Daleszyce

Daleszyce
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
(c) Zbigniew Czernik, CC BY 3.0

Rynek
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kielecki

Gmina

Daleszyce

Aglomeracja

kielecka

Prawa miejskie

1569-1869 i od 2007

Burmistrz

Dariusz Meresiński

Powierzchnia

15,50 km²

Populacja (31.12.2021)
• liczba ludności
• gęstość


2844[1][2]
188 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 41

Kod pocztowy

26-021

Tablice rejestracyjne

TKI

Położenie na mapie gminy Daleszyce
Mapa konturowa gminy Daleszyce, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Daleszyce”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Daleszyce”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Daleszyce”
Ziemia50°48′13″N 20°48′27″E/50,803611 20,807500
TERC (TERYT)

2604054

SIMC

0236429

Urząd miejski
Plac Staszica 9
26-021 Daleszyce
Strona internetowa

Daleszycemiasto w południowej Polsce, położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, siedziba gminy wiejsko-miejskiej Daleszyce. Ośrodek miejski aglomeracji kieleckiej.

Według danych z 1 stycznia 2018 Daleszyce liczyły 2 914 mieszkańców[1].

Były miastem biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[3]. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego położone było w 1827 roku w powiecie kieleckim, obwodzie kieleckim województwa krakowskiego[4].

Położenie

Według danych z 31 grudnia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 15,50 km²[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Przez miasto przechodzi szlak turystyczny niebieski niebieski szlak turystyczny z Chęcin do Łagowa.

Dojazd z Kielc zapewniają autobusy komunikacji miejskiej linii 11[6].

Historia

Daleszyce niemal od początku swojego istnienia dzięki nadaniom książęcym należały do biskupów krakowskich[7]. W 1220 r. bp Iwon Odrowąż nakazał wybudować tu kościół parafialny pw. św. Michała, dziś na jego miejscu stoi kościół ze znacznie późniejszego okresu, rozbudowany w 1912 r., w którym w południowej ścianie kaplicy znajduje się zegar słoneczny z 1629 r., we wnętrzu zaś – obraz Matki Boskiej z XVI w. W 1362 r. miejscowość odwiedził król Kazimierz Wielki. W 1569 r. za wstawiennictwem bp. Filipa Padniewskiego Daleszyce otrzymały prawa miejskie (przywilej ten, nadany przez Zygmunta Augusta, został odebrany w 1869 r., za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym[7] i przywrócony z początkiem 2007 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2006 r.[8]).

W 1869 r. w miejscowości utworzono gminę żydowską. Według spisu z 1937 r. w Daleszycach zamieszkiwało 525 Żydów, których podczas II wojny światowej Niemcy deportowali do obozu zagłady w Treblince.

W czasie wojny okolice Daleszyc stanowiły miejsce akcji partyzanckich, głównie oddziału AK "Barabasza" (najważniejsze miały miejsce 26 lipca i 3 sierpnia 1944 r.).

Oddział "Wybranieckich" dowodzony przez "Barabasza" w miejscowości Zagórze koło Daleszyc zamordował w lutym 1944 roku w miejscowości Zagórze k. Daleszyc pięcioosobową rodzinę żydowską w tym dwie małe dziewczynki[9].

3 sierpnia 1944 r. oddział "Barabasza" uderzył na niemiecką jednostkę pacyfikującą Daleszyce. Na jego prośbę z pomocą oddziałowi AK przyszła brygada Armii Ludowej "Grunwald" pod dowództwem mjr. Józefa Sobiesiaka (ps. "Maks") kierując do walki 6 moździerzy. Ogień moździerzy ustawionych na okolicznym wzgórzu spowodował śmierć 22 hitlerowców i wycofanie się pozostałych. Uwolniono również zakładników, których Niemcy chcieli uprowadzić[10]. W odwecie 5 sierpnia 1944 r. w Górnie zamordowanych zostało ze szczególnym okrucieństwem i sadyzmem przez Korpus Kawalerii Kałmuckiej szesnaście osób uprowadzonych z Daleszyc. Po kilku dniach 12 sierpnia 1944 r. oddziały Wehrmachtu najpierw ostrzelały Daleszyce z artylerii, a potem spaliły wieś[11]. Na rynku znajduje się pomnik upamiętniający pomordowanych.

W ciągu wieków Daleszyce wielokrotnie nękane były pożarami, ich obecna zabudowa wzniesiona została na wzór dawnej świętokrzyskiej architektury w 1946 r.

W 1972 r. założony został w miejscowości klub sportowy Spartakus.

Demografia

Na koniec 2010 r. miasto liczyło 2953 mieszkańców[12].

  • Piramida wieku mieszkańców Daleszyc w 2014 roku[1].


Piramida wieku Daleszyce.png

Zabytki

Do rejestru zabytków nieruchomych zostały wpisane obiekty[13]:

  • układ urbanistyczny (nr rej.: A.308 z 30.03.1988),
  • kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z XIII i XVII w., przebudowany w latach 1907–1920, wraz z dzwonnicą bramną z 1833 r. (nr rej.: A.309/1-2 z 30.03.1988),
  • cmentarz parafialny z kaplicą (nr rej.: A.310/1-2 z 30.03.1988 i z 17.06.1992),
  • przydrożna kapliczka pw. św. Jana Nepomucena z połowy XIX w. (nr rej.: A.311 z 30.03.1988),
  • drewniane domy przy ul. Głowackiego nr 9, 11, 14, 15, 16, z XIX do I połowy XX w. (nr rej.: A.874 z 20.10.1955).

Wspólnoty wyznaniowe

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Daleszyce w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
  3. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
  4. Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 93.
  5. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., GUS, 10 sierpnia 2011, s. 143, ISSN 1505-5507.
  6. Linia 11, Zarząd Transportu Miejskiego w Kielcach [dostęp 2012-10-26].
  7. a b Historia, deleszyce.pl, 19 sierpnia 2007 [dostęp 2014-04-04] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-07].
  8. Dz.U. z 2006 r. nr 137, poz. 972
  9. Stanisław Meducki "Walka o życie. Żydzi w organizacjach konspiracyjnych podczas okupacji niemieckiej (1939-1944)" - ze zbioru „“Żydzi i wojsko polskie w XIX i XX w.“ IPN 2020, ISBN 978-83-8098-894-1, str. 227
  10. Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945, Wydawnictwo MON, 1971, s. 335.
  11. Józef Fajkowski, Jan Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981.
  12. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2010 r., GUS, 10 czerwca 2011, s. 96, ISSN 1734-6118.
  13. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 26 [dostęp 2015-11-05].
  14. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-23].

Bibliografia

  • Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912
  • Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983
  • Urbański K., Gminy żydowskie małe w województwie kieleckim w okresie międzywojennym, Kielce 2006
  • Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Kielce County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kielce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 51.08 N
  • S: 50.52 N
  • W: 20.08 E
  • E: 21.21 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
Daleszyce - cmentarz (3).jpg
(c) Zbigniew Czernik, CC BY 3.0
Hřbitov v obci Daleszyce, Polsko
Daleszyce - kościół (5).jpg
(c) Zbigniew Czernik, CC BY 3.0
Saint Michael Archangel church in Daleszyce
Kapliczka przydrożna pw św Jana Nepomucena poł XIX w Daleszyce przy drodze na Górno 9.JPG
Autor: Wojciech Domagała, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Daleszyce, przy drodze na Górno, kapliczka przydrożna pw. św. Jana Nepomucena, poł. XIX w.
Daleszyce - Rynek (1).jpg
(c) Zbigniew Czernik, CC BY 3.0
Náměstí v obci Daleszyce, Polsko
Piramida wieku Daleszyce.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Daleszyc, 2014
Brama prowadząca do Kościoła pw. św. Michała w Daleszycach (jw14).JPG
Autor: Justynaw14, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Daleszyce, kościół par. pw. św. Michała, XVII w., lata 1907-1920