Deszkowice Pierwsze

Ten artykuł od 2010-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Deszkowice Pierwsze

wieś
(c) Jakub Kruczek, licencja: CC BY 3.0
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	zamojski
Gmina	Sułów
Liczba ludności (2011)	651[1]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-448[2]
Tablice rejestracyjne	LZA
SIMC	0899578
Położenie na mapie gminy Sułów Deszkowice Pierwsze
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Deszkowice Pierwsze
Położenie na mapie województwa lubelskiego Deszkowice Pierwsze
Położenie na mapie powiatu zamojskiego Deszkowice Pierwsze
50°44′57,10″N 22°59′16,09″E/50,749194 22,987803

Deszkowice Pierwsze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Sułów^[3][4].

Wieś położona w północno-wschodniej części gminy Sułów, nad rzeką Wieprz, w obrębie Padołu Zamojskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 848. Wieś stanowi sołectwo gminy Sułów^[5].

Części wsi

Historia

Pierwszy raz miejscowość pojawiła się w dokumentach w 1398 roku, kiedy Dymitr z Goraja w dniu 14 listopada darował swoim bratankom: Prokopowi, Aleksandrowi, Mikołajowi i Andrzejowi dobra Szczebrzeszyn z wsiami: Źrebce, Kulików, Deszkowice, Michalów, Kosobudy, Topólcza, Brody, Bodaczów, Siedliska, Złojec, Bortatycze, Kisielów (Hyża), Płoskie, Lipsko i Wieprzec (M. Stankowa 1975, s. 24).

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Kościół pw. św. Maksymiliana Kolbego

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Pomnik żołnierzy AK w Deszkowicach Pierwszych

W 1401 roku dziedzice Szczebrzeszyna powierzyli Bartłomiejowi, synowi Hanka Górskiego, osadzenie wsi Deszkowska Wola na prawie magdeburskim (ZDM, t. V, 1153). Wieś posiadała wówczas 7 łanów użytków (M. Stankowa 1975, s. 25).

Rejestr poborowy z 1564 roku notował w Deszkowicach 19 i ¼ łana użytków, 3 zagrodników bez ziemi, 1 czynszownika, 4 komorników (A. Jabłonowski 1902, s. 200). W 1588 roku istniał we wsi blich (bielarnia płótna) uposażony w grunty. W dwa lata później Stanisław Górka dał Molendzie przywilej na młyn wraz z rolą do niego należącą oraz 100 zł zabezpieczonych na tym młynie. Ponadto Molenda otrzymał dożywotnio karczmę i półłanek należący do karczmy oraz łan roli. Wystawił on karczmę i wraz z żoną i córką Anną Rucką miał zapisane na niej 171 zł (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Według rejestru poborowego z 1589 roku istniał w Deszkowcach folwark, młyn, karczma i staw (W. Bondyra 1993, s. 29). Około roku 1650 we wsi było 48 kmieci osiadłych na półłankach (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).

Inwentarz z 1709 roku wymienia tu dwór drewniany na planie prostokąta, trójdzielny, dwutraktowy z sienią na osi. W jednym trakcie znajdowała się izba z komorą boczną, a w drugim piekarnia z komorą. W 1709 roku właścicielem wsi był Deszkowski (I. Rolska-Boruch 1999, s. 156). W 1735 roku w wyniku pożaru spłonęło 12 gospodarstw w Deszkowicach. Odnotowano jednak dalsze inwestycje we wsi: w 1763 roku wybudowano karczmę, a w 1797 roku dwór (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Około 1761 roku Deszkowice kupił Marcin Dydyński, skarbnik grabowiecki i kasztelan lubaczowski (A. Boniecki, t. V, s. 133).

W 1794 roku był we wsi kołodziej Michał Bryka. Spis z 1800 roku umieszczał wieś w ordynackim kluczu szczebrzeskim. Wówczas był tu folwark, młyn, austeria i karczma (R. Orłowski 1963, s. 33 i 93). Inwentarz z 1807 roku wymienia w Deszkowicach staw z młynem, karczmę zajezdną i gorzelnię (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).

W 1827 roku wieś położona była w powiecie zamojskim i parafii Nielisz. Liczyła wówczas 101 domów i 612 mieszkańców.

Po ukazie uwłaszczeniowym w 1864 roku doszło w Deszkowicach do buntu chłopów na tle sporu o serwituty w lasach ordynackich, gdy chłopi masowo zaczęli wywozić drewno z lasów klucza starozamojskiego. Dopiero ściągnięcie wojska z Zamościa i Szczebrzeszyna pozwoliło złamać opór włościan (J. Jachymek, A. Koprukowniak, J Marszałek 1980, s. 30).

Według spisu z 1921 roku wieś liczyła 1506 mieszkańców, w tym 19 żydowskich unitów (Skorowidz...., t. IV, s. 29). Właściciel 280 ha ziemi w 1929 roku był hrabia Maurycy Zaniski, natomiast dwa młyny należały do S. Kital sukcesorów Ziajki (Ks. Adr. 1929, s. 509). l

Dnia 10 lipca 1943 roku wieś została wysiedlona przez Niemców (W. Bondyra 1993, s. 29), w listopadzie 1943 roku żandarmeria rozstrzelała we wsi 6 Żydów przywiezionych ze Szczebrzeszyna (Biuletyn GKBZHwP, t. IX, s. 253). W latach 60. powstała tutaj Gminna Spółdzielnia, a w 1977 roku restauracja Ordynacka. W 1979 roku rozpoczęto budowę kościoła pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego, który ukończono w 1988 roku.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Archeologia

Według tradycji istniał w Deszkowicach monastyr ruski (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Zapewne z jego istnieniem należy łączyć odkryte podczas badań wykopaliskowych w 1997 roku cmentarzysko szkieletowe, datowane wstępnie na XIII-XV wiek (E. Mitrus 1988, s. 197–202).

Przypisy

Bibliografia

• Józef Niedźwiedź: Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego. Zamość: 2003.

Linki zewnętrzne

• Deszkowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 9 .