieżne[3].

Demografia

Gęstość zaludnienia w Dakocie Południowej (w milach kwadratowych).

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Dakota Południowa liczy 886 667 mieszkańców, co oznacza wzrost o 72 487 (8,9%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[4]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,9% populacji, 24,5% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,2% to osoby mające 65 i więcej lat. 49,5% ludności stanu stanowią kobiety[5].

Rasy i pochodzenie

Według danych z 2019 roku, 84,1% mieszkańców stanowiła ludność biała (81,5% nie licząc Latynosów), 8,6% to rdzenna ludność Ameryki, 2,8% miało rasę mieszaną, 2,4% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 1,3% to Azjaci, 0,23% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 3,7% ludności stanu[6].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (34,4%), norweskiego (12,8%), irlandzkiego (9,4%), Siuksowie (6,8%), angielskiego (5,9%), „amerykańskiego” (4,5%) i holenderskiego (4,3%)[6].

Język

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[7]:

Katedra katolicka w Sioux Falls.

Religia

W krajobrazie religijnym stanu dominują społeczności luterańskie (stworzone przez niemieckich i skandynawskich imigrantów), oraz katolicy.

Dane z 2014 r.[8]:

Gospodarka

Kombajn John Deere podczas żniw w Dakocie Południowej, w 2006 roku.

Rolnictwo jest kluczowym sektorem gospodarki Dakoty Południowej, podobnie jak bionauka, usługi biznesowe i profesjonalne, rekreacja na świeżym powietrzu, oraz przemysł naftowy i gazowy. Stan ma również rozwijający się przemysł turystyczny, a do ulubionych atrakcji należą góra Mount Rushmore i Park Narodowy Badlands[10]. Produkcja obejmuje maszyny, chemikalia, wyroby metalowe i sprzęt transportowy[11].

Rolnictwo

Dziewięć dziesiątych powierzchni stanu pokrywają uprawy lub pastwiska. Prawie dwie piąte gospodarki rolnej stanu opiera się na hodowli bydła i świń. Dakota Południowa jest jednym z dziesięciu największych producentów kukurydzy w kraju, a obfite uprawy kukurydzy są częściowo wykorzystywane do tworzenia biopaliw[11].

Zasoby

Black Hills bogate są w minerały ze złożami złota, srebra, miedzi i ołowiu. W zachodniej części stanu znajdują się także skromne stanowe rezerwy ropy naftowej i gazu ziemnego[11].

Energia

Cztery z sześciu głównych zapór hydroelektrycznych na rzece Missouri znajdują się w Dakocie Południowej[11]. Hydroelektrownie mają największy udział w produkcji energii elektrycznej w stanie (około połowy w 2020 roku). Pozostała produkcja pochodzi prawie w całości z wiatru, węgla i gazu ziemnego. Dakota Południowa nie posiada żadnych elektrowni jądrowych[11].

Uczelnie

Zobacz też

Przypisy

  1. State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-06].
  2. Sanford Lab Homestake Visitor Center, Deadwood [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  3. Precipitation Normals (1971–2000) (ang.). South Dakota State University. [dostęp 2008-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-08)].
  4. Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020, 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-11-10].
  5. U.S. Census Bureau QuickFacts: South Dakota; UNITED STATES, census.gov [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  6. a b 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02), data.census.gov [dostęp 2021-11-16].
  7. Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-19].
  8. Adults in South Dakota. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2021-11-16].
  9. State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-14].
  10. Overview of South Dakota, [w:] Us News [online] [dostęp 2022-05-01] (ang.).
  11. a b c d e U.S. Energy Information Administration - EIA - Independent Statistics and Analysis, www.eia.gov [dostęp 2022-05-01].

Bibliografia

  • Encyklopedia Geograficzna Świata: Ameryka Północna. Wydawnictwo OPRES Kraków 199 ISBN 83-85909-20-6

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
St. Joseph Cathedral, Sioux Falls.jpg
(c) Jake DeGroot, CC BY-SA 3.0
Ta grafika została stworzona za pomocą Hugin.
I-90 US14 East SD79 South Signs - MM55 - Rapid City.jpg
Autor: formulanone, Licencja: CC BY-SA 2.0
I-90 US14 East SD79 South Signs - MM55 - Rapid City.jpg More photographs at https://www.flickr.com/photos/formulanone/
Custer County - Sunday Gulch Trail - 20200901075313.jpg
Autor: GeneMJ530, Licencja: CC BY-SA 4.0
Custer County, Sunday Gulch Trail.
South Dakota population map.png
Autor: Oryginalnym przesyłającym był JimIrwin z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
South Dakota state population density map based on Census 2010 data. See the data lineage for a process description.
John Deere combine, South Dakota.jpg
Autor: Lars Plougmann, Licencja: CC BY-SA 2.0
A John Deere combine harvester, South Dakota, USA; some older straw bales on the left
South Dakota in United States.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of state of South Dakota in United States in the United States
South Dakota - Needles - 20200919091900.jpg
Autor: GeneMJ530, Licencja: CC BY-SA 4.0
South Dakota, Needles (Black Hills) as it appeared in 2020.