Deus otiosus
Deus otiosus (łac. "bóg pasywny") – używane w religioznawstwie określenie boga oddalonego, nieingerującego w sprawy świata. Deus otiosus jest najczęściej bogiem uranicznym stworzycielem świata i prawodawcą, który dokonawszy aktów stworzenia oddalił się od spraw ludzkich[1]. Mimo przekonania wiernych o jego istnieniu nie oddaje mu się czci, czasem jedynie w sytuacji wyjątkowych katastrof jest przywoływane jego imię[2]. Występuje w wielu religiach pierwotnych. Często był wypierany przez zastępy nowej generacji bogów, o dużo bardziej dynamicznej i aktywnej charakterystyce[3]. Koncepcja bóstwa biernego pokrewna jest ideom deizmu.
Koncepcję boga pasywnego opracował i spropagował w swoich pracach Mircea Eliade, podał szereg bóstw odpowiadających temu archetypowi:
- Kari/Karei/Ta Pedn – bóstwo Semangów z półwyspu Malajskiego[4]
- Olorun ("właściciel nieba") – bóstwo Jorubów z Wybrzeża Niewolniczego[5]
- Nzane/Nsambe – bóstwo Fangów z byłego Konga Francuskiego[5]
- Nzambi – bóg Bantu, u Hererów Ndjambi[6]
- Efile Mokulu – bóstwo Basongów[5]
M.in. hinduistyczny bóg Djaus[7], Iho – bóstwo czczone w Nowej Zelandii i na Tahiti, Nzambi czczonego u Bantu, Chuku u ludu Ibo, Mbongo (nazywany też Mbombo, Bumba) u ludu Buszongo, Olorun (Olodumare)[8] u Jorubów, Alouroua z plemienia Baule z Wybrzeża Kości Słoniowej[9], być może Brahman, Swaróg w religii Słowian, Mon Dieu w Voodoo są takimi bóstwami. W Sumerze Enlil i Enki byli młodszymi bogami, którzy zastąpili deus otiosus Ana (Eliade: 57). W mitologii greckiej starsi bogowie, tacy jak Uranos i Gaja, zostali zastąpieni przez olimpijczyków Zeusa i Herę. W hinduizmie w wielu średniowiecznych puranach Indra ukazuje się jako deus otiosus, podczas gdy Śiwa i Wisznu są młodszymi, bardziej aktywnymi bogami, których łatwiej poznać i dosięgnąć. W mitologii bałtyjskiej Deivas najprawdopodobniej był deus otiosus[10].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Eliade M. Traktat..., s. 63-66.
- ↑ Eliade M. Traktat..., s. 66-67.
- ↑ Wzmianki m.in. nt. deus otiosus w ujęciu Mircea Eliadego i wyparciu tego bóstwa przez inne bóstwa. [dostęp 2008-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-28)].
- ↑ Eliade M. Traktat..., s. 63.
- ↑ a b c Eliade M. Traktat..., s. 64.
- ↑ Eliade M. Traktat..., s. 63-64.
- ↑ O Djausie z encyklopedii internetowej na Interii
- ↑ TRANS Nr. 14: Manuel Durand-Barthez (Toulouse): WEST AFRICA / HAITI: The Voodooic Bridge, www.inst.at [dostęp 2017-11-22].
- ↑ Godchecker.com - Your Guide To The Gods, www.godchecker.com [dostęp 2017-11-22].
- ↑ Chapter Iv. [dostęp 2008-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-02)].
Bibliografia
- Mircea Eliade: Historia wierzeń i idei religijnych. T. 1, Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich. Warszawa: "Pax", 1997. ISBN 83-211-0918-7.* Mircea Eliade: Traktat o historii religii. Warszawa: KR, 2000, s. 556. ISBN 83-86989-81-5.
- Jerzy Suchocki: Mitologia bałtyjska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991. ISBN 83-221-0545-2.