Dynasy

Książę Karol Henryk Mikołaj Otto de Nassau-Siegen

Dynasy – fragment warszawskiego Powiśla, znajdujący się przy skarpie wiślanej.

Opis

Nazwa pochodzi od nazwiska księcia Karla Otto von Nassau-Siegen, znanego z Pana Tadeusza jako książę Denassów awanturnika, podróżnika i myśliwego. W 1780 poślubia on Karolinę Sanguszkową z domu Gozdzką wraz z jej posiadłością i pałacem w Warszawie w jurydyce Aleksandria. Modrzewiowy pałac Gozdzkich, wcześniej Lubomirskich, spłonął w 1776 lub 1777. Nowo budowany pałac spłonął w 1788 i ocalało z niego jedynie południowe skrzydło zamieszkiwane przez biedotę. Do posiadłości przylgnęły nazwy Góry de Nassau, Góry Dynasowskie oraz Wzgórza Denassowskie.

Kolejny właściciel hrabia Seweryn Uruski postanowił w połowie XIX wieku zorganizować tu centrum handlowe Warszawy – targowisko Sewerynów, lecz konkurencja bazarów i targowisk była zbyt silna i przedsięwzięcie splajtowało (budynek zbudowany w latach 1846–1848, proj. Franciszek Maria Lanci, rozebrany w 1937). W 1892 wzniesiono tu w ogrodach popałacowych siedzibę Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów według projektu Stefana Szyllera, a obok poniżej skarpy tor kolarski.

W 1896 architekt Karol Kozłowski, twórca gmachu Filharmonii, wzniósł tu przy ul. Oboźnej kilkupiętrową rotundę, mieszczącą panoramy malarskie Panorama Tatr Stanisława Janowskiego (wystawa przyniosła straty). W 1913 w budynku rotundy otwarto teatr. W 1937 skończyła się umowa dzierżawy i powoli teren toru kolarskiego był zabudowywany budynkami mieszkalnymi.

W 1937 budynek rotundy został gruntownie przebudowany przez firmę Chevrolet z przeznaczeniem na nowoczesny garaż z wjazdem po pochylni, warsztaty samochodowe i stację benzynową według projektu Juliusza Żakowskiego i Zasława Malickiego.

W czasie II wojny światowej uległa zniszczeniu zabudowa Dynasów – z rotundy zostały ruiny przyziemia. Ślad po dawnych Dynasach stanowi dziś też ulica Dynasy, wytyczona na początku XX wieku.

Galeria

Pałac Godzkich - de Nassau w 1777
Widok ruin sali w pałacu Gozdzkich według Vogla
Ruiny pałacu księcia de Nassau w 1892
Ruiny pałaca Godzkich (de Nassau) na Dynasach w 1880
Poświęcenie Klubu cyklistów na Dynasach
Tereny Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów w 1897. Po prawej widoczna rotunda wystawowa
Budynek „Tatr” na Dynasach
Siedziba cyklistów na Dynasach.