Dybków

Artykuł

50°10′8″N 22°37′29″E

- błąd

39 m

WD

50°10'N, 22°37'E

- błąd

2325 m

Odległość

660 m

Dybków
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przeworski

Gmina

Sieniawa

Liczba ludności (2011)

831[1]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-530[2]

Tablice rejestracyjne

RPZ

SIMC

0611212[3]

Położenie na mapie gminy Sieniawa
Mapa konturowa gminy Sieniawa, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Dybków”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Dybków”
Położenie na mapie powiatu przeworskiego
Mapa konturowa powiatu przeworskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Dybków”
Ziemia50°10′08″N 22°37′29″E/50,168889 22,624722

Dybków – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Sieniawa[3][4]. Obejmuje powierzchnię 456 ha.

Wieś Dypkow należąca do miasta Jarosławia[5] położona była na przełomie XVI i XVII wieku w powiecie przemyskim ziemi przemyskiej województwa ruskiego[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Integralne części wsi Dybków[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0611229Biedaczówprzysiółek

Historia

Najstarsze wzmianki o Dybkowie pochodzą z XV wieku, gdy wieś była wymieniana jako własność Jana Morawy wójta Tapina. W 1569 roku Dybków stał się posiadłością Jana Kostki poprzez małżeństwo z Zofią Odrowąż. W 1571 roku Kostkowie ufundowali kościół drewniany, a w 1602 roku została erygowana parafia rzymskokatolicka. W 1624 roku kościół został zniszczony podczas najazdu tatarskiego, jednak staraniem córki Katarzyny, która w 1693 roku została zaślubiona z Adamem Hieronimem Sieniawskim, kościół został odbudowany. Według dokumentu wydanego w Brzeżanach w 1629 roku, w Dybkowie istniały: kościół parafialny, plebania z ogrodem, ruska cerkiew, szkoła, dom wójta, folwark i trzy stawy. W 1647 roku Katarzyna Sieniawska ufundowała szpital dla ubogich. Dybków był ośrodkiem dóbr własności Sieniawskich nad Sanem[7].

Wieś Dybków była wzmiankowana w Regestrach poborowych, które zapisali poborcy podatkowi ziemi przemyskiej z 1515 roku[a] - (wieś posiadała 4 łanów gruntów rolnych)[8] i 1589 roku[b][9].

W 1624 roku wieś była zniszczona przez najazd tatarski, dlatego w latach 1628, 1651 i 1658 otrzymała ulgę podatkową (a propinatione vini cremati)[c][10][d][e]. W 1674 roku w Dybkowie było 38 domów i folwark z 15 domami zarządzany przez Orlickiego[f][g][11]. W 1674 roku w Dybkowie istniała cerkiew z popem (cum popone)[h].

Około 1650 roku z powodu niestabilnej sytuacji politycznej na wschodzie, na wzgórzu wzniesiono ceglaną fortecę o nazwie „Sieniawa”, zabezpieczoną bastionami i nasypami ziemnymi, w której stacjonowała prywatna dragonia, broniąca pobliskich posiadłości Sieniawskich. W II połowie XVII wieku nastąpił intensywny rozwój Dybkowa, zrealizowano liczne projekty, inwestycje i zmiany w układzie przestrzennym. W 1676 roku z wydzielonego terytorium Dybkowa, w kierunku Sanu, utworzono Sieniawę, która otrzymała prawa miejskie[7].

W 1899 roku w Dybkowie wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Michał Hlek, a w 174 domach było 924 mieszkańców[12]. W 1945 roku na Ukrainę wysiedlono 91 osób z 49 domów. W latach 1954-1960 Dybków należał do Gromady Leżachów, a po jej zniesieniu w latach 1960-1972 do Gromady Sieniawa. Od 1973 roku Dybków należy do Gminy Sieniawa.

Zabytki

We wsi znajdują się dwie zabytkowe kapliczki, jedna z XIX w. i jedna w przełomu XVIII i XIX w.[13].

Związani z Dybkowem

  • ks. Tadeusz Wawryszko - kanonik biecki, ppor. Wojska Polskiego, kapelan strażaków powiatu jasielskiego.

Uwagi

  1. ↑ W regestrze poborowym z 1515 roku zapisano - Dipkow, lan, 4, tab. vect. gr. 6..
  2. ↑ W regestrze poborowym z 1589 roku zapisano - Dypkow, lan. 4½, taber. 2, lan. 1, hort. c. agr. 18, inq. c. pec., inq. paup. 4, hidraulus..
  3. ↑ W rejestrze poborowym ziemi przemyskiej z 1628 roku zapisano - Dybkow: de laneis 4 cum medio per gr 30; tabernator de laneo 1 gr 30; hortulani in agris residentes 18 per gr 6; inquilini pecora habentes 5 per gr 8; inquilini pauperes 4 per gr 2; a propinatione vini cremati gr 6.......10/27/0.
  4. ↑ W rejestrze poborowym ziemi przemyskiej z 1651 roku zapisano - Dybkow: de laneis 4 cum medio per gr 30, tabernator cum medio laneo gr 15, hortulani in agris 18 per gr 6, inqiulini cum pecore 5 gr 8, inquilini pauperes 4 per gr 2, a propinatione cremati gr 6........11/3/0[10/12/0]
  5. ↑ W rejestrze poborowym ziemi przemyskiej z 1658 roku zapisano - Dypkow: de laneis 4 cum medio per gr 30, tabernator de laneo 1 gr 30, hortulani in agris 18 per gr 6, inquilini cum pecore 5 per gr 8, imquilini pauperes 4 per gr 2, a propinatione vini cremati gr 6.......10/27/0.
  6. ↑ Łacińskie słowo Curia oznacza istnienie folwarku z pewną ilością należących do niego domów.
  7. ↑ W rejestrze podymnego z 1674 roku zapisano - Dybkow, m[a]g[nifi]ci rexill[iferi] r[eg] ni: curia n[obi]lis Orlicki a persona sua, consortis et famuli in summa [fl] 5/15. A personis subditorum tam romanorum quam rutenorum utriusque sexus cum popone n[umer]o triqinta septem in summa fl......38/0
  8. ↑ Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej z 1674 roku podaje że istniały wówczas cerkwie w Dybkowie, Rzuchowie i Wierzbnej. Schematyzm greckokatolicki z 1830 roku, już ich nie podaje (zostały wcześniej zlikwidowane), ale podaje wzmiankę, że cerkiew w Dybkowie wcześniej istniała: Sieniawa Oppid. Parochia. Eccl. ad Exalt. S. Crucis.....In Matre cum Dybkow †, Num. Anim. Gr. Cath. 464..... (Schematyzm 1830 - str. 28). Notandum. † Denotat in hoc loco olim extisse Ecclesiam Gr. Cath. (Schematyzm 1830 - str. 16).

Przypisy

  1. ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 10 [dostęp 2022-01-22]
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 238 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 4.
  6. ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie , [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 2.
  7. ↑ a b Miejskie początki Sieniawy na terenie Dybkowa. [dostęp 2017-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-07)].
  8. ↑ Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa. Aleksander Jabłonowski Źródła dziejowe. Tom XVIII, część I. Polska pod względem geograficzno-statystycznym. Tom VII, część 1. Ziemie Ruskie, Ruś Czerwona (Dybków na stronie regestru poborowego z 1515 roku) Warszawa. 1902. (str. 135) (dostęp 2017-10-10)
  9. ↑ (Dybków na stronie regestru poborowego z 1589 roku) (str. 4) [Dostęp 2017-03-08]
  10. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 1. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1628. Wydawnictwo WSP Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (str. 48)
  11. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (str. 93)
  12. ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok. pbc.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-11)]. (str. 52) (dostęp 2017-10-10)
  13. ↑ Kapliczki w Dybkowie

Linki zewnętrzne

Gmina Sieniawa
Wsie
Integralne.
części wsi

Herb gminy Sieniawa

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego