Dragutin Dimitrijević

Dragutin Dimitrijević
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1876
Belgrad

Data i miejsce śmierci

26 czerwca 1917
Saloniki

podpis

Dragutin Dimitrijević ps. „Apis” (cyrylica serbska: Драгутин Димитријевић Апис; ur. 17 sierpnia 1876 w Belgradzie, zm. 26 czerwca 1917 w Salonikach) – szef wywiadu Sztabu Generalnego Serbii, związany z tajnymi organizacjami zmierzającymi do zjednoczenia państw południowosłowiańskich.

Życiorys

Dimitrijević pochodził z rodziny arumuńskiej, był synem Todora. Ze względu na wielką energię i swą korpulentną posturę, jeszcze w szkole otrzymał przydomek „Apisa”, od egipskiego świętego byka[1].

Wielokrotnie podejmował terrorystyczne działania m.in. w 1903 stał na czele grupy oficerów, którzy dokonali udanego zamachu na króla Serbii Aleksandra i jego żonę Dragę (umożliwiając dojście do władzy dynastii Karadziordziewiciów) i próby zamachu na cesarza Franciszka Józefa w 1911.

Był jednym z założycieli tajnej organizacji spiskowej Zjednoczenie lub Śmierć szerzej znanej pod nazwą Czarna Ręka. Zorganizował zamach w Sarajewie na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, uznawany za bezpośrednią przyczynę wybuchu pierwszej wojny światowej. To on przeszkolił Gavrilo Principa i innych Serbów którzy dokonali zamachu[2].

W trakcie wojny, książę-regent Aleksander Karadziordziewić, naczelny wódz armii serbskiej oraz premier Serbii Nikola Pašić, widząc rosnące wpływy organizacji, postawili przywódców „Czarnej Ręki” przed serbskim sądem wojskowym w Salonikach pod fałszywym zarzutem próby zamachu na życie króla i zorganizowania zamachu stanu. Dimitrijevicia i ośmiu oficerów skazano na śmierć. Rozstrzelano go w Mikrze pod Salonikami wraz z Lubomirem Vuloviciem i Rade Malobabiciem[3]. Rozstrzelanych na miejscu pochowano. Pozostali oficerowie zostali przez księcia ułaskawieni. Gdy w latach 90. rozpoczęto tam budowę portu lotniczego Saloniki-Macedonia, odnalezione szczątki przeniesiono do serbskiej części cmentarza wojskowego w Salonikach.

Wyrok przeciwko Dimitrijeviciowi był kontrowersyjny i umotywowany politycznie. W 1953 Sąd Najwyższy Serbii dokonał rehabilitacji wszystkich rzekomych spiskowców, uznając ich za niewinnych, ponieważ ich udział w zabójstwie nie został udowodniony[4].

Przypisy

  1. David MacKenzie: Apis. The congenial Conspirator. The Life of Colonel Dragutin T. Dimitrijević. Boulder, Columbia: Columbia University Press, 1989, s. 25, seria: East European Monographs. No. 265. ISBN 0-88033-162-3.
  2. Palmer 1998 ↓, s. 117.
  3. Dusan T. Bataković: The Balkan Piedmont Serbia and the Yugoslav Question. Paris: Institute for Balkan Studies, Belgrad, 1998, s. 25-73, seria: „Dialogue” nr 10.
  4. David MacKenzie: The Exoneration of the „Black Hand“. Boulder, Columbia: Columbia University Press, 1998, s. 290 i d., seria: East European Monographs. No. 516. ISBN 0-88033-414-2.

Bibliografia

  • Alan Palmer: Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1998. ISBN 83-85852-28-X.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Dragutin Dimitrijević Apis Signature.svg
Autor: Elserbio00, Licencja: CC BY-SA 4.0
Signature of Dragutin Dimitrijević Apis