Dziewczyna z gołąbkiem

Dziewczyna z gołąbkiem
Ilustracja
Autor

Anna Rajecka

Data powstania

1789/1790

Medium

pastel

Wymiary

65 × 53,5 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Muzeum Narodowe w Warszawie

Dziewczyna z gołąbkiem (fr. La princesse avec colombe, dosł. Księżniczka z gołębicą; znany także jako Alegoria utraconej niewinności) – alegoryczny obraz Anny Rajeckiej wykonany w technice pastelu[1]. Przedstawia prawdopodobnie księżnę Rozalię z Chodkiewiczów Lubomirską[1].

Obraz powstał na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który zamawiał u przebywającej w Paryżu Rajeckiej portrety osób aktywnych w paryskim życiu politycznym i towarzyskim. Marcello Bacciarelli uznał obraz za przeciętny i ostatecznie obraz trafił w ręce prywatne. Przetrwał II wojnę i powstanie warszawskie, a od 1969 znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

Opis obrazu

Owalny obraz sygnowany jest z lewej strony u dołu żółtą kredką pastelową „Gault De St Germain/née Raiecka/fecit”[2][1]. Prawdopodobnie przedstawia Rozalię z Chodkiewiczów Lubomirską – portretowaną kobietę zidentyfikowano dopiero w roku 2010[3]. Według ustnej tradycji obraz miał przedstawiać osobę z rodziny Potockich, hrabiankę lub hrabinę Tołstoj (stąd wcześniejszy tytuł Portret z Potockich hr. Tołstoj), co pomogło w dokonaniu identyfikacji (jeden z Lubomirskich ożenił się z przedstawicielką tej rosyjskiej rodziny)[2]. Identyfikacji dokonał Andrzej Dzięciołowski, korzystając nie tylko ze źródeł historycznych, ale też z badań genealogicznych[2].

Pastel przedstawia opartą na karmazynowej poduszce kobietę, trzymającą w lewej ręce gołębia. Alegoryczna wymowa obrazu (gołąb jest symbolem niewinności) kontrastuje z osobą księżnej, znanej ze swobodnego stylu życia[2].

Proweniencja

Obraz powstał w Paryżu w 1789 lub 1790 roku na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który był jego pierwszym właścicielem[1]. Do Warszawy został wysłany w 1791 roku, ale z komory celnej został odebrany dopiero w 1796[2]. Marcello Bacciarelli ocenił obraz jako przeciętny i zadecydował o pozostawieniu go w Łazienkach, gdy miały być one sprzedane królowi pruskiemu[2].

Po królu portret odziedziczył w 1798 książę Józef Poniatowski, a po jego śmierci w 1813 Maria Teresa Tyszkiewiczowa[1]. W 1819 obraz trafił na aukcję, a w 1821 pojawił się w zbiorach Antonio Fusiego[1]. W końcu XIX w. znajdował się w zbiorach rodziny Jełowickich[1]. Następna wzmianka o nim pochodzi z 1941, gdy Halina Wyszyńska sprzedała obraz właścicielce pełniącego rolę komisu, antykwariatu i galerii dzieł sztuki Salonu Sztuki „Skarbiec”, Wandzie Czernic-Żalińskiej[4][1]. Właścicielka ocaliła obraz z powstania warszawskiego i po wojnie pozostał w jej prywatnych zbiorach[4]. Po jej śmierci, w 1969 jej córka, Celina Czernic-Żalińska przekazała go Muzeum Narodowemu w Warszawie, w którego zbiorach znajduje się współcześnie (sygn. Rys. Pol. 8468)[1].

Obraz na stałe przechowywany jest w magazynie; pojawiał się na wystawach czasowych, m.in. w 2009, 2011 oraz podczas wystawy Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego w 2015 roku[1].

Zobacz też

Źródła

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Jeffares 2006 ↓, s. 1–3.
  2. a b c d e f Guze 2015a ↓, s. 368.
  3. Guze 2015b ↓, s.v. „Opis”.
  4. a b Czernic-Żalińska 1966 ↓, s. 480–481.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie