Damian Mnohohriszny
Damian (Demian) Mnohohriszny, w literaturze Demian (Demko) Mnohohriszny[1], ukr.: Многогрішний Дем'ян Ігнатович (ur. ok. 1630, zm. po 1701) - hetman Ukrainy Lewobrzeżnej w latach 1668–1672. Działał na rzecz starszyzny kozackiej tłumiąc wewnętrzne, antyfeudalne niepokoje. Skazany przez Piotra I na zesłanie do Irkucka.
Życiorys
Damian (Demian) Mnohohriszny urodził się w mieście Korop w województwie czernihowskim Rzeczypospolitej, pochodził z rodziny kozackiej. Brał czynny udział w powstaniu Chmielnickiego.
W latach 1665-1669 był pułkownikiem czernihowskim. W 1668 jako przeciwnik postanowień rozejmu andruszowskiego wziął udział w powstaniu przeciw Moskwie Iwana Brzuchowieckiego. Był zwolennikiem hetmana Piotra Doroszenki.
W 1668 roku Doroszenko musiał udać się na Prawobrzeże, w związku z tym wybrał Mnohohrisznego na hetmana nakaźnego Ukrainy Lewobrzeżnej. Pochód wojsk moskiewskich na Ukrainę, brak pomocy ze strony Doroszenki oraz poparcie dla Rosjan duchowieństwa cerkwi prawosławnej zmusiło Mnohohrisznego do rozmów pokojowych z Rosjanami.
17 grudnia 1668 roku na radzie starszyzny kozackiej w Nowogródzie Siewierskim Mnohohryszny został ogłoszony „hetmanem siewierskim”[2]. Pertraktacje pomiędzy Mnohohrysznym i Moskwą zakończyły się podpisaniem artykułów głuchowskich 1669 roku, rozszerzających uprawnienia hetmańskie. Siedziba hetmana została przeniesiona z Hadziacza do Baturyna[3].
Polityka wewnętrzna
Damian Mnohohriszny prowadził politykę, której celem było wzmocnienie wewnętrzne lewobrzeżnego Hetmanatu:
- domagał się włączenia Kijowa wraz z okręgiem w granice Hetmanatu.
- pragnął wzmocnienia władzy hetmańskiej kosztem starszyzny
- prowadził tajne pertraktacje z Doroszenką o możliwości przejścia Ukrainy Lewobrzeżnej pod protektorat turecki.
Taka polityka wywoływała niezadowolenie tak starszyzny kozackiej jak i Moskwy. Usunięci przez Mnohohrisznego ze stanowisk oboźny generalny, pisarz generalny, pułkownik perejasławski i kilka innych osób po uzyskaniu poparcia carskiego rezydenta, przy wsparciu rosyjskiego oddziału otoczyli w nocy z 12 na 13 marca 1672 dwór hetmana w Baturynie, Mnohohriszny po złamaniu oporu został zakuty w kajdany i wydany przedstawicielom cara[3].
Zsyłka i śmierć na Syberii
Hetman został wywieziony do Moskwy, gdzie w połowie kwietnia 1672 roku odbył się nad nim sąd. Oskarżono go o zdradę, był torturowany a następnie skazany na śmierć. Karę śmierci następnie zamieniono na zsyłkę. Hetman został wywieziony na zsyłkę do Irkucka wraz z rodziną. Był pierwszym hetmanem sądzonym poza terytorium Hetmanatu, nie przez sąd wojska zaporoskiego w Baturynie, jak nakazywał zwyczaj[4].
W 1688 roku został zwolniony z więzienia, zmarł w Irkucku po 1701 roku.
Zobacz też
- Lista hetmanów kozackich
Przypisy
- ↑ Natalia Jakowenko: Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, s. 259-260.
- ↑ Od nazwy miasta Nowogród Siewierski.
- ↑ a b Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9 s. 387.
- ↑ Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9 s. 388.
Bibliografia, literatura, linki
- Многогрішний Дем'ян (Демко) Гнатович w: Dovidnyk z istorii Ukrainy, opr. Ihor Pidkova, Roman Shust, Kost Bondarenko; Lviv 1999, Wyd. Uniwersytet Lwowski i Vydavnyctvo Heneza, ISBN 978-966-504-237-2
- Многогрішний Дем'ян Гнатович w: Енциклопедія історії України: Т. 7. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. - Київ 2010, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2
- Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9
Media użyte na tej stronie
Coat of arms of Demian Mnohohrishnyi
Demian Mnohohrishny