Dieta Kwaśniewskiego

Dieta Kwaśniewskiego (nazywana przez zwolenników niepoprawnie dietą optymalną) – niskowęglowodanowa dieta odchudzająca, propagowana przez polskiego lekarza Jana Kwaśniewskiego. Dieta ta zaliczana jest do diet wysokotłuszczowych, w których spożycie białka jest niskie.

Specyfika diety Kwaśniewskiego

Dieta zaproponowana przez Jana Kwaśniewskiego jako dieta odchudzająca zakłada ograniczenie spożywania węglowodanów do około 15% masy w spożywanym pokarmie oraz białek do 20–30% masy. Zalecane proporcje masowe „białko: tłuszcz: węglowodany” zaproponowane przez Kwaśniewskiego w zależności od publikacji książkowych wynoszą: 1,0 : 3,0–3,5 : 0,8 (wersja najnowsza, która zakłada możliwość okresowego zwiększenia udziału białka[1]). W wersjach wcześniejszych podawane proporcje to 1,0 : 2,2 : 0,5 lub 1,0 : 2,0 : 0,5 lub 1,0 : 2,0–2,5 : 0,5[2].

Zalecane jest spożywanie tłustych produktów zwierzęcych, takich jak żółtka jaj, podroby, tłuste mięsa, sery, masło, śmietana. Uzupełnieniem tych produktów powinny być niskocukrowe warzywa, przykładowo pomidory, ogórki i warzywa kapustne. Kwaśniewski odradza spożywanie owoców, z wyjątkiem niewielkich ilości owoców jagodowych, takich jak agrest, czarne porzeczki, jagody i żurawina. Kwaśniewski odradza również spożywania cukru i słodyczy, miodu, mleka, białek jaj, ryb, drobiu, przetworów owocowych (dżemów, kompotów), ryżu, kasz, pieczywa, ciast, klusek i potraw mącznych, ziemniaków i skrobi ziemniaczanej, grochu i fasoli..

Dieta zaproponowana została jako dieta odchudzająca. Według metaanalizy opublikowanych w latach 2002–2005 wyników badań (randomizowane próby kliniczne) stosowanie diet niskowęglowodanowych w okresie od dwóch tygodni do 1 roku powoduje spadek masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością oraz brak lub niewielki wpływ na masę ciała osób o normalnej masie ciała[3].

Kontrowersje

Kwaśniewski początkowo opisywał również rzekomy wpływ diety na poprawę nastroju, jednak zarówno opisane przypadki osób stosujących dietę, jak i badania wykazały mechanizm odwrotny. Kwaśniewski w swoich późniejszych publikacjach stwierdził, że jest to wynik błędów w stosowaniu jego diety[1].

Początkowo Kwaśniewski nie opisywał innych zalet niż spadek wagi i poprawa nastroju, jednak w książkowych wydaniach z 1997-2000[4] i 2001[5] znajduje się rozdział „Księga cudów” opisujący rzekome przypadki uzdrowień ludzi stosujących dietę. Brak jest innej dokumentacji tych przypadków. Z medycznego punktu widzenia opartego na dużych amerykańskich programach badawczych[6][7][8][9][10][11][12], stosowanie diety odchudzającej o zwiększonym udziale tłuszczów, kosztem białek i węglowodanów, powoduje znaczny wzrost ryzyka cukrzycy typu 2, miażdżycy i hipercholesterolemii (poprzez podwyższenie poziomu frakcji LDL cholesterolu i trójglicerydów w surowicy krwi)[13]. Istnieją polskie badania, w których potwierdzone zostały niektóre wyniki, u osób stosujących dietę rekomendowaną przez Kwaśniewskiego[14]. Zdaniem Kwaśniewskiego przytoczone badania są nieobiektywne, ponieważ traktują o popularnej w USA metodzie żywienia typu „fast food”, w której występuje szkodliwe dla zdrowia połączenie węglowodanów i tłuszczy przetworzonych.

Istnieją badania nad dietami ketonowymi (nazwa od ciał ketonowych), w tym jedno z 2007 roku dotyczące wpływu tych diet na częstość objawów epilepsji u dzieci[15], jednak badania te nie mogą być odnoszone do diety Kwaśniewskiego ze względu na większy udział białka w badanych dietach ketonowych.

Komitet Terapii Wydziału VI Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk, bazując na istniejących metanalizach prac naukowych, uznał dietę Kwaśniewskiego w 1999 roku za szkodliwą dla zdrowia, uzasadniając: „Wszystkie dotychczasowe duże programy badawcze wykazały, że ograniczenie w diecie tłuszczów zwierzęcych, mięsa wieprzowego, a zwiększenie podaży jarzyn i owoców oraz zmniejszenie kaloryczności diety – zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi, ogranicza zapadalność na chorobę niedokrwienną, zawał serca, udar mózgu oraz przedłuża życie współczesnego człowieka(...)”[16].

Według Jana Kwaśniewskiego, który opublikował odpowiedź w swoim własnym wydawnictwie, stanowisko Komitetu Terapii oparte jest o fałszywe przesłanki i nie jest poparte żadnymi badaniami statystycznymi efektów tej diety[17].

Inne diety niskowęglowodanowe

W Stanach Zjednoczonych znana jest – mylona często z dietą Kwaśniewskiego – dieta Atkinsa, której założenia zostały opublikowane 7 lat przed pierwszą publikacją Jana Kwaśniewskiego, zwana także dietą niskowęglowodanową. Obie diety (Atkinsa i Kwaśniewskiego) promują podobną metodykę odchudzania, bogatą w tłuszcze, a ubogą w węglowodany, jednak różnią się znacznie ilością zalecanego w diecie białka.

Popularyzacja diety

W Jaworznie od 1998 r. działa Ogólnopolskie Stowarzyszenie Optymalnych im. Adama Jany, pierwotnie pod nazwą Ogólnopolskie Stowarzyszenie Bractw Optymalnych im. ks. prof. Włodzimierza Sedlaka, mające w statucie m.in. popularyzację tej diety. Dla osób praktykujących dietę na rynku czasopism istnieje miesięcznik „Optymalni” wydawany przez powyższe stowarzyszenie.

Przypisy

  1. a b Jan. Kwaśniewski, Dieta optymalna, dieta idealna, Warszawa: Wydawn. "WGP", 2004, ISBN 83-87534-32-3, OCLC 56323111 [dostęp 2018-08-14].
  2. Tomasz. Kwaśniewski, Tłuste życie, Warszawa: Wydawn. WGP, 1997, ISBN 83-905428-6-2, OCLC 41004777 [dostęp 2018-08-14].
  3. M. Hession i inni, Systematic review of randomized controlled trials of low-carbohydrate vs. low-fat/low-calorie diets in the management of obesity and its comorbidities, „Obesity Reviews”, 10 (1), 2009, s. 36–50, DOI10.1111/j.1467-789X.2008.00518.x, PMID18700873 (ang.).
  4. Marek. Chyliński, Dieta optymalna, wyd. Wyd. 2, Katowice: Prasa Śląska, 1997, ISBN 83-906974-0-8, OCLC 222177865 [dostęp 2018-08-14].
  5. Jan. Kwaśniewski, Dieta optymalna, Warszawa: Wydawn. "WGP", 2001, ISBN 83-87534-15-3, OCLC 50610005 [dostęp 2018-08-14].
  6. R.B. Singh i inni, Low fat intake and coronary artery disease in a population with higher prevalence of coronary artery disease: the Indian paradox, „Journal of the American College of Nutrition”, 17 (4), 1998, s. 342–350, DOI10.1080/07315724.1998.10718773, PMID9710843.
  7. Jiaqiong Xu i inni, Dietary fat intake and risk of coronary heart disease: the Strong Heart Study, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 84 (4), 2006, s. 894–902, DOI10.1093/ajcn/84.4.894, PMID17023718.
  8. Kyungwon Oh i inni, Dietary fat intake and risk of coronary heart disease in women: 20 years of follow-up of the nurses’ health study, „American Journal of Epidemiology”, 161 (7), 2005, s. 672–679, DOI10.1093/aje/kwi085, PMID15781956.
  9. F.B. Hu i inni, Dietary fat intake and the risk of coronary heart disease in women, „The New England Journal of Medicine”, 337 (21), 1997, s. 1491–1499, DOI10.1056/NEJM199711203372102, PMID9366580.
  10. Fat, www.americanheart.org [zarchiwizowane z adresu 2010-07-09] (ang.).
  11. D.J. Maron, J.M. Fair, W.L. Haskell, Saturated fat intake and insulin resistance in men with coronary artery disease. The Stanford Coronary Risk Intervention Project Investigators and Staff, „Circulation”, 84 (5), 1991, s. 2020–2027, PMID1934376.
  12. Minna Soinio i inni, Dietary fat predicts coronary heart disease events in subjects with type 2 diabetes, „Diabetes Care”, 26 (3), 2003, s. 619–624, PMID12610011.
  13. Oświadczenie Komitetu Terapii Wydziału Nauk Medycznych PAN z 1999 r.
  14. Katedra i Zakład Bromatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu: Profil lipidowy, stężenia aldehydu dimalonowego oraz białka ostrej fazy w grupie osób stosujących „optymalny” model żywienia.
  15. J.M. Freeman, E.H. Kossoff, A.L. Hartman, The Ketogenic Diet: One Decade Later, „Pediatrics”, 119 (3), 2007, s. 535–543, DOI10.1542/peds.2006-2447.
  16. „Czy dieta optymalna jest szkodliwa? Kwaśniewski na cenzurowanym” – Stanisław Sterkowicz, Służba Zdrowia, 35-38 (1999), 3335.
  17. Polemika Jana Kwaśniewskiego z Komitetem Terapii Polskiej Akademii Nauk – „Prawda o żywieniu optymalnym”, Jan Kwaśniewski, Ciechocinek, 13 czerwca 1999.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Star of life caution.svg
Autor:
Oryginał:
Vector:
, Licencja: LGPL
The star of life overlaid with a caution symbol