Danuta Przywara

Danuta Przywara

Danuta Przywara w trakcie „Tour de KonstytucjaPL” (2022)
Data i miejsce urodzenia	19 lipca 1951 Strzelce Opolskie
Zawód, zajęcie	socjolog, działaczka społeczna
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Stanowisko	prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (2008–2021)
Odznaczenia

Danuta Anna Przywara (ur. 19 lipca 1951 w Strzelcach Opolskich^[1]) – polska socjolog i działaczka społeczna, w latach 2008–2021 prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Życiorys

W 1974 ukończyła studia z zakresu socjologii na Uniwersytecie Warszawskim^[2]. W latach 1974–1980 pracowała w pracowni psychologicznej Biura Projektowo-Badawczego Budownictwa Przemysłowego „System” w Warszawie. Pod koniec lat 70. udostępniała swoje mieszkanie na spotkania Rady Programowej Towarzystwa Kursów Naukowych^[1]. Od 1980 pracowała w Instytucie Organizacji i Zarządzania Budownictwa Przemysłowego, tam we wrześniu 1980 była jednym z założycieli zakładowej organizacji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Pracowników Nauki, Techniki i Oświaty. Po włączeniu NSZZ PNTiO w struktury NSZZ „Solidarność”, została członkiem tego związku. Od stycznia 1981 pracowała społecznie w biurze Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze, następnie weszła w skład tzw. Komisji Mediacji działającej w ramach Komisji Interwencji i Praworządności Regionu Mazowsze^[1].

Po ogłoszeniu stanu wojennego współpracowała początkowo z Międzyzakładowym Robotniczym Komitetem „Solidarności” (do lipca 1982), a następnie z Prymasowskim Komitetem Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom, do połowy 1983 współprowadziła nieformalną filię komitetu przy kościele Matki Bożej Królowej Polski w Warszawie przy ul. Gdańskiej. Pod koniec 1982 została jednym z organizatorów wsparcia technicznego dla autorów raportu dotyczącego przestrzegania praw człowieka w PRL (tzw. raportu madryckiego), którzy na początku 1983 utworzyli Komitet Helsiński; udostępniała swoje mieszkanie, organizowała przepisywanie materiałów do raportu na maszynie^[1][3]. W połowie 1983 została odpowiedzialna za opracowanie archiwum procesów politycznych^[4].

Jesienią 1983 została członkiem Komitetu Helsińskiego, zajmowała się przede wszystkim sprawami organizacyjnymi, przygotowywała teksty o przypadkach łamania prawa pracy i sytuacji w więziennictwie^[5]. W 1984 została pracownikiem Instytutu Psychologii PAN^[1]. Od 1986 prowadziła równocześnie biuro Komitetu Helsińskiego, wynajdowała lokale konspiracyjne, była odpowiedzialna za archiwum organizacji oraz za kontakty z jej współpracownikami. Od 1988 była redaktorem biuletynu odpowiedzialnym za sprawy techniczne i graficzne, a także członkiem redakcji pisma „Praworządność”^[6][1]. Z uwagi na wymogi konspiracji nie ujawniła swojego nazwiska po ujawnieniu składu Komitetu Helsińskiego w lipcu 1988^[7]. Jej nazwisko jako członka ujawniono faktycznie w grudniu 1988, a formalnie ogłoszono w czerwcu 1989^[1][8].

W lipcu 1989 współtworzyła Helsińską Fundację Praw Człowieka^[9], prowadzącą od tego czasu działania na rzecz ochrony praw człowieka. W fundacji pełniła funkcje sekretarza zarządu (1990–2001) i wiceprezesa (2001–2008)^[1][10]. W 2008 została wybrana na stanowisko prezesa fundacji, zastępując Marka Antoniego Nowickiego^[11]. W 2021 zakończyła pełnienie tej funkcji^[12].

W 2003 prezydent Aleksander Kwaśniewski nadał jej Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[13]. W 2011 prezydent Bronisław Komorowski odznaczył ją Krzyżem Oficerskim tego orderu^[14][15]. W 2011 otrzymała odznakę honorową Bene Merito, a w 2013 Nagrodę im. Jerzego Zimowskiego^[16]. W 2017 została wyróżniona Medalem „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości – Bene Merentibus Iustitiae”^[17].

Przypisy

Bibliografia

• Marek Kunicki-Goldfinger: Danuta Przywara. W: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89. Jan Skórzyński (red.). T. 3. Warszawa: Ośrodek Karta, 2006.
• Patryk Pleskot: Prawo i bezprawie. Komitet Helsiński w Polsce (1982–1990). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-167-6.