Dwór Artusa w Toruniu

Dwór Artusa w Toruniu
Centrum Kultury Dwór Artusa
w Toruniu
Symbol zabytku nr rej. A/587 z 7 lutego 1991
Ilustracja
Dwór Artusa
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miejscowość

Toruń

Adres

ul. Rynek Staromiejski 6

Typ budynku

budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny

neorenesans / historyzm

Architekt

Rudolph Schmidt

Inwestor

Królestwo Prus

Kondygnacje

3

Rozpoczęcie budowy

1889

Ukończenie budowy

1891

Kolejni właściciele

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Obecny właściciel

Gmina Miasta Toruń

Położenie na mapie Torunia
Mapa konturowa Torunia, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dwór Artusa w Toruniu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°00′36,16″N 18°36′16,20″E/53,010044 18,604500
Strona internetowa

Dwór Artusa w Toruniu – samorządowa instytucja kultury, utworzona w 1995 roku w Toruniu.

Lokalizacja

Dwór Artusa znajduje się na terenie zespołu staromiejskiego, przy Rynku Staromiejskim 6, w sąsiedztwie Ratusza Staromiejskiego, kościoła św. Ducha, Poczty Głównej i Domu Towarowego.

Historia

Gmach zajmuje miejsce trzech parcel średniowiecznych. Pierwszy Dwór Artusa, właściwie nazywany „Dom Towarzyski”, czy „Dom Klubowy” (nazwa Dwór Artusa na określenie budynku pojawiła się dopiero na początku w XVII wieku)[1], zbudowany został w latach 1385–1386. W 1466 roku podpisano tutaj II pokój toruński. Budowla była później przebudowywana i remontowana, szczególnie w XVII wieku, kiedy wykonano bogatą dekorację malarską fasady, na której umieszczono fryzy z wizerunkami królów od Władysława Jagiełły do Zygmunta III Wazy[2], znanych z cyklu rysunków powstałych w latach 1738–1745 przedstawiających widoki Torunia i okolic przygotowanych przez Steinera. Przebudowaniu uległo także sala parterowa, gdzie m.in. wyłożono podłogę białymi i czerwonymi płytami marmurowymi[3]. Wnętrze na parterze podzielone dwiema kolumnami przekrywało sklepienie.

14 czerwca 1802 roku władze pruskie rozpoczęły rozbiórkę średniowiecznego gmachu[3]. Dopiero w maju 1826 roku ukończono budowę drugiego Dworu Artusa według projektu budowniczego miejskiego Heckerta. Miał on skromną klasycystyczną, piętrową, pięcioosiową fasadę dekorowaną pilastrami w wielkim porządku. Na skutek likwidacji Bractwa św. Jerzego w 1842 roku Dwór stał się Teatrem Miejskim z widownią na 500 miejsc. Drugi Dwór Artusa i sąsiednia, zachodnia kamienica uległy rozbiórce w 1889 roku, na ich miejscu powstał obecny budynek według projektu miejskiego radcy budowlanego Rudolpha Schmidta. Na parterze „Trzeciego Dworu Artusa” mieściła się restauracja i sklepy, na piętrze natomiast znajdowały się sale Wielka, Biała, Mała i Czerwona, a na poddaszu pokoje gościnne[4].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1920 roku, reprezentacyjne sale Dworu gościły m.in. generała Józefa Hallera, prezydentów II Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego, Ignacego Mościckiego oraz marszałka Józefa Piłsudskiego. Wróciły tradycyjne uroczystości państwowe, spotkania społeczne, cechowe i bale reprezentacyjne.

Po II wojnie światowej, w 1949 roku, budynek został przekazany tworzącemu się Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika i mieściło się w nim Collegium Maximum oraz Klub Studencki Od Nowa. Od 1993 roku obiekt jest siedzibą Centrum Kultury[5].

W latach 1994–2015 Dwór Artusa był siedzibą Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej[6].

W listopadzie 2018 roku Centrum wzbogaciło się o nową przestrzeń edukacyjną – Piwnice Kultury, w których edukatorzy będą prowadzić cykliczne warsztaty muzyczne, plastyczne i filmowe dla dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów[7].

1 stycznia 2020 roku do Centrum przyłączono Dom Muz wraz z filiami[8].

Architektura

Styl budynku jest określany jako neorenesans niderlandzki, fasada jest trzykondygnacyjna, licowana cegłą ze znacznym użyciem czerwonego piaskowca (parter, detale dekoracyjne), znacznie przeskalowana w stosunku do sąsiedniej zabudowy Rynku. Oprócz motywów neorenesansowych obecne są w niej również nawiązania do pierwotnego, gotycko-renesansowego budynku Dworu Artusa – lekko ostrołukowe okna i boniowanie na parterze, nadwieszone wieżyczki flankujące fasadę, blankowanie wieńczące budynek. Całość przykryta jest wysokim, czterospadowym dachem, którego sylwetka jest wyraźnie widoczna w panoramie Torunia.

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. Magdański Marian, Dwór Artusa w Toruniu, [w:] Tęcza: ilustrowane pismo miesięczne, nr 8, s. 39, 1938 rok.
  2. Mansfeld Bogusław, Zespół Zabytkowy Torunia, s. 23, Warszawa 1983.
  3. a b Magdański Marian, Dwór Artusa w Toruniu, [w:] Tęcza: ilustrowane pismo miesięczne, nr 8, s. 41, 1938 rok.
  4. Dwór Artusa - Historia, artus.torun.pl [dostęp 2021-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-30] (pol.).
  5. Dwór Artusa dziś - Dwór Artusa Toruń, „Dwór Artusa Toruń” [dostęp 2017-09-27] (pol.).
  6. Na początek zagrają ostatnią symfonię Beethovena - Nowości - Dziennik Toruński, Toruń, Kujawy i Pomorze - aktualności, informacje, artykuły, wydarzenia., nowosci.com.pl [dostęp 2015-12-13].
  7. Nowa przestrzeń edukacyjna w Dworze Artusa | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  8. Połączenie Dworu Artusa i Domu Muz - Dwór Artusa, artus.torun.pl [dostęp 2020-06-27] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Toruń location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa miasta Toruń, Polska
Torun Dwor Artusa 01.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 2.5
Toruń, Dwór Artusa, malowidło na sklepieniu przedsionka
Torun Dwor Artusa.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Toruń - Dwór Artusa
Torun herb z Dworu Artusa.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Torunia na fasadzie Dworu Artusa w Toruniu (1891 r.)
Torun Dwor Artusa detal 01.jpg
Toruń, Dwór Artusa, detal fasady.
Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu92.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu92
Torun Artus manor tower.jpg
Autor: Tomasz Barc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Toruń, Rynek Staromiejski 6, „Dwór Artusa”, wieża północno-zachodnia, 1889-1891