Dunajec

Dunajec
Ilustracja
Pieniński Przełom Dunajca widziany z Sokolicy
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska
 Słowacja

Rzeka
Długość247 km
Powierzchnia zlewni

6804 km²

Średni przepływ

84,3 m³/s przy ujściu

Źródło
MiejsceTatry Zachodnie, poniżej progu kotła lodowcowego Dziurawe[1]
Współrzędne

49°12′13,0″N 19°45′57,6″E/49,203611 19,766000

Ujście
Recypient

Wisła

MiejsceUjście Jezuickie, Opatowiec
Współrzędne

50°14′35″N 20°43′42″E/50,243056 20,728333

Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Bieg Dunajca od połączenia się Białego i Czarnego Dunajca w Nowym Targu do ujścia do Wisły

Dunajec (słow. Dunajec) – rzeka w południowej Polsce, prawy dopływ Wisły (rzeka II rzędu). Powstaje z połączenia wód Czarnego Dunajca i Białego Dunajca w Nowym Targu; za początkowy odcinek uważa się Czarny Dunajec (w najwyższym biegu Wyżni Chochołowski Potok)[2]. Długość 247 km (łącznie z Czarnym Dunajcem), z czego 17 km liczy odcinek graniczny między Sromowcami Wyżnymi a Szczawnicą. Powierzchnia dorzecza wynosi 6804 km², z tego w Polsce 4854,1 km², na Słowacji 1949,9 km² (z czego 1594,1 km² przypada na dorzecze Popradu, a 355,8 km² – na zlewnię samego Dunajca na wspomnianym odcinku granicznym).

Nazwa Dunajec jest zdrobnieniem nazwy Dunaj i znana była już w początkach XIII wieku. Słowo dunaj oznaczało wody, rzeki, stawy[3].

Przebieg rzeki

Po połączeniu potoków źródłowych, Dunajec płynie szeroką doliną przez Kotlinę Nowotarską. Na 65–73 km swojego biegu opływa Pieniny Spiskie. Na 73–75 km dokonuje Przełomu Czorsztyńskiego (obecnie jest to Jezioro Czorsztyńskie spiętrzone zaporą w Niedzicy). Tuż poniżej niego jest drugi sztuczny zbiornik – Sromowce w Sromowcach Wyżnych. Przepływając przez Pieniny Dunajec tworzy malowniczy Pieniński Przełom Dunajca na odcinku między Sromowcami Niżnymi a Szczawnicą, jednocześnie będąc rzeką graniczną między Polską a Słowacją. Różnica wysokości między ujściem Białki a poziomem wody w Krościenku nad Dunajcem wynosi 530 m, średni spadek 3,2m/km[3]. Dalej płynie na północ przez Beskidy Zachodnie (Przełom Tylmanowski między Pasmem Lubania a Pasmem Radziejowej), Kotlinę Sądecką. Po połączeniu z największym dopływem, Popradem, płynie szeroką doliną wielodzielnym korytem. Przełamuje się przez wzniesienia Pogórza Rożnowskiego, gdzie przegradzają go zapory wodne: w Rożnowie – Jezioro Rożnowskie i Czchowie – Jezioro Czchowskie. Wpływa do Kotliny Sandomierskiej, płynąc w końcowym odcinku przez Nizinę Nadwiślańską obwałowanym korytem w szerokiej dolinie. Uchodzi do Wisły w okolicach Opatowca i Ujścia Jezuickiego[4].

Dunajec charakteryzuje się bardzo dużymi, gwałtownymi wahaniami poziomu wody (do 11 m w dolnym biegu) i wielkości przepływu. W Nowym Targu – min. przepływ 1,60 m³/s, średni 14,3 m³/s, maks. 604 m³/s; przy ujściu – średni 84,3 m³/s zaś maksymalny 3500 m³/s. Skutkowało to nieraz katastrofalnymi powodziami (1934, 1970). Zbiorniki wodne służą celom retencyjnym, energetycznym i rekreacyjnym.

Dopływy

Główne dopływy
Alfabetyczna lista dopływów Dunajca[2][5]

Miejscowości leżące nad Dunajcem

Turystyka

Dunajec ma duże znaczenie dla turystyki i rekreacji. Spływ Pienińskim Przełomem jest atrakcją turystyczną. W czerwcu od 1934 r. organizowane są międzynarodowe Spływy Kajakowe im. Tadeusza Pilarskiego, a od 1963 r. słowacki Medzinárodný pieninský slalom Występują dogodne warunki dla uprawiania kajakarstwa górskiego oraz łowienia ryb (z wykluczeniem odcinku rzeki w obrębie Pienińskiego Parku Narodowego)[3]. Ponadto rejony jeziora Rożnowskiego i Czchowskiego stanowią bazę turystyczną i rekreacyjną z ośrodkami wczasowymi i hotelami dla mieszkańców pobliskiego Nowego Sącza oraz Tarnowa i Krakowa[6].

Galeria


Przypisy

  1. ↑ Krystyna Wit, Zofia Ziemońska, Hydrografia Tatr Zachodnich. Objaśnienia do mapy hydrograficznej Tatry Zachodnie, Kraków: Instytut Geografii PAN, 1960.
  2. ↑ a b Wykaz nazw wód płynących, ksng.gugik.gov.pl [dostęp 2019-04-21].
  3. ↑ a b c Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, ISBN 83-915859-4-8.
  4. ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [dostęp 2021-11-18].
  5. ↑ Szczawnica. Plan miasta 1:7000 i Pieniny. Mapa turystyczna 1:70 000, wyd. II, Wydawnictwo Gauss, Kraków 2015/2016 ISBN 978-83-62494-13-2.
  6. ↑ Bogdan Mościcki, Beskid Sądecki i Małe Pieniny, Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007, ISBN 978-83-89188-65-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Dunajec.png
Autor:
Opisanie
Ta mapa została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Data (zobacz historię pliku)
Źródło openstreetmap.org
Twórca
Twórcy OpenStreetMap
Licencja
(Ponowne użycie tego pliku)

ane OpenStreetMap są dostępne na licencji Open Database License (szczegóły). Kafelki map są objęte licencją Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 (CC-BY-SA 2.0).

Openstreetmap logo.svg

This work contains information from OpenStreetMap, which is made available under the Open Database License (ODbL).

The ODbL does not require any particular license for maps produced from ODbL data. Prior to 1 August 2020, map tiles produced by the OpenStreetMap Foundation were licensed under the CC-BY-SA-2.0 license. Maps produced by other people may be subject to other licences.

w:pl:Licencje Creative Commons
uznanie autorstwana tych samych warunkach
Ten plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 2.0.
Wolno:
  • dzielić się – kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór
  • modyfikować – tworzyć utwory zależne
Na następujących warunkach:
  • uznanie autorstwa – musisz określić autorstwo utworu, podać link do licencji, a także wskazać czy utwór został zmieniony. Możesz to zrobić w każdy rozsądny sposób, o ile nie będzie to sugerować, że licencjodawca popiera Ciebie lub Twoje użycie utworu.
  • na tych samych warunkach – Jeśli zmienia się lub przekształca niniejszy utwór, lub tworzy inny na jego podstawie, można rozpowszechniać powstały w ten sposób nowy utwór tylko na podstawie tej samej lub podobnej licencji.
Georeferencing Georeference the map in Wikimaps Warper If inappropriate please set warp_status = skip to hide.
, Licencja: CC BY-SA 4.0
carte réalisée sur umap
Przełom Dunajca a12.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przełom Dunajca w Pieninach
Tropsztyn-tropie.jpg
Autor: ABach, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok z zamku Tropsztyn na miejscowość Tropie. W środkowym planie widać zabudowania kościółka w Tropiu
Dunajec river - point of connection with Vistula river.JPG
Autor: Wuhazet (Henryk Żychowski), Licencja: CC BY 3.0
Dunajec w Ujściu Jezuickim (po lewej) - miejsce ujścia do Wisły (widok z promu: Opatowiec - Ujście Jezuickie)
Dunajec river in Otfinów.JPG
Autor: Wuhazet Henryk Żychowski, Licencja: CC BY 3.0
Dunajec w Otfinowie, widok z promu
Kotuńka a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Skała Kotuńka w Szczawnicy na Dunajcu
Tarnow--Biala-i-Dunajec--ujscie.JPG
Autor: KGGucwa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ujście rzeki Białej do Dunajca. Z lewej strony w oddali widać kominy Zakładów Azotowych w Tarnowie S.A.
Przełom Pieniński a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przełom Pieniński. Ugóry Golica, w pętli Dunajca Przechodni Wierch. Widok z Sokolicy