De auxiliis

Herb Dominikanów

Herb Jezuitów

De auxiliis – Spór o skuteczność łaski – Spór, który toczył się na przełomie XVI i XVII wieku między dwoma systemami teologicznymi usiłujący wytłumaczyć relację pomiędzy łaską Bożą a wolnością człowieka. Spór przybrał obraz monachomachii pomiędzy Towarzystwem Jezusowym (moliniści) a Zakonem Kaznodziejskim (tomiści). Pierwsi z nich za punkt wyjścia do rozważań przyjmowali płaszczyznę moralno-pastoralną, drudzy natomiast metafizyczną.

W latach 1595 – 1607 odbyło się z inicjatywy Stolicy Apostolskiej ponad 120 posiedzeń specjalnych komisji teologicznych próbujących rozwikłać spór. Prace teologów i posiedzenia kardynałów nie przyniosły jednak spodziewanego efektu. W 1607 za namową Franciszka Salezego papież Paweł V wydał dekret skierowany do generałów zwaśnionych zakonów dominikanów i jezuitów:

• z nakazem powrotu dyskutujących do swoich krajów;
• zakazem podejmowania dalszej dyskusji;
• zakazem nakładania cenzur w sprawie spornej.

Spór jednak nie zakończył się z chwilą wydania wspomnianego dekretu. Decyzję milczenia z powodu powrotu dyskusji powtarzano kilkakrotnie: w 1611 ponownie Paweł V, Urban VIII w 1625 i 1641, Innocenty X w 1650 i 1654, Aleksander VII w 1657, Innocenty XII w 1694, Klemens XII w 1733 oraz Benedykt XIV w 1758.

Zobacz też

• Jansenizm
• Semipelagianizm

Bibliografia

• Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Stanisław Głowa, Ignacy Bieda. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1998. ISBN 83-7015-360-7.
• Leszek Kołakowski: Bóg nam nic nie jest dłużny. Krótka uwaga o religii Pascala i o duchu jansenizmu. Kraków: 1994.